چرا قیمت مسکن افزایش یافت؟

مهدی سلطان محمدی l برای تحلیل چرایی افزایش قیمت مسکن باید چرخه‌های رکود - رونق را در دوره‌های مختلف مورد بررسی قرار داد. برآورد‌ها نشان می‌دهد در دهه‌های گذشته بازار مسکن ایران در برخی دوره‌ها کمتر از تورم با رشد قیمت روبرو بود و در برخی دوره‌ها نیز با افزایش قیمت بیش از تورم. طبیعی است که با توجه به رکود سنگین بازار مسکن از ابتدای سال ۱۳۹۲، انتظار می‌رفت که از سال ۱۳۹۶ به تدریج این بازار با رونق مواجه شود.

با این حال رشد قیمت مسکن از اسفند ماه تا اردیبهشت ماه سال جاری از شیبی تند برخوردار بود از این رو باید دلایل این رشد قابل توجه را مورد واکاوی قرار داد.

یک - نرخ سود بانکی در شهریور ماه سال گذشته کاهش یافت. همان گونه که انتظار می‌رفت، بازار‌های موازی سود بانکی تحرکی را در این بخش تجربه کردند. به عبارت دیگر وقتی سود بانکی کاهش یافت، ابتدا بازار سکه و ارز و سپس بازار مسکن با افزایش قیمت روبرو شدند. در بسیاری از کشور‌های دنیا نیز این معادله میان بازار بهره و بازار فروش مسکن وجود دارد. وقتی نرخ سود بانکی کاهش می‌یابد، به تبع آن سرمایه‌هایی که در بانک‌ها رسوب می‌کرد، انگیزه لازم را برای ماندگاری در این بازار نمی‌یابد و در نتیجه راهی بازار‌های موازی از جمله بازار مسکن می‌شود.

دو - اتفاقات رخ داده در ماه‌های پایانی سال نیز تاثیری جدی را بر روند افزایش قیمت در این بازار به جا گذاشت. به عنوان مثال، با ممنوع شدن خرید و فروش دلار به صورت آزاد، که با هدف ایجاد مانع برای خروج سرمایه از کشور از سوی دولت پیش بینی شد، بخشی از پول‌هایی که امکان ورود به بازار ارز و سکه را داشتند، راهی بازار مسکن شدند. طبیعی است که در دوره‌هایی از این دست سرمایه‌های برای فرار از کاهش قدرت، تبدیل به کالا‌هایی می‌شوند که از آن‌ها حراست کند. با رشد قابل توجه قیمت سکه و طلا، امکان تبدیل بخشی از سرمایه‌ها در این قالب به مسکن نیز مهیا خواهد شد.

سه - افزایش فشار خارجی بر ایران، خود زمینه را برای جهش قیمت مسکن مهیا کرد. در دوره‌هایی که تهدیدات خارجی افزایش می‌یابد، کالا‌هایی که از امنیت بالاتری برخوردار هستند، بازار گرمتری را می‌یابند کما اینکه در سنگین‌ترین دوره تحریم‌های ایران در سال ۱۳۹۱ نیز شاهد رشد بسیار بالای قیمت مسکن بودیم و این بار نیز وضعیت در حال تکرار است.