آیا ما مثل اروپایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم؟

فرهنگ مالی در هر کجای دنیا متفاوت است؛ بعضی به پول به چشم چرک کف دست نگاه می‌کنند و به محض رسیدن به آن خرجش می‌کنند و بعضی دیگر پول را به چشم یک شی گران بها می‌بینند و از روش‌های مختلفی برای افزایش آن استفاده می‌کنند.

از سرمایه گذاری گرفته تا پس انداز. به تازگی اتحادیه اروپا آماری از نحوه پس انداز، س. رمایه گذاری و میزان بدهی و میزان ثروت به درآمد منتشر کرده است؛ آماری که تقریبا نشان می‌دهد خانوار‌ها در هر کشور اروپایی چه وضعیتی دارند و پول خود را بیشتر صرف چه کاری می‌کنند.

در این بین بعضی بیشتر به سراغ ثروت اندوزی رفته و بعضی دیگر راه سرمایه گذاری را پیش گرفته اند. بعضی کشور‌ها هم که بابت ارزش پول خود مطمئن هستند تنها آن را پس انداز کرده و بدون نگرانی بدهی‌های خود را پرداخت می‌کنند.

ما گشتی در این آمار‌ها زدیم تا ببینیم مردم در کدام کشور اروپایی مثل ما رفتار کرده و بیشتر به مواردی مثل سرمایه گذاری و ثروت اندوزی علاقه‌مند هستند تا پس انداز کردن پول.

در این بین با آمار‌های جالبی روبه رو شدیم که نشان می‌داد خانوار‌ها در بسیاری از کشور‌های اروپایی آنچنان که فکر می‌کنیم زندگی راحتی نداشته و بسیاری از آن‌ها تا حد زیادی زیر بار قسط و قرض زندگی می‌کنند.

خانواده‌های اروپایی چقدر پس انداز می‌کنند؟

به صورت متوسط خانواده‌های اروپایی حدود ۱۱ درصد درآمدشان را پس انداز می‌کنند. این مسئله در کشور‌های منطقه اروپا که واحد پول شان یورو است به حدود ۱۳ درصد می‌رسد. تا پایان سال ۲۰۱۶ لوکزامبورگی‌ها ۸، ۲۰ درصد درآمد خود را پس انداز کرده اند و در رده نخست قرار دارند و پس از آن‌ها سوئدی‌ها با ۱۸، ۸ درصد و آلمانی‌ها با ۲، ۱۷ درصد قرار دارند. وقتی نمودار را ادامه دهیم اولین کشوری که پس اندازی زیر میانگین کشور‌های اروپایی دارد، مجارستان است. بعد از آن هم با اسم‌های معروفی مثل اسپانیا، فنلاند، پرتغال، انگلستان روبه رو می‌شویم، خانواده‌های انگلستان به عنوان یکی از قدرتمندترین کشور‌های اروپا تنها پنج درصد
از درآمدشان را پس انداز می‌کنند.

از سوی دیگر قبرسی‌ها با پس انداز منفی پنج درصد کمترین پس انداز را در بین کشور‌های اروپایی داشته اند و پس از آن‌ها مردم لیتوانی با منفی چهار دهم درصد و مردم لتونی با دو درصد قرار دارند. در این میان میانگین پس انداز خانوار‌های کشور ترکیه هم مشاهده می‌شود؛ کشوری که در مقام مقایسه شباهت زیادی با ما دارند و اکنون نرخ پس انداز مردم در آن حدود ۱۴ درصد است.

نرخ پس انداز خانوار‌ها به عنوان پس انداز ناخالص خانوارها، تقسیم بر درآمد ناخالص قابل تصرف آن‌ها تعریف می‌شود. پس انداز زمانی افزایش پیدا می‌کند که درآمد ناخالص قابل تصرف با سرعت بیشتری از مخارج مصرفی نهایی افزایش پیدا کند. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ میزان پس انداز اروپایی‌ها حدود یک دهم درصد کاهش پیدا
کرده بود.

البته این قضیه سابقه داشته و سال قبل هم این کشور‌ها کاهش سه دهم درصدی میزان پس انداز را تجربه کرده بودند. البته این عدد میانگین است و بعضی کشور‌ها در این سال‌های اخیر سقوط وحشتناکی داشته اند. مثلا میزان پس انداز در بلغارستان حدود شش درصد بوده و در لهستان حدود سه درصد گزارش شده است.

