ماجرای کفش‌های آمریکایی شاگردان کی‌روش

تیم ملی ایران این روز‌ها علاوه بر برهم‌خوردن یکی، دو بازی تدارکاتی‌اش تلاش زیادی می‌کند تا حضوری موفق در جام جهانی پیش‌رو داشته باشد؛ ملی‌پوشان ایران که با کارلوس کی‌روش پرتغالی، اولین بار به صورت متوالی مسافر جام جهانی شده‌اند، دلخوش به فلسفه کاری سرمربی پرتغالی هستند تا مگر طلسم شکسته شود و سرانجام در پنجمین حضور «یوزها» در جام جهانی، این تیم از مرحله گروهی صعود کند.

البته با نگاهی به رقبای ایران در گروه دوم بازی‌های جام جهانی، این کار شبیه به «مأموریت غیرممکن» است ولی از زمانی که کی‌روش روحیه جنگندگی را به بازیکنان تیم ملی منتقل کرده، دیگر نمی‌شود از غیرممکن صحبت کرد. با این حال فارغ از این موارد، یک موضوع حاشیه‌ای دیگر ذهن بازیکنان ایران برای حضور در جام جهانی را مشغول کرده است: کفش‌های «نایکی»! شاید آخرین دغدغه کی‌روش و شاگردانش باید رسیدگی به امور کفش باشد ولی خروج آمریکا از «برجام» حالا تأثیر عجیب و غریبی هم روی کفش‌های بازیکنان ایرانی در جام جهانی خواهد داشت.

ماجرا از این قرار است که خبرگزاری «رویترز» به نقل از مسئولان کمپانی «نایکی» اعلام کرده هیچ یک از بازیکنان ایران به دلیل اعمال تحریم‌های جدید آمریکا نمی‌توانند کفش‌های تولیدی این کمپانی را در جام جهانی بپوشند. این بیانیه در شرایطی صادر شده که نایکی کفش‌های بیش از ۶۰ درصد بازیکنان حاضر در جام جهانی را تولید کرده و برای عده‌ای هم به صورت کاملا انحصاری کفش طراحی کرده است.

از آنجا که این کمپانی آمریکایی جدالی سخت با «آدیداس»، دیگر کمپانی سرشناس تولید البسه ورزشی در دنیا دارد، با این موضوع دست به ریسک زده، چون عملا دیگر روی ایرانی‌ها برای تبلیغ برندش نمی‌تواند حسابی باز کند.

نایکی محبوب بازیکنان ایرانی
در نگاه اول شاید به نظر برسد این موضوع هیچ تأثیری نخواهد داشت ولی باید عنوان کرد که کفش‌های این کمپانی آمریکایی محبوبیت خاصی بین بازیکنان ایرانی دارد؛ در میان ۲۴ نفر دعوت‌شده به اردوی فعلی تیم ملی ایران که به نظر می‌رسد از بین آن‌ها با یکی، دو تغییر ۲۳ نفر نهایی جام جهانی مشخص شود، نزدیک به ۶۰ درصد بازیکنان از کفش‌های نایکی استفاده می‌کنند: ۱۳ نفر از جمع ۲۴ بازیکن حاضر در اردوی تیم ملی کفش‌های نایکی می‌پوشند و ۱۱ نفر دیگر از کفش‌های آدیداس استفاده می‌کنند.

به این مورد باید کارلوس کی‌روش را هم اضافه کرد که از زمان ورودش به ایران هر زمان که نیاز شده از استوک‌های فوتبالش استفاده کند، از برند نایکی استفاده کرده است. حالا سؤال اصلی این است که اگر قرار باشد نایکی، ایرانی‌ها را تحریم کند، آیا ضرر و زیانی متوجه بازیکنان ایران می‌شود؟

آدیداس اسپانسر لباس
اسپانسر تولیدکننده لباس ایران در جام جهانی کمپانی آلمانی آدیداس است ولی این کمپانی فقط لباس‌های ورزشی را تولید می‌کند و بازیکنان ایران هم همگی موظف هستند هر جا که با لباس ورزشی می‌روند، از تولیدات این کمپانی استفاده کنند.

با این حال موضوع کفش و دستکش (برای دروازه‌بان‌ها) موضوعی شخصی است. به عبارت دیگر بازیکنان مختار هستند هر کفشی با هر برندی که دوست دارند را فارغ از برند تولیدکننده لباس‌هایشان به پا کنند. به همین خاطر است که سه کمپانی نایکی، آدیداس و پوما، تلاش زیادی می‌کنند تا بازیکنان بیشتری را تشویق به پوشیدن کفش‌هایشان کنند. در تیم ملی ایران فعلا اشکان دژاگه، مهدی طارمی، مسعود شجاعی، سردار آزمون، رامین رضاییان، مهرداد محمدی، سعید عزت‌اللهی، کریم انصاری‌فرد، وحید امیری، علی قلی‌زاده، مهدی ترابی، امیر عابدزاده و سامان قدوس از کفش‌های کمپانی نایکی استفاده می‌کنند.

