شوک جنگ تجاری به بورس تهران

دولت دونالد ترامپ بامداد دیروز فهرست بالابلند دیگری از کالا‌های چینی به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار منتشر کرد که قرار است زیر تیغ تعرفه‌های واردات ایالات‌متحده آمریکا قرار بگیرند. همزمان، دولت چین، آمریکا را تهدید به اقدام متقابل کرد.

به محض انتشار این اخبار، موجی از نگرانی بازار‌های جهانی را درنوردید و موجب ریزش قیمت جهانی فلزات شد. بازار سرمایه تهران نیز از این اتفاق مصون نماند. فشار فروش در بورس کالامحور تهران شدت گرفت. به این ترتیب، شاخص سهام افت ۱۳۴۴ واحدی (معادل ۲/ ۱ درصدی) را تجربه و به کانال ۱۰۹ هزار واحدی عقب‌نشینی کرد.

شاخص کل بورس تهران در جریان معاملات دیروز زیر فشار عمومی عرضه سهام به‌ویژه در گروه فلزات اساسی، ۲/ ۱ درصد کاهش یافت و سرانجام در سطح ۱۰۹ هزار و ۵۰۵ واحدی قرار گرفت. اگر چه هیجان برای عرضه اولیه پتروشیمی پارس معاملات روز گذشته را تحت‌الشعاع قرار داده بود، اما افت سنگین قیمت فلزات در بازار جهانی بیش از سایر عوامل بر شاخص کل اثر گذاشت. بامداد روز گذشته بود که انتشار فهرست جدید کالا‌های چینی برای وضع تعرفه از سوی دولت ترامپ، فعالان بازار‌های جهانی را شوکه کرد و همین امر قیمت جهانی فلزات را به‌شدت تنزل داد.

تهور ترامپ و ترس بازار‌ها
معاملات بورس تهران طی روز گذشته در حالی آغاز شد که قیمت جهانی فلزات رنگین از جمله مس، روی و سرب سقوط کرده بودند. هراس سرمایه‌گذاران جهانی از اقدام غافلگیرکننده دولت ترامپ عامل اصلی فشار بر قیمت فلزات پایه ارزیابی می‌شود.

دولت ترامپ بامداد روز گذشته فهرستی از کالا‌های چینی به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار را منتشر کرد که قرار است سپتامبر سال جاری میلادی مشمول وضع تعرفه وارداتی ۱۰ درصدی از سوی ایالات‌متحده شوند. جمعه گذشته واشنگتن با وضع تعرفه ۲۵ درصدی بر ۳۴ میلیارد دلار از کالا‌های چینی تشدید تنش‌های تجاری را آغاز کرد؛ در همان مقطع اعلام شد که ۱۶ میلیارد دلار از کالا‌های چینی به‌زودی به این فهرست افزوده می‌شوند.

تشدید شعله‌های آتش جنگ تجاری بین بزرگ‌ترین اقتصاد‌های جهانی و ویرانی پی‌درپی دیوار‌های اعتماد در اقتصاد جهانی با اقدامات رئیس‌جمهوری آمریکا موجب هراس فعالان بازار‌های جهانی شده و در نتیجه، فشار بر قیمت فلزات را شدت بخشیده است. در پایان هفته قبل نیز با اعلام جنگ تجاری از سوی آمریکا قیمت جهانی فلزات کاهش محسوسی را ثبت کرده بودند، اما این روند نزولی در روز گذشته بلافاصله پس از انتشار فهرست مزبور از سوی دولت ترامپ و واکنش متقابل پکن شیب تندتری به خود گرفت.

بنابراین، ابهام در چشم‌انداز تقاضای فلزات به‌ویژه از سوی سرمایه‌گذاران چینی زمینه را برای افت دسته‌جمعی قیمت فلزات پایه در بازار‌های جهانی مهیا کرد. در این میان، قیمت هر تن مس در بورس فلزات لندن در همان ابتدا افت بیش از ۴ درصدی را ثبت کرد و در نزدیکی کف سالانه، یعنی سطح ۶ هزار و ۱۰۰ دلاری قرار گرفت؛ همچنین هر تن فلز روی در بازه زمانی مزبور کاهش بیش از ۳ درصدی را ثبت کرد و در پایین‌ترین سطح ۲۰ ماه اخیر به نوسان پرداخت و در محدوده ۲ هزار و ۵۰۰ دلار معامله شد.

