تغییر فضای توقف‌ها در بازار سهام

توقف نماد‌های معاملاتی یک بنگاه اقتصادی در بازار سهام یکی از بدیهی‌ترین اتفاقات روزمره در تمامی بورس‌های مطرح دنیا است. در بازار سهام ایران، اما پیش از این فاصله طولانی مدت توقف نماد‌ها تا موعد بازگشایی و آغاز مجدد معاملات گاهی ماه‌ها و حتی سال‌ها به درازا می‌کشید. در حال حاضر، اما با بازگشایی نماد معاملاتی بانک پاسارگاد که بیش از دو سال با وقفه معاملاتی مواجه بود، پرونده توقف‌های طولانی مدت در بازار سهام بسته شد.

پیش از این یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان بورسی و مدیران بنگاه‌های اقتصادی، مواجهه با توقف نماد معاملاتی شرکت‌های سهامی برای مدتی نامعلوم و ابهام طاقت‌فرسا درخصوص زمان بازگشایی این نماد‌ها بود، که با اجرایی شدن دستورالعمل جدید توقف و بازگشایی نماد‌ها در ماه‌های پایانی سال ۹۶ و اصلاح چند باره آن در سال جاری، تا حدودی شاهد باز شدن این گره از معاملات سهام بودیم.

شرایطی که سبب شد تا تعداد نماد‌های متوقف بورسی از رکورد ۱۰۰ شرکتی در تیرماه ۹۶، به کمتر از ۲۰ نماد کاهش پیدا کند. زمان توقف نماد‌ها نیز در حال حاضر قابل قیاس با توقف‌های پیشین بازار سهام نیست. به‌طوری که در اغلب موارد نماد‌های متوقف شده حداکثر در یک روز معاملاتی بعد به گردونه معاملات باز می‌گردند. فضای مثبتی که انتظار می‌رود ادامه داشته باشد.

سهم بورس و فرابورس از توقف نماد‌ها
بررسی‌ها از وضعیت کنونی نماد‌های متوقف نشان