خبر بد برای این بازیکنان این است که باید کفش‌هایشان را برای جام جهانی عوض کنند، چون طبق آنچه نایکی گفته، آن‌ها نمی‌توانند دیگر این کفش‌ها را به پا کنند، اما باید به نکته مهم‌تری اشاره کرد؛ اینکه آیا کسی از بازیکنان ایران به طور رسمی با این کمپانی قرارداد دارد؟ به عنوان مثال علیرضا بیرانوند دروازه‌بان تیم ملی ایران با کمپانی «آل‌اشپرت» قرارداد رسمی دارد و در بازی‌های مختلف موظف است حتما دستکش‌های این کمپانی را بپوشد. اگر چنین نکند، طبیعتا باید جریمه‌ای سنگین بپردازد.

درباره نایکی داستان کمی متفاوت است؛ ماجرا از این قرار است که این کمپانی نمایندگی انحصاری در ایران ندارد و طبیعتا نمی‌تواند با بازیکنانی که در لیگ ایران بازی می‌کنند، قرارداد رسمی داشته باشد؛ مگر اینکه به صورت واسطه با چندین چهره سرشناس به توافق رسیده باشد. بالطبع وقتی پای واسطه در میان باشد، بر‌هم‌زدن قرارداد کار چندان دشواری نخواهد بود. البته در میان ۱۳ بازیکنی که عنوان شد، باید چند نفر را کاملا مستثنا کرد؛ ازجمله اشکان دژاگه، مسعود شجاعی و شاید کریم انصاری‌فرد.

دو نفر اول به نظر می‌رسد به واسطه حضور طولانی‌مدت خود در لیگ‌های مختلف اروپایی قرارداد حرفه‌ای‌تری با نایکی داشته باشند؛ به‌ویژه اینکه هم اشکان و هم مسعود در جام جهانی برزیل با کفش‌های نایکی به میدان رفتند. حالا طبیعتا اگر قرار باشد این کمپانی برای این بازیکنان در جام جهانی پیش‌رو کفشی تأمین نکند، در نتیجه باید هزینه فسخ قراردادش را با این بازیکنان بپردازد.

معنی ساده‌تر آن این است که به این بازیکنان باید پولی به‌عنوان خسارت بدهد. این موضوع می‌تواند درباره دیگر بازیکنانی که نایکی می‌پوشند و خارج از فوتبال ایران بازی می‌کنند نیز صادق باشد. برای فهمیدن اینکه منظور نایکی از بازیکنان ایران، آن‌هایی هستند که قرارداد حرفه‌ای ندارند و کفش‌های این کمپانی را می‌پوشند یا شامل همه بازیکنان می‌شود، باید تا یکی، دو هفته دیگر منتظر ماند؛ در واقع تا شروع اولین بازی ایران در جام جهانی.

تکلیف بقیه بازیکنان چه می‌شود؟
اگر فرض بر این باشد که منظور کمپانی نایکی «همه» بازیکنان ایرانی، چه آن‌ها که با این برند قرارداد دارند و چه ندارند، باشد تکلیف مشخص است؛ آن‌هایی که قرارداد دارند، هزینه فسخ قرارداد را می‌گیرند و بقیه نیز مجبور هستند از کفش‌های دیگر برند‌ها استفاده کنند.

از آنجا که همین حالا هم کفش‌های کمپانی آدیداس سطح کیفی بسیار بالایی دارند، طبیعی است بیشتر بازیکنان ایران به سمت پوشیدن کفش‌های این کمپانی آلمانی بروند. هرچند در این بین، چند نفر از بازیکنان نیز ممکن است با برند دیگری به توافق برسند و مثلا پوما، نیوبلنس یا هر برند دیگری را انتخاب کنند.

پول بگیرید، کفش بپوشید
موضوع درباره ایران و کلا تیم‌های نه‌چندان قدرتمند ملی در سطح جهانی، روی دیگری هم دارد. در این‌گونه تیم‌ها، چون تعداد لژیونر‌های سرشناس کم است، معمولا قرارداد حرفه‌ای به‌عنوان اسپانسر شخصی خیلی کم منعقد می‌شود. در نتیجه در تورنمنت‌های مهم و بزرگ مثل جام جهانی، برند‌های مختلف تولیدکننده کفش، باب مذاکره را با مسئولان تیم باز می‌کنند؛ به این معنی که به آن‌ها پیشنهاد می‌دهند کفش‌های مدنظر را بپوشند و در قبالش مبلغی را دریافت کنند.

این اتفاق برای تیم ملی ایران در جام جهانی قبلی رخ داد. به‌جز اشکان دژاگه، مسعود شجاعی و مهرداد پولادی که با کمپانی نایکی قرارداد داشتند، بقیه بازیکنان با گرفتن مبلغی قابل قبول از آدیداس، همگی یکی از محصولات این کمپانی را پا کردند و تا آخرین بازی‌شان در جام جهانی نیز با همان مدل‌ها به میدان رفتند. بدیهی است امسال هم با اتفاق رخ‌داده، دوباره این سناریو تکرار شود و احتمالا بیش از نیمی از بازیکنان ایران دوباره با بستن قرارداد مقطعی با یکی، دو برند، کفش‌های مدنظر آن کمپانی‌ها را پا کنند.