ابرپروژه سلطان اردوغان

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه قصد دارد از پل‌های غول‌آسای هوایی تا مسجد بزرگ، از طرح راه اندازی بزرگ‌ترین فرودگاه دنیا تا ساختمان‌های آسمانخراشی که به‌عنوان ردی از رشد و توسعه است، استفاده کند تا بتواند نشانی بزرگ برای ملت خود بسازد.

اردوغان همان‌طور که برای انتخابات ریاست‌جمهوری خود را آماده می‌کند، وعده پروژه بلندپروازانه خود را می‌دهد: کانالی که کشور را به دو بخش تقسیم می‌کند و یک مسیر تجاری اختصاصی برای ترکیه به‌وجود می‌آورد؛ آن‌گونه که خود می‌گوید: این کانال می‌تواند ترکیه را به یک قدرت بزرگ تبدیل کند و یک میراثی ماندگار برای کتاب تاریخ ترکیه باشد.

اردوغان گفت: چیزی که پاناما را ساخته است کانال پاناما است. رئیس‌جمهوری ترکیه که اواخر هفته گذشته در جمع طرفداران خود در استانبول سخنرانی می‌کرد، افزود: سوئز بزرگ‌ترین منبع درآمد برای مصر است. بیایید رای بدهید. ان‌شاءالله کانال استانبول یک مجرای تنفسی تازه برای شهر خواهد شد.

افزون بر ۱۵ سالی که اردوغان در ترکیه مسوول بوده است، رای خالص روز یکشنبه نشان می‌دهد این تغییراتی که وی در این مدت ایجاد کرده تا چه حد مقبول افتاده است.

او در این مدت همچون سلطانی قدرتمند، آزادی‌های سیاسی و مدنی را کاهش داده و به‌جای آن زندانیان سیاسی در این کشور افزایش پیدا کرده‌اند. این درحالی است که به‌طور متوسط سالانه رشد اقتصادی ۵ درصدی داشته و به جمعیت طبقه متوسط افزوده است. اما چیزی که در مقابل دیدگان مردم ترکیه قرار دارد و هر بازدیدکنند‌ه‌ای را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد، ساختمان‌های عظیم و سرمایه‌گذاری‌های فراوان در بخش زیرساخت‌ها است.

نشانه‌هایی وجود دارد که مردم ترکیه از شیدایی اردوغان به ساختمان‌ها و طرح‌های جاه‌طلبانه خسته شده‌اند. احداث کانال استانبول آخرین مورد از رویاپردازی‌های اردوغان است که کشور را به ساخت‌وساز‌های غیرمعمول سوق داده است. این همه درحالی رخ می‌دهد که اقتصاد ترکیه در چند سال اخیر به‌شدت با مدیریت وی دچار تزلزل و بی‌ثباتی شده است.

اردوغان به این منظور قصد دارد انتخابات را یک سال زودتر از موعد خود برگزار کند، زیرا اقتصاد این کشور به‌شدت دچار آسیب شده است. این درحالی است که احزاب مخالف نیز همگی علیه اردوغان دست اتحاد به یکدیگر داده‌اند تا وی نتواند به رای ۵۰ درصدی برسد. چنانچه هرکدام از این نامزد‌ها بتوانند به رای ۵۰ درصدی برسند می‌توانند رئیس‌جمهوری این کشور شوند.

اردوغان نیز در مقابل مانند هر کارزاری که تاکنون در انتخابات به راه انداخته مدام به مردم هشدار داده است که احزاب مخالف به‌دنبال این هستند که دستاورد‌های حزب عدالت و توسعه را از بین ببرند. او در کارزار اخیر نیز به همین حربه متوسل شده و می‌گوید: حزب او ۲۴۸ هزار کلاس درس ساخته است، آیا شما قصد دارید آن‌ها را نابود کنید؟

او برای کارزار انتخاباتی اخیرش نیز یک پوستر بزرگ طراحی کرده است که در سر فهرست اقداماتی که وی و حزب آن‌ها انجام خواهند داد، تاسیس کانال خواهد بود. هنوز هیچ مطالعه‌ای در این زمینه نشده، اما اردوغان سوگند یاد کرده است به محض اینکه انتخاب شود پروژه تاسیس کانال استانبول را کلید خواهد زد.

تمام ابرپروژه‌هایی که او ساخته یا قصد ساخت آن‌ها را دارد، هدفی جز این ندارد که بتواند نام خود را در کنار اسم آتاتورک و سلاطین عثمانی قرار دهد. اما کانالی که مدنظر او است تا دریای مرمره را به دریای سیاه پیوند دهد نیاز به ۱۵ میلیارد دلار هزینه دارد که در این برهه‌ای که اقتصاد ترکیه دچار مشکل شده، سخت است که به نتیجه برسد.

این درحالی است که مخالفان می‌گویند این طرح ابتدا به ساکن نیاز به ۶۵ میلیارد دلار منابع دارد و افزون بر این، پیگیری این طرح موجب آوارگی ۸۰۰ هزار استانبولی خواهد شد. در این راستا برخی طرح اردوغان را «یک ایده دیوانه‌وار» نامیده‌اند.

مهمت آکارچا، یکی از مشاوران اردوغان در این خصوص می‌گوید: اینجا «دیوانه‌وار» در معنای خوب آن است. این کانال پول‌ساز خواهد بود و کشتی‌ها از آن استفاده خواهند کرد و آن‌ها پول خواهند داد تا از این مسیر مهم استفاده کنند.

این در شرایطی است که طرفداران محیط زیست می‌گویند احداث این کانال باعث به هم خوردن اکو سیستم خواهد شد و استانبول را به مکانی غیرمسکونی تبدیل خواهد کرد. همسو با این نظرات نیز بسیاری از اقتصاددانان گفته‌اند آن‌گونه که اردوغان روی این کانال مانور می‌دهد، درآمد آن‌چنانی برای این کشور به‌وجود نخواهد آورد.