چرا کارگران امروز مشغول به کارند؟

بهمن کشاورز | مرحوم امام (ره) فرموده بودند «هر روز، روز کارگر است». این جمله ساده واقعیتی را در بر دارد که معمولا مغفول می‌ماند. اگر کارگران را از چرخه تولید و زندگی اجتماعی حذف کنیم، چه چیزی باقی می‌ماند؟

توجه داشته باشیم منظور از کارگر هر کسی است که به‌نوعی خدمتی را عرضه می‌کند، خواه در سطوح عالی مدیریت باشد یا در پایین‌ترین مرتبه. هرچند با شنیدن لفظ کارگر مفهوم اخیر به ذهن متبادر می‌شود.

واقعیت این است کارگران چرخ صنعت و تولید و ادامه حیات کشور را با تقبل مشقت و محرومیت می‌گردانند و به‌طور معمول حداکثر ایراد و اعتراض آن‌ها این است که چرا چند ماه یا چند سال حقوق‌شان پرداخت نشده است. در معرکه‌ها و نقاط عطف تاریخی نیز باز هم همین کارگران ساده هستند که عمدتا پیاده‌نظام و نیروی فعال درگیری‌ها را تشکیل می‌دهند.

نگاهی به مبحث سوم فصل سوم قانون کار نشان می‌دهد که از نظر تعطیلات و مرخصی‌ها، کارگران مزیت خاصی ندارند، حتی در برخی موارد ضوابطی که ممکن بود به‌نحو دیگری به‌نفع کارگران تنظیم شود، به‌گونه‌ای تنظیم شده که حداقل فایده را برای آنان داشته باشد.

آنجا که ماده ۷۰ قانون می‌گوید مرخصی کمتر از یک روز کار جزء مرخصی استحقاقی منظور می‌شود. تنها موردی که به‌طور خاص به عنوان مزیتی برای کارگران در قانون پیش‌بینی شده است، ماده ۶۳ قانون است که مقرر داشته «علاوه بر تعطیلات رسمی کشور، روز کارگر (۱۱ اردیبهشت) نیز جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آید».

ظاهرا این تعطیلی مختص کارگران است به معنای اخص و کسانی که این عنوان را ندارند از آن استفاده نمی‌کنند. اما طرفه اینکه حسب مسموع کارگران به معنای اخص نیز در روز ۱۱ اردیبهشت تعطیل نیستند. اگر این شنیده‌ها درست باشد و اگر درست باشد که از آغاز اجرای قانون کار فعلی این تعطیلی هرگز به کارگران داده نشده است، آنگاه چرایی موضوع قابل طرح خواهد بود.

مگر نه این است که این قانون مصوب دوم مهرماه ۱۳۶۸ است و حتی موادی از آن محل اختلاف مجلس و شورای نگهبان بوده و کار به مجمع تشخیص مصلحت نظام کشیده است و مواد متعددی از آن مصوبه مجمع است؟ شاید وارد نشدن ماده ۶۳ پیش‌گفته در موادی که در فصل یازدهم قانون (ماده ۱۷۱ تا ۱۸۶) آمده و حاوی تعیین مجازات برای جرائم ناشی از عدم اجرای این قانون است، باعث شده ماده ۶۳ با غفلت یا کم‌اعتنایی کارفرمایان مواجه شود.

آنچه مسلم است حق کارگر باید به نحو اتم و اکمل به او داده شود و محروم‌کردن کارگران از یک روز مرخصی به‌طورقطع بنیان و محمل حقوقی ندارد و بر عدالت و نصفت نیز منطبق نیست.

گمان می‌رود عدم حضور مؤثر و معنی‌دار اتحادیه‌های کارگری در واحد‌های تولیدی و خدماتی کشور ما باعث شده است کارگران تا حدی بی‌پناه بمانند. از این رو به‌نظر می‌رسد باید تشکیل اتحادیه‌های صنفی برای کارگران رشته‌های مختلف صنعت و کشاورزی و خدمات اولویت اصلی کارگران و به‌خصوص پیشکسوتان آنان باشد. والله اعلم.