از طرف دیگر با افت ۴ درصدی فلز سرب به هر تن از این فلز در بورس فلزات لندن ۲ هزار و ۲۲۵ دلار قیمت خورد (قیمت‌ها در لحظه معاملات بورس تهران اعلام می‌شود). پس از پایان یافتن دادوستد‌ها، قیمت‌ها در بازار‌های جهانی تا حدودی بهبود را تجربه کردند.

سهام کالایی زیر فشار ریزش قیمت‌های جهانی
به این ترتیب، افت سنگین قیمت جهانی فلزات، معاملات دیروز نماد‌های وابسته در بورس تهران را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داد. تقریبا تمام نماد‌های مرتبط با فلزات رنگین در کف روزانه قیمت مبادله شدند و از این جمله، نماد شرکت‌های کالسیمین، باما و توسعه معادن روی ایران طولانی‌ترین صف‌های فروش بازار را طی دادوستد‌های دیروز تجربه کردند.

در همین گروه، نماد معادن بافق که محصولات روی و سربی تولید می‌کند پس از بازگشت از مجمع، در پایان معاملات دیروز، زیان ۱۰ درصدی را به سهامدارانش تحمیل کرد. ملی‌مس ایران هم که به دلیل برگزاری مجمع متوقف شده بود، بلافاصله پس از بازگشایی در میانه معاملات دیروز با سقوط بیش از ۱۰ درصدی قیمت مواجه شد و در صدر فهرست نماد‌های موثر بر شاخص کل قرار گرفت.

سلسله افت قیمت‌ها در نماد‌های مزبور منجر به کاهش ۶/ ۴ درصدی شاخص گروه فلزات طی روز گذشته شد و به این ترتیب، عنوان بیشترین افت روزانه شاخص به گروه فلزات تعلق گرفت. شاخص گروه معدنی هم تحت تاثیر این فضا با افت ۵/ ۱ درصدی مواجه شد و در این بین، دوقلو‌های سنگ‌آهنی یعنی گل‌گهر و معدنی چادرملو در رتبه‌های بالای فهرست نماد‌های موثر بر شاخص قرار گرفتند.

فضای منفی مزبور به معاملات نماد‌های دیگر گروه فلزات هم تسری پیدا کرد. فولادسازان بورس تهران به‌رغم سقف‌شکنی قیمت محصولات فولادی در بورس کالا و ثبات نسبی قیمت جهانی این کالا‌ها تحت تاثیر فشار عمومی عرضه با افت قیمت رو‌به‌رو شدند.

در این گروه نماد فولاد مبارکه اصفهان در رتبه دوم نماد‌های اثرگذار بر افت شاخص قرار گرفت. به‌طور کلی، شاخص ۳۱ صنعت از صنایع ۳۸ گانه بورس تهران در پایان معاملات دیروز کاهش یافت. در چنین فضای معاملاتی که اغلب نماد‌ها در محدوده منفی قیمت مبادله شدند، شاخص ۵ گروه رشد کرد و گروه‌های محصولات کاغذی و پالایشی به ترتیب بیشترین رشد روزانه را رقم زدند.

سبزپوشی پالایشی‌ها
به‌رغم فشار عمومی عرضه سهام و افت قیمت جهانی نفت در روز گذشته، نماد‌های پالایشی با افزایش قیمت سهم همراه شدند. نگاهی به فهرست نماد‌های اثرگذار بر شاخص نشان می‌دهد نماد‌های گروه پالایشی بیشترین اثر مثبت بر شاخص را به ارمغان آورده‌اند.

نماد‌های پالایش نفت تهران، پالایش نفت اصفهان و تبریز از معدود سهامی بودند که جدول تاثیر بر شاخص را سبزرنگ کردند، هر چند، نتوانستند مانع از افت سنگین شاخص شوند. این معاملات در حالی رقم خورد که حاشیه سود بنگاه‌های پالایشی به دلیل خلأ اطلاعاتی همچنان مبهم است.

