رقابت دو دوست قدیمی

اپوزیسیون مجددا متوسل به راهبردی شده که قبلا پاسخش را شنیده بود. دعوت از عبدالله گل برای انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری تا در مقابل اردوغان، رئیس‌جمهوری فعلی ترکیه قرار گیرد.

از زمانی که بین دو حزب حرکت ملی ترکیه و حزب عدالت و توسعه توافق شد تا انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه به جای سال ۲۰۱۹ در تاریخ ۲۵ ژوئن سال ۲۰۱۸ برگزار شود، تکاپوی سیاسی در این کشور افزایش یافته است. هر روز نام یک نفر به‌عنوان رقیب اردوغان مطرح می‌شود.

البته استفاده اپوزیسیون از نام عبدالله گل حربه جدیدی نیست و پیش‌تر نیز آن‌ها به این شیوه متوسل شده بودند. هرچند در انتخابات قبلی عبدالله گل برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری حاضر نشد در مقابل رفیق قدیمی خود بایستد، اما حالا زمزمه‌های حضور گل در انتخابات آتی قوی‌تر از قبل شده است.

در دو هفته اخیر رایزنی‌ها با گل برای حضور در انتخابات افزایش یافته است. حزب جمهوری خلق ترکیه پیشتر نیز از حضور گل برای انتخابات دعوت کرده بود. عبدالله گل هرچند گفته که در انتخابات حاضر نخواهد شد، اما به این نکته هم اشاره کرده است که اگر برای حضور وی در انتخابات اجماعی صورت گیرد او این موضوع را به‌صورت جدی بررسی خواهد کرد. رابطه بین اردوغان و گل تقریبا چندسالی است که شکرآب شده است.

اپوزیسیون ترکیه نیز همواره قصد داشته تا به این طریق این دو دوست قدیمی را رودرروی هم قرار دهد. مضاف بر اینکه در ترکیه این اعتقاد وجود دارد که گل شخصیتی وزین و مورد قبول اپوزیسیون است و بیشتر از اردوغان به ساز و کار‌های دموکراتیک اعتقاد دارد.

در این زمینه روزنامه صباح نزدیک به دولت با قلم هلال کاپلان به احتمال حضور گل در انتخابات زودهنگام پرداخته است. کاپلان نوشته است: احتمال حضور عبدالله گل در انتخابات یک راز نیست، کسی که همواره از سوی دولت‌های اروپایی مورد ستایش قرار گرفته و مورد علاقه کشور‌های غربی بوده است. با این حال من ندیدم که کسی از کارشناس‌های خارجی ترکیه به این نکته اشاره کرده باشند که چهره عمومی وی نسبت به گذشته به شدت تضعیف شده است. افزون بر این حضور گل در انتخابات نمی‌تواند برد اردوغان را تضعیف کند.

این کارشناس سیاسی در ادامه می‌نویسد: از دو هفته پیش هم که اسم گل برای حضور در انتخابات مطرح شد چهره وی نسبت به دو دهه‌ای که در عالم سیاست بوده نیز ضعیف‌تر شده است. اجازه بدهید این پدیده را واضح‌تر توضیح دهم: نخست اینکه اکمل‌الدین احسان‌اغلو، کسی که در انتخابات دوره پیشین ریاست‌جمهوری از اردوغان شکست خورد و نامزد مشترک دو حزب حرکت ملی و حزب جمهوری‌خلق ترکیه بوده اعلام کرده است که در انتخابات پیش‌رو به اردوغان رای خواهد داد.

متعاقب آن نیز ایلهان چیهانر، یکی از مقامات ارشد حزب جمهوری خلق ترکیه سلین سایان بوکه، معاون شاخه سیاسی همین حزب نیز در مصاحبه‌های جداگانه اعلام کرده‌اند که گل نامزد آن‌ها برای انتخابات نخواهد بود. اوزگور اوزل یکی دیگر از مقامات برجسته حزب جمهوری خلق ترکیه نیز در شبکه‌های اجتماعی هرگونه حرف و حدیث در این رابطه را باطل خواند و گفت که گل از سوی این حزب نامزد نخواهد شد.

افزون بر این، محرم اینجه، معاون حزب جمهوری خلق ترکیه که نام او نیز به عنوان یکی از چهره‌های حاضر در انتخابات آتی مطرح شده در مصاحبه‌ای تاکید کرده است که اگر قرار باشد بین اردوغان و گل یکی را انتخاب کند آن یک نفر اردوغان خواهد بود.

از سوی دیگر با توجه به ساختار حزب عدالت و توسعه، اعضای این حزب هم‌اینک به شکل تلخی علیه عبدالله گل هستند، چرا که آن‌ها می‌گویند این فرد از این حزب رشد کرد و به مقام ریاست‌جمهوری رسید، اما در نهایت برای حضور در انتخابات با حزب جمهوری خلق ترکیه مذاکره کرد. این درحالی است که عبدالله گل اساسا یک شخصیت غیر مقبول هم در حزب حاکم، هم در هر دو حزب اپوزیسیون است.