حتی این مسئله کشور انگلستان را هم تحت تاثیر قرار داده و پس انداز خانوار‌های این کشور را در یک سال حدود ۵، ۱ درصد کاهش داده است؛ و خانواده‌های اروپایی چقدر از درآمد خود را سرمایه گذاری می‌کنند؟ در زمینه سرمایه گذاری با داستان کاملا متفاوتی روبه رو هستیم. هرچند کشور‌هایی که بیشترین پس انداز را دارند در بالای جدول دیده می‌شوند، ولی هستند کشور‌هایی که از لحاظ پس انداز خیلی حرفی برای گفتن ندارند، ولی سرمایه گذار‌های خوبی هستند.

در حقیقت می‌توان گفت: خانوار‌ها در این کشور‌ها به جای پس انداز کمی آینده نگرتر بوده و دوست دارند ثروت خود را با سرمایه گذاری افزایش دهند. البته اروپایی‌ها هم مثل ایرانی‌ها به خانه اهمیت زیادی داده و بیشترین حجم از سرمایه گذاری خود را روی این زمینه انجام می‌دهند. یعنی یا خانه می‌خرند یا آن را بازسازی می‌کنند.

این امر باعث شده تا از نظر سرمایه گذاری خانوارها، بیشترین سهم مربوط به خرید یا بازسازی خانه باشد. اگر نگاهی به آمار‌ها بیندازیم، متوجه می‌شویم که مردم دو کشور نروژ و ترکیه اهمیت زیادی به سرمایه گذاری می‌دهند. نروژی‌ها حدود ۲، ۱۲ درصد درآمد خود را سرمایه گذاری کرده و ترکیه ای‌ها حدود ۱۲ درصد پول خود را صرف این کار می‌کنند.

بعد از آن به هلند و لوکزامبورگ می‌رسیم که به ترتیب با ۱۱ و ۵، ۱۰ درصد در مقام‌های سوم و چهارم سرمایه گذاری قرار می‌گیرند. خارج از این کشور‌های آینده نگر اگر نگاهی به میانگین نرخ سرمایه گذاری بین همه کشور‌های اروپایی بیندازیم متوجه می‌شویم که اروپایی‌ها خیلی ریسک پذیر نبوده و بیشتر از آنکه به سرمایه گذاری علاقه داشته باشند به پس انداز کردن علاقه دارند چرا که میانگین پس انداز ۲۸ کشور اروپا عدد ۱۱ درصد را نشان داده و میانگین نرخ سرمایه گذاری عددی حدود ۷، ۸ درصد را به نمایش می‌گذارد.

البته در اینجا هم کشور‌هایی که واحد پول شان یورو است کمی بیشتر سرمایه گذاری کرده و نرخ ۵، ۸ درصد را ثبت کرده اند. نکته جالب این نمودار اینجاست؛ با اینکه قبرسی‌ها از نظر پس انداز منفی هستند، ولی از لحاظ سرمایه گذاری با نرخی کمی کمتر از میانگین اروپا و حدود ۷، ۷ درصد، در اواسط جدول ایستاده اند.

پایین‌تر از قبرس و میانگین اروپا هم شاهد حضور کشور‌هایی مثل انگلیس، لهستان، سوئد، اسپانیا، پرتغال هستیم. در حقیقت قبل از لیتوانی با کمترین نرخ س. رمایه گذاری بین کشور‌های اروپایی یعنی ۴، ۲ درصد، پرتغال قرار گرفته است که نرخ سرمایه گذاری آن حدود ۴، ۳ درصد است. در این میان دو کشور مرفه اروپایی یعنی سوئد و سوئیس نیز در نیمه پایینی جدول قرار دارند که خود نکته قابل توجهی است.

میزان بدهی به درآمد خانواده‌های اروپایی چقدر است؟

به صورت میانگین میزان درآمد به بدهی اروپایی‌ها حدود ۹۳ درصد است. یعنی اگر کل بدهی‌ها را یک طرف گذاشته و درآمد یک سال یک خانوار اروپایی را ه. م. یک طرف بگذاریم، به صورت میانگین حدود هفت درصد پول برای اروپایی‌ها باقی خواهد ماند.

البته این حال کلی ماجراست. وقتی به سراغ نمودار‌ها بروید و کشور به کشور وضعیت را ببینید متوجه خواهید شد که اوضاع برای بعضی کشور‌ها بسیار بحرانی و برای بعضی دیگر بسیار گلستان است. قبل از هر چیز به سراغ خانوار‌هایی که بیشترین بدهی به درآمد را دارند می‌رویم. رتبه یک این ماجرا با حدود ۲۵۰ درصد به دانمارکی‌ها می‌رسد.

یعنی یک خانوار دانمارکی باید حدود دو سال و نیم کار کند تا تمام بدهی هایش را تسویه کند. بعد از آن کشور هلند قرار گرفته است که میزان بدهی به درآمد آن حدود ۲۱۰ درصد است. در رتبه‌های بعدی نیز قبرس، نروژ، ایسلند و سوئیس قرار گرفته اند که نرخ حدود ۱۲۰ تا ۲۰۰ درصد بدهی به درآمد را ثبت کرده اند.

بعد از این کشور‌ها که به شدت زیر بار قرض رفته اند، تعداد معدودی کشور مثل بلژیک، اسپانیا، پرتغال و فنلاند وجود دارند که عدد صددرصد را به عنوان نرخ بدهی خود ثبت کرده اند. یعنی همان پر به پر خودمان. البته این تصور برای شما ایجاد نشود که خانوار‌های این کشور‌ها در وضع بدی زندگی می‌کنند بلکه در قسمت بعدی خواهیم گفت که میزان ثروت این خانوار‌ها به درآمدشان چقدر است و شما متوجه خواهید شد که صاف کردن بدهی برای بسیاری از خانوار‌ها کاری ندارد. بعد از کشور‌هایی با بیشترین بدهی خانوار به سراغ بالای جدول می‌رویم.

یعنی کشور‌هایی که میزان بدهی به درآمدشان بسیار پایین است. در این قسمت شاهد یک اتفاق جالب هستیم. دو کشور بلغارستان و ترکیه با حدود ۲۵ درصد میزان بدهی به درآمد در بالای جدول هستند. به دنبال آن‌ها نیز کشور‌های کمتر معروفی مثل لیتوانی، مجارستان، اسلوونی و ... قرار دارند.

میزان ثروت به درآمد خانوار‌های اروپایی چقدر است؟

برای بسیاری از مردم واژه ثروت مفهوم مبهمی دارد. در علم اقتصاد ثروت اینگونه تعریف می‌شود: مجموع کلیه دارایی‌های مشهود و نامشهود شخص یا موسسه‌ای با کسر همه بدهی‌ها از آن به صورت خلاصه نرخ ثروت به درآمد یعنی دار و ندار شما در یک سال به نسبت مجموع درآمد شما در یک سال. این نسبت با توجه به س. ودی که به دست می‌آید به صورت معمول حدود دو برابر درآمد است.

اگر به نمودار میانگین نرخ ثروت به درآمد اروپا نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که ثروت اروپایی‌ها در یک سال حدود ۲۵۰ درصد درآمد است. در این بین میزان ثروت بعضی خانوار‌ها سر به فلک گذاشته و در بعضی کشور‌ها شاهد کمتر بودن میزان ثروت به درآمد هستیم. مثلا در بلژیک میزان ثروت به درآمد حدود ۴۵۰ درصد است.

خانوار‌های هلند هم بالای ۴۰۰ درصد ثروت دارند. بعد از آن نیز نوبت به س. وئد و انگلیس با حدود ۳۵۰ درصد می‌رسد.

در اینجا متوجه می‌شویم که چرا انگلیسی‌ها در زمینه پس انداز چندان قوی عمل نمی‌کنند چرا که بیشتر به سراغ سرمایه گذاری رفته و به ثروت اهمیت بیشتری می‌دهند.

البته این مسئله را به فرهنگ مصرف گرایی هم می‌توان نسبت داد. در مجموع حدود ۹ کشور بالاتر از میانگین ثروت دارند و ۲۱ کشور دیگر زیر میانگین جمع شده اند. در پایین‌ترین نقطه جدول شاهد حضور ترکیه هستیم؛ کشوری که خانوارهایش بدهی کمی دارند و در عوض میزان ثروت یک سال به درآمد حدود ۳۰ درصد است.

کشور‌هایی که در پایین جدول قرار گرفته اند بیشتر از اعضای اروپای شرقی اتحادیه اروپا بوده و کمتر شاهد حضور کشور‌های توسعه یافته هستیم. شاید بتوان گفت: تنها کشوری که حضورش در قسمت پایینی جدول عجیب است، نروژ بوده که میزان ثروت به در آمد آن حدود ۶۰ درصد ثبت شده است.

منبع: روزنامه هفت صبح