هیجان در عرضه اولیه «پارس»
یکی از اتفاقات مهم در معاملات دیروز عرضه اولیه شرکت پتروشیمی پارس بود. هیجان برای حضور در این عرضه بزرگ، فضای معاملات را در ساعات ابتدایی روز گذشته به شدت تحت‌الشعاع خود قرار داده بود به‌طوری که تاخیر در ثبت سفارش این نماد به رواج برخی شایعات در شبکه‌های اجتماعی دامن زد و برخی نگران لغو عرضه بودند. در نهایت، در ساعت پایانی معاملات با انتشار پیام ناظر هیجان‌ها فروکش کرد و عرضه این سهم در روز موعود قطعی شد.

پیش از این، اشتیاق معامله‌گران برای خرید سهام یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌های بورس و حجم قابل‌توجه سهم این شرکت برای عرضه، موجب فشار عمومی فروش برای تامین نقدینگی مورد نیاز در بازار شده بود. سرانجام انتظار بورس‌بازان با عرضه ۳۰۸ میلیون از سهام پتروشیمی پارس طی معاملات روز گذشته به سر آمد. در جریان این عرضه ۱۸۲ هزار کد معاملاتی شرکت داشتند و به هر کد، اعم از حقیقی و حقوقی ۱۸۹۸ سهم تعلق گرفت.

بانگ تعادل از کوی همسایه؟
همزمان با بروز التهاب و هیجان در بورس تهران و نوسان شدید قیمت سهام، اتفاقات مهمی در بازار‌های همسایه افتاد. از روز سه‌شنبه توام با آغاز به کار بازار ثانویه اولین نشانه‌های تعدیل نرخ در بازار غیررسمی ارز آشکار شد. در حالی که نرخ دلار در بازار غیررسمی طی سه هفته اخیر در محدوده ۸ هزار تومان تثبیت شده بود، بازار دوم ارز روز سه‌شنبه به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.

بر مبنای معاملات صورت گرفته در این بازار، نرخ ۷ هزار و ۵۲۳ تومانی برای دلار رقم خورد. همزمان با کشف قیمت دلار در بازار ثانویه، شاهد افت قیمت دلار در بازار غیررسمی و متعاقب آن کاهش قیمت سکه بودیم. در ادامه، قیمت‌های دلار و سکه در معاملات روز گذشته نیز روند نزولی را ثبت کردند به‌طوری که در بورس کالا هم صف‌های طولانی فروش در بازار آتی سکه تشکیل شد و قیمت قرارداد‌ها کاهش محسوسی را به ثبت رساند.

یکی از عوامل مهم و اثرگذاری که در هفته‌های گذشته معاملات سهام صادرات‌محور بورس تهران را تحت تاثیر قرار داده بود چالش بازار ارز بود که سرنوشت معلومی نداشت (البته به صرف راه‌اندازی این بازار نیز نمی‌توان تصویر روشنی از تحولات این بازار پیش‌بینی کرد).

با این حال شکل‌گیری بازار ثانویه و تعیین اولین نرخ‌ها بر مبنای ملاقات آزادانه عرضه و تقاضا، نه‌تن‌ها شکست محتوم سیاست ارزی را به رخ ناظران کشید بلکه این سیگنال را به فعالان اقتصادی داد که الگو‌های ارزش‌گذاری را با نرخ‌های جدید رسمی و فراتر از نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تعدیل کنند. حال، به نظر می‌رسد ادامه این روند که با تعمیق معاملات ارز همراه است می‌تواند به شفافیت و همگرایی نرخ‌ها کمک کند و در نتیجه چشم‌انداز شفاف‌تری را فراروی فعالان اقتصادی از جمله معامله گران سهام ترسیم کند.

به این ترتیب، با کاهش التهاب در بازار ارز و سکه انتظار می‌رود که معاملات سهام متاثر از این رویداد وضعیت مشخص‌تری پیدا کنند. به خصوص در آستانه انتشار گزارش‌های فصلی که امید به بهبود سودآوری بسیاری از بنگاه‌های بورسی را در پس‌زمینه‌های بنیادی سهام تقویت می‌کند.