کاپلان در ادامه می‌نویسد: همان‌گونه که اشاره کردم گل نمی‌تواند اردوغان را تضعیف کند. چهار سال پیش نوشتم که گل باید به ریشه‌هایش که همان حزب عدالت و توسعه است بازگردد، اما او منتظر شکست اردوغان مانده است. پس نباید پنداشت که نامزدی گل یک اقدام غیرمنتظره است، مگر اینکه هزینه زیادی ایجاد کند و خود وی شخصا کنار برود. با کناره‌گیری گل نام دو فرد شاخص باقی می‌ماند.

نخست مرال آکشنر است که خود حزب «ایی پارتی» (حزب خوب) را تشکیل داده و دیگری صلاح‌الدین دمیرتاش کردتبار است که دبیرکل حزب دموکراتیک خلق است. اما هر دوی این‌ها نخواهند توانست سرجمع بیش از ۲۰ درصد آرای مردم را به دست آورند. در این سناریو پیش‌بینی می‌شود که اردوغان بتواند به راحتی پیروز انتخابات ماه ژوئن شود.

همزمان رقابت در انتخابات پارلمانی شدیدتر و حساس‌تر خواهد بود. از زمانی که بحث نظام ریاستی مطرح شده دیگر امکان تشکیل دولت ائتلافی ممکن نیست و رای‌دهندگان می‌توانند تمایل متنوع‌تری نشان دهند. به عنوان مثال کسی که در انتخابات ریاست‌جمهوری به اردوغان رای داده ممکن است که در انتخابات پارلمانی به اعضای حزب حرکت ملی رای دهد. یا اینکه رای‌دهندگان به آکشنر در انتخابات ریاست‌جمهوری رای دهند، اما رای آن‌ها برای انتخابات پارلمانی متوجه حزب جمهوری خلق ترکیه باشد.

درحالی‌که سیستم ریاستی کمی شرایط انتخابات را در دو حوزه ریاست‌جمهوری و پارلمانی پیچیده کرده، اما برآیند‌ها حکایت از این دارد که حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی به عنوان حزب اول و حزب جمهوری خلق ترکیه به عنوان حزب دوم وارد پارلمان خواهد شد.

چنین نتیجه‌ای نیز در حال حاضر برقرار است و در چند سال اخیر مهم‌ترین رقیب حزب عدالت و توسعه حزب جمهوری خلق ترکیه با گرایشات سوسیالیستی است. حزب سوم این کشور حزب حرکت ملی با گرایشات ملی‌گرایانه و راستگرا است و اخیرا نیز دولت باغچه‌لی دبیرکل این حزب سعی کرده است که خود را به اردوغان نزدیک کند. در واقع این دولت باغچه‌لی بوده که پیشنهاد انتخابات زودهنگام را ارائه داده و این پیشنهاد نیز مورد استقبال اردوغان قرار گرفت.

پیش انتخابات مبهم

هرچند برخی کارشناسان شانس بیشتری برای پیروزی اردوغان در انتخابات قایل هستند، اما حضور گل می‌تواند تا حدی معادلات را برای حزب حاکم به هم بریزد. حزب سعادت به دبیرکلی تمل کرم‌اغلو به‌شدت دنبال حضور گل در انتخابات است. به نوشته روزنامه حریت، سایر احزاب اپوزیسیون نیز از این حرکت حزب سعادت استقبال کرده‌اند. گل به لحاظ شخصیتی روحیه لیبرال‌تری دارد و به همین منظور مورد استقبال مخالفان اردوغان قرار گرفته است.

برخی کارشناسان بر این باورند، شخصیتی که می‌تواند رقیب جدی برای اردوغان باشد عبدالله گل است. گل می‌تواند یک شگفتی بزرگ انتخابات به‌حساب آید. اردوغان در چند سال اخیر مهم‌ترین رقبای خود را از حزب بیرون گذاشت. برجسته‌ترین اشخاصی که قربانی جاه‌طلبی‌های اردوغان شده‌اند عبدالله گل و احمد داووداغلو هستند.

در شرایطی که به نظر می‌رسد احزاب اپوزیسیون شکننده‌تر از قبل شده‌اند، اما حزب سعادت که قدیمی‌ترین حزب مذهبی این کشور است برای شکست اردوغان پیشقدم شده و قصد دارد تا از پادزهر اردوغان یعنی عبدالله گل استفاده کند. حزب سعادت پیش‌تر از حامیان حزب عدالت و توسعه به حساب می‌آمد، اما در چند وقت اخیر حمایت‌های مالی و سیاسی‌اش را از این حزب دریغ کرده است.

با این حال یک نماینده اپوزیسیون اعلام کرده است که عبدالله گل برای کاندیدا نشدن در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو توسط رجب طیب اردوغان از طریق خلوصی آکار تحت فشار قرار گرفته است.

به نوشته روزنامه سوزچو، اومیت اوزداغ، نماینده غازی آنتپ و عضو حزب «خوب» درباره حضور خلوصی آکار، رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه با هلی‌کوپتر در حیاط منزل عبدالله گل و گفت‌وگو با وی گفت: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از نیرو‌های امنیتی به عنوان اهرم فشار علیه اپوزیسیون استفاده می‌کند. در حال حاضر ترکیه براساس سیستم تک نفره توسط اردوغان بر اساس تمایلات وی اداره می‌شود. در این دیدار مکانیزم فشار مشاهده می‌شود.