اینترپل چیست؟

فرادید | شبیه داستان یک فیلم هیجانی است. مدت کوتاهی پس از فرود آمدن در چین، رییس یک سازمان بین‌المللی مبارزه با جرائم، شکلک چاقو برای همسرش می‌فرستد. دقایقی بعد ناپدید می‌شود. چند هفتۀ بعد، یک روس که با یک رژیم استبدادی روابطی دارد، به شدت به در دست گرفتن اختیار این سازمان نزدیک می‌شود، و موجب نگرانی در سراسر جهان می‌شود. این داستان است؟ نه خیر، اینترپل است. اما کار اینترپل چیست و چرا اینقدر حواشی دارد؟

به گزارش فرادید به نقل از اکونومیست، اینترپل که در سال ۱۹۲۳ تاسیس شد، یک سازمان بین‌المللی پلیس است که ۱۹۴ کشور در آن عضو هستند. این سازمان یک نیروی پلیس به معنای سنتی آن نیست. ماموران آن قادر به دستگیری مجرمان نیستند. در عوض، بیشتر یک شبکۀ به اشتراک‌گذاری اطلاعات است که راهی را برای همکاری موثر نیرو‌های پلیس ملی کشور‌ها فراهم می‌آورد و همچنین بستری است برای هدفگیری جرائم بین‌المللی از قاچاق انسان و تروریسم گرفته تا پولشویی و معاملات غیرقانونی آثار هنری. این سازمان که مرکزش در فرانسه است، داده‌های مرکزی مربوط به جرائمی در اختیار دارد که حاوی سوابق اثر انگشت، نمونه‌های دی‌ان‌ای، و اسناد دزدیده شده هستند: یک گنجینۀ باارزش که پلیس‌ها در سال ۲۰۱۷، در هر ثانیه ۱۴۶ بار از آن بهره گرفته‌اند. دیگر کارکرد اصلی اینترپل صادر کردن اطلاعیه‌هاست: هشدار‌هایی به کشور‌های عضو نسبت به افراد مفقود یا تحت تعقیب. مشهورترین این اعلامیه‌ها، "اعلامیۀ قرمز" است که نسبت به علاقۀ یک کشور عضو نسبت به دستگیری یک فرد، اطلاع‌رسانی می‌کند. کشور‌ها موظف به پیروی از این اعلامیه‌ها نیستند، اما اغلب با آن‌ها به عنوان حکمی برای بازداشت و استرداد یک فرد استفاده می‌کنند. "دیفیوزه" (Diffusions) که می‌توان آن‌ها را با بوروکراسی کمتری صادر کرد، یک راه دیگر پرطرفدار برای تلاش برای دستگیری از طریق اینترپل است.

اعلامیه‌ها و دیفیوزه‌ها دلیل اصلی جنجال اخیر در این سازمان است. اگرچه اساسنامه‌های اینترپل هر نوع فعالیت شخصیت‌های سیاسی را ممنوع کرده‌اند، فعالین این سازمان را متهم می‌کنند که در به کار بستن این قاعده ناموفق بوده است. بسیاری از این اتهامات روسیه رو هدف گرفته‌اند که از اعلامیه‌ها و دیفیوزه‌ها منظور بازداشت مخالفان کرملین استفاده کرده است. بیل برودر، یک سرمایه‌گذار متولد آمریکا که پیش از سرشاخ شدن با کرملین در روسیه ثروتی به هم زده بود و پس این موضوع کمپینی جهانی بر علیه ولادیمیر پوتین به راه انداخت، اوایل سال جاری پس از آنکه درخواست دستگیری‌اش از سوی روسیه مطرح شد، در اسپانیا دستگیر شد. او مدعی است که این اتفاق بار‌ها افتاده است. گروه‌های بین‌المللی، چین، ایران، ترکیه و تونس و دیگر کشور‌ها را به سوءاستفاده از سیستم اعلامیۀ اینترپل برای مقاصد خودکامه متهم می‌کنند. این موارد شامل صدور اعلامیه‌های قرمز برای دستگیری پناهنده‌ها برای استرداد به کشور‌هایی که از آن فرار کرده‌اند می‌شود. اینترپل اغلب خواهان حذف نهایی اینگونه این اعلامیه‌ها می‌شود، اما نمی‌تواند نسبت به اتفاق این امر مطمئن باشد.

خشم نسبت به اینترپل اوایل هفتۀ پیش در پی معرفی الکساندر پروکوپچوک، یک روس که ارتباطات نزدیکی با رژیم پوتین دارد، برای بدست گرفتن ریاست این سازمان به اوج رسید. منتقدان تا آنجا پیش رفتند که مدعی شدند این امر کنترل اینترپل را یکسره به دست پوتین خواهد داد و نمایندگان مجلس بریتانیا حتی خواستار آن شدند که بریتانیا جایگزینی متشکل از "کشور‌هایی که حقوق را محترم می‌شمارند" پیدا کند. اما، اینکه رییس اینترپل بر تصمیمات راهبری و سیاست‌های سازمان نظارت دارد درست است، هر چند که این نقش بیشتر فرمایشی باشد. در نهایت آنچه که کرملین آن را "دست بردن در انتخابات" خوانده بود، جواب داد. آقای پروکوپچوک در مقابل یک نامزد از کرۀ جنوبی به نام کیم جونگ یانگ، شکست خورد. اما آقای کیم که از زمان دستگیری منگ هانگوی توسط مقامات چینی، عملاً ریاست سازمان را برعهده داشت، به خاطر قبول نامۀ استعفای آقای منگ که بعید نیست تحت فشار مقامات چین نوشته شده باشد، مورد نقد منتقدان بوده است. فعالان ممکن است از اینکه آقای کیم، آقای پروکوپچوک را شکست داده خوشحال باشند، اما معتقدند که اصلاحات بیشتری مورد نیاز است. مثلاً آقای برودر حال به دنبال آن است تا عضویت روسیه در اینترپل به طول کامل معلق شود.