تفاوت مغز مردان و زنان
یافته دیگر این بود که حجم و ضخامت کورتکسی در مردان بسیار متغیرتر از زنان است. این یافته خیرهکننده است؛ چراکه با پژوهشهای قبلی روی تست آیکیو همراستاست که نشان میدهد هرچند بهطور میانگین تفاوتی در میزان هوش دو جنس وجود ندارد، اما مردان متغیرتر از زنان هستند.
کد خبر :
۶۵۲۰۴
بازدید :
۱۲۹۴
آیا تفاوتهای آناتومیکی بین زنان و مردان، نظیر اندامهای جنسی، موی صورت و موارد مشابه، شامل مغز نیز میشود؟ یافتن پاسخی برای این پرسش مناقشهبرانگیز همواره مشکل بوده است. اکنون بزرگترین پژوهش انجامشده در نوع خود برای عکسبرداری از مغز نشان میدهد الگوهای خاصی در مغز وجود دارند که با جنسیت مرتبط هستند (برای مثال، زنان در مقایسه با مردان کورتکسهای ضخیمتری دارند، درحالیکه حجم اغلب نواحی زیر کورتکس در مردان بیشتر از زنان است)، اما بهطورکلی شباهتهای موجود بین مغز زنان و مردان بسیار بیشتر از تفاوتهای میان آنهاست.
برای دهههای متوالی، پژوهشگران مغز دریافتهاند که بهطور میانگین حجم مغز مردان اندکی بیشتر از حجم مغز زنان است، حتی هنگامی که اندازه بزرگتر بدن مردان را لحاظ کنیم. اما تاکنون بسیار مشکل بوده که مشخص کنیم دقیقا کدامیک از زیرساختارهای مغز حجم بزرگتر یا کمتری دارند. اکثر پژوهشهای قبلی روی گروههای کوچکی انجام شده بود که معمولا از صد نمونه مغز فراتر نمیرفت و غیرممکن بود که به یک نتیجه کلی رسید. اما در پژوهش اخیر، گروهی از محققان تحت سرپرستی روانشناسی به نام استوارت ریچی، از دادههای موجود در بانک زیستی بریتانیا استفاده کردند. تاکنون ۵۰۰ هزار نفر از داوطلبان بریتانیایی برای مشارکت در این بانک دادهها ثبتنام کردهاند و مغز گروهی از آنان، شامل دو هزارو ۷۵۰ زن و دو هزارو ۴۶۶ مرد بین ۴۴ تا ۷۷ سال، با عکسبرداری امآرآی مورد مطالعه قرار گرفت. ریچی و همکارانش حجم ۶۸ ناحیه از مغز داوطلبان و نیز ضخامت ناحیه کورتکس را اندازهگیری کردند که ناحیه چینخورده لایه خارجی مغز است و تصور میشود نقش مهمی در آگاهی، زبان، حافظه و درک داشته باشد.
برای دهههای متوالی، پژوهشگران مغز دریافتهاند که بهطور میانگین حجم مغز مردان اندکی بیشتر از حجم مغز زنان است، حتی هنگامی که اندازه بزرگتر بدن مردان را لحاظ کنیم. اما تاکنون بسیار مشکل بوده که مشخص کنیم دقیقا کدامیک از زیرساختارهای مغز حجم بزرگتر یا کمتری دارند. اکثر پژوهشهای قبلی روی گروههای کوچکی انجام شده بود که معمولا از صد نمونه مغز فراتر نمیرفت و غیرممکن بود که به یک نتیجه کلی رسید. اما در پژوهش اخیر، گروهی از محققان تحت سرپرستی روانشناسی به نام استوارت ریچی، از دادههای موجود در بانک زیستی بریتانیا استفاده کردند. تاکنون ۵۰۰ هزار نفر از داوطلبان بریتانیایی برای مشارکت در این بانک دادهها ثبتنام کردهاند و مغز گروهی از آنان، شامل دو هزارو ۷۵۰ زن و دو هزارو ۴۶۶ مرد بین ۴۴ تا ۷۷ سال، با عکسبرداری امآرآی مورد مطالعه قرار گرفت. ریچی و همکارانش حجم ۶۸ ناحیه از مغز داوطلبان و نیز ضخامت ناحیه کورتکس را اندازهگیری کردند که ناحیه چینخورده لایه خارجی مغز است و تصور میشود نقش مهمی در آگاهی، زبان، حافظه و درک داشته باشد.
