تصمیم ترامپ چه تاثیری بر گردشگری ایران می‌گذارد؟
تصمیم جنجالی هفته گذشته رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا برای خروج از توافق جامع هسته‌ای موجی از واکنش‌ها را در میان فعالان تمام عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کشور برانگیخت و در این میان صنعت گردشگری نیز از این امر مستثنی نبود.
تصمیم جنجالی هفته گذشته رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا برای خروج از توافق جامع هسته‌ای موجی از واکنش‌ها را در میان فعالان تمام عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کشور برانگیخت و در این میان صنعت گردشگری نیز از این امر مستثنی نبود. درخصوص چشم‌انداز این حوزه در ایران که به‌دلیل ماهیت خود بر بستری از تعاملات و روابط مثبت بین‌المللی امکان شکوفایی و توسعه را دارد، گمانه‌زنی‌ها فراوان است.
در این‌خصوص رسانه بریتانیایی «گاردین» با اشاره به تصمیم ترامپ، به بررسی آثار خروج آمریکا از برجام بر صنعت گردشگری ایران پرداخته است. گاردین که توریسم ایران را صنعتی نوشکفته در پی برجام می‌داند، معتقد است اکنون این حوزه در ایران با چالش‌هایی جدی روبه‌رو خواهد شد.
براساس گزارش این رسانه بین‌المللی، مهار موج رسانه‌ای منفی علیه ایران که منجر به تردید سفر گردشگران خواهد شد و همچنین ایجاد محدودیت‌ها در سرمایه‌گذاری و روابط مالی، از عمده‌ترین آن‌ها است.
به باور کارشناسان، این تصمیم فی‌نفسه بر توریسم ایران بی‌تاثیر نخواهد بود و این صنعت را در دو سطح توسعه زیرساخت‌ها و جذب گردشگر خارجی به کشور با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد ساخت. برای نمونه با بازگشت تحریم‌ها، قرارداد‌های منعقد شده برای خرید هواپیما با ابهاماتی روبه‌رو خواهد شد و در صورتی که ناوگان کمابیش مسن حمل‌ونقل هوایی کشور به‌موجب این قرارداد‌ها به‌روز نشود، قطعا توسعه گردشگری در کشور دچار دردسر خواهد شد.
از طرف دیگر، بازگشت تحریم‌ها با بازگشت نام ایران به صدر اخبار همراه خواهد بود که به‌واسطه پروپاگاندای رسانه‌ای می‌تواند با رواج دوباره ایران‌هراسی همراه باشد؛ تجربه‌ای که صنعت گردشگری کشور حدود ۱۰ سال پیش و با تصویب اولین تحریم‌ها از جانب شورای امنیت سازمان ملل پشت‌سر گذاشت که تراز گردشگری کشور را شدیدا تحت‌الشعاع قرار داد. با این حال صاحب‌نظران و کارشناسان چندان ناامید نیستند و این احتمال را در نظر می‌گیرند که تصمیم یک‌جانبه آمریکا، موج منفی سابق را ایجاد نخواهد کرد و گردشگری کشور می‌تواند از این پیچ سخت عبور کند.
مقایسه قبل و بعد از برجام
اما رسانه بریتانیایی «گاردین» در گزارش خود، با اشاره به شکوفایی گردشگری ایران پس از برقراری توافق هسته‌ای با کشور‌های ۱+۵ در خصوص ظرفیت‌های گردشگری کشور تصریح کرده است: «مساجد باشکوه، چشم‌انداز‌های طبیعی نفسگیر، ویرانه‌های باستانی و شاید باورتان نشود پیست‌های اسکی که در ایران وجود دارد، باعث شده صنعت گردشگری این کشور پس از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ رونق فوق‌العاده‌ای پیدا کند.»
«گاردین» افزوده است که در پی این توافق، برای نخستین‌بار پس از انقلاب اسلامی در ایران گردشگران بسیاری از سراسر جهان فرصت بی‌نظیری پیدا کردند تا با سفر به خاورمیانه، با این گنجینه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی مواجه شوند و با سفر به این کشور دریافتند هزینه‌های جاری و اقامت در آن برای یک گردشگر بسیار ارزان است و این موضوع خود به جذابیت ایران به عنوان مقصدی برای گردشگری افزود.
گاردین در تحلیل خود از تاثیر تصمیم ترامپ بر صنعت نوشکفته گردشگری در ایران گفته که حالا نگرانی‌های بسیاری در میان فعالان گردشگری ایران به‌وجود آورده و آن‌ها را نسبت به تداوم این رشد و شکوفایی با تردید‌هایی جدی روبه‌رو کرده است. نگرانی آنان تنها محدود به این نیست که ترمز گسترش رونق نوظهور در بازار گردشگری ایران گرفته شود؛ بلکه نگرانی اصلی آن است که این بازار به شرایطی نامناسب‌تر نسبت به گذشته بازگردد.
در همین خصوص یک راهنمای تور در اصفهان در گفت‌وگو با این رسانه اظهار کرده است: «پس از برجام صنعت گردشگری کشور رشد چشمگیری داشت و گردشگران خارجی در اقصی‌نقاط اصفهان و شیراز دیده می‌شدند؛ درحالی که در گذشته چنین نبود. پیش از آن، تعداد کم و محدودی گردشگر به ایران سفر می‌کردند و برای مردم تماشای آنان در خیابان عجیب بود.»
علی شیبانی افزوده است: «در گذشته به‌قدری گردشگر کم به کشور سفر می‌کرد که در صورتی که یکی از آنان در خیابان دیده می‌شد، مثل افراد مشهور و سلبریتی‌ها با آن‌ها برخورد می‌شد. اما اکنون حضور انبوه آنان در شهر‌هایی همچون اصفهان و شیراز و دیگر نقاط پررونق گردشگری کشور به امری عادی تبدیل شده است.»
گره ترامپ بر آینده گردشگری کشور
وی، اما با اشاره به تصمیم ترامپ این روند را در معرض تهدید دانسته و تصریح کرده است: «این موضوع بار روانی منفی درخصوص سفر به ایران ایجاد خواهد کرد و به صورت ناخوشایندی نام ایران را در صدر اخبار مطرح خواهد کرد که موجب تردید گردشگران برای سفر به ایران می‌شود. به‌علاوه، درصورتی که این توافق اثرات خود را از دست بدهد و تحریم‌های بانکی بازگردند، تورگردانان ایرانی برای ادامه فعالیت با شرکت‌های اروپایی، جذب گردشگر و انجام مبادلات مالی با مشکلات عمده‌ای روبه‌رو خواهند شد.»
با این حال این راهنمای تور چندان هم ناامید نبوده و خاطرنشان کرده است: «نکته‌ای که اهمیت دارد این است که در شرایط کنونی که گردشگری کشور رونق پیدا کرده، گردشگران آمریکایی حجم گسترده‌ای از گردشگران ورودی به ایران را تشکیل نمی‌دهند و عموم گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند از آسیا و اروپا هستند.
بیش از نیمی از گردشگران ورودی به کشور به زیارت حرم امام‌رضا می‌روند و تصمیم ترامپ بر سفر آنان تاثیر نخواهد گذاشت.» شیبانی، اما یکی از مشکلات اصلی را عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری ایران دانسته و اصفهان را گواه گفته خود آورده است که به‌عنوان یکی از توریستی‌ترین شهر‌های ایران که در سال گذشته میزبان بیش از ۸۵ هزار گردشگر خارجی بوده، تنها ۲ هتل ۵ ستاره دارد.
تسهیلات ویزا؛ ارمغان برجام
گاردین همچنین با یک کارآفرین جوان که در حوزه گردشگری فعالیت دارد نیز به گفت‌وگو پرداخته و از وی نقل کرده که یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های توافق ایران با غرب، ارائه ویزای فرودگاهی به گردشگران خارجی بود که موجب تسهیل سفر آنان به ایران شده است.
نوید یوسفیان اظهار کرده است که دولت کنونی ایران برای توسعه گردشگری با چالش‌های گسترده‌ای مواجه است و هرچند این حوزه را حوزه‌ای مفید و ثمربخش برای بهبود سوءمدیریت‌های موجود در اقتصاد ایران می‌داند، اما حتی در داخل نیز برخی با نگرانی از آثار سوء فرهنگی حضور گردشگر خارجی در کشور، مقابل دیدگاه دولت ایستاده‌اند.
وی در خصوص آینده گردشگری ایران با خروج آمریکا از برجام نیز خاطرنشان کرده است که اگر کشور‌های اروپایی نیز به‌خاطر اهداف اقتصادی و تجاری خود به دنبال ایالات‌متحده از برجام خارج شوند، سیر رونق شکل‌گرفته در ورود گردشگر خارجی به کشور با معضلاتی جدی روبه‌رو خواهد شد.
نشانه‌هایی برای وضعیت بهتر
با این‌همه، این گزارش گاردین حاوی نکته‌ای معنادار و قابل‌تامل است؛ در دور قبل تحریم‌های گسترده‌ای علیه ایران در مجامع جهانی، رسانه‌های جهان با لحن و روایتی هراس‌آلود اخبار ایران را پوشش می‌دادند و در کنار محکومیت‌های پی‌درپی سازمان ملل، فضایی منفی در اذهان عمومی بین‌المللی در خصوص ایران و سفر به آن شکل گرفت، اما لحن گزارش اخیر گاردین شباهتی با آن زمان ندارد.
در این گزارش صراحتا به جذابیت سفر به ایران اشاره شده و بیشتر انتقادات درخصوص نگرانی‌های ایجادشده، متوجه تصمیم نامعقول رئیس‌جمهوری آمریکا است؛ امری که می‌تواند به‌رغم نگرانی‌های موجود این امیدواری را رقم بزند که این‌بار و در پی تحریم‌های احتمالی، با ایران‌هراسی‌هایی به‌شدت سابق روبه‌رو نخواهیم بود که بازار گردشگری کشور را در مدت زمان کوتاهی از بین ببرد.