با تنظیم دادهها بر مبنای سن، آنها دریافتند که بهطور میانگین زنان در مقایسه با مردان کورتکسهای ضخیمتری دارند. مجموعهای از تستهای عمومی هوش و درک نشان داده است که داشتن کورتکسهای ضخیمتر موجب کسب امتیاز بالاتر میشود. بااینحال، حجم اغلب نواحی زیر کورتکس در مردان بیشتر از زنان است؛ نظیر هیپوکامپ که در حافظه و درک فضایی نقش دارد، آمیگدال که با احساسات، حافظه و قدرت تصمیمگیری مرتبط است، استریاتوم که با یادگیری، خویشتنداری و پاداشدهی ارتباط دارد و تالاموس که در پردازش و انتقال اطلاعات سنسوری به سایر نواحی مغز نقش بازی میکند. تنظیم دادهها بر مبنای اندازه کلی مغز نشان داد که حدود ۱۴ ناحیه زیر کورتکسی در مردان بزرگتر و ۱۰ ناحیه زیر کورتکسی در زنان بزرگتر است.
یافته دیگر این بود که حجم و ضخامت کورتکسی در مردان بسیار متغیرتر از زنان است. این یافته خیرهکننده است؛ چراکه با پژوهشهای قبلی روی تست آیکیو همراستاست که نشان میدهد هرچند بهطور میانگین تفاوتی در میزان هوش دو جنس وجود ندارد، اما مردان متغیرتر از زنان هستند. باوجوداینکه نتایج پژوهش بهطور مستمر نشان میدهد که الگوهای وابسته به جنس قابلمشاهده است، اما محققان دریافتند بین حجم مغز و کورتکس مردان و زنان همپوشانی قابلتوجهی وجود دارد؛ همانگونه که در مورد قد نیز همپوشانی وجود دارد. بهبیاندیگر، اگر اسکن مغزی یا اندازه قد شخصی را بهطور تصادفی از میان دادهها درآوریم، فقط با اتکا به آن، نمیتوانیم بگوییم که متعلق به یک مرد است یا زن. شباهت بین مغز مردان و زنان بسیار بیشتر از تفاوت آنهاست.
سایر محققان میگویند که نتایج حاصل از این مطالعه با یافتههای قبلی تطابق دارد، اما چون پژوهشهای قبلی روی نمونههای نسبتا کمتری انجام شده بود، نتایج این مطالعه پیشبینیهای قبلی را تأیید میکند. علاوه بر آن، لازم است که در پژوهشهای آتی فاکتور یائسگی نیز مد نظر قرار گیرد. بسیاری از زنان مورد مطالعه در این پژوهش در محدوده سنی یائسگی بودند و نشان داده شده که تغییرات هورمونی بر ساختارهای مغز اثر میگذارد.
پرسش مناقشهبرانگیز و کماکان بیجواب این است که آیا این تفاوتها در ساختار مغز منجر به تفاوت در هوش یا رفتار میشود؟ اگرچه فرهنگ عامه پر از مثالهای فرضی است که دلالت بر متفاوتبودن عقل و رفتار دو جنس دارد، اما تاکنون فقط تعداد بسیار کمی تفاوت توسط مطالعات علمی مسجل شده است که ازجمله آن میتوان به استفاده از خشونت فیزیکی در مردان اشاره کرد. ریچی میگوید که در حال حاضر کار علمی وی به چنین پرسشهایی پاسخ نمیدهد. تمرکز او بر این است که تفاوتهای مغز مردان و زنان را به دقت شرح دهد و نمیخواهد گمانهزنی کند که این تفاوتها به چه معنی است.
شرق
ترجمه: امیر رحمانی
www.sciencemag.org
www.sciencemag.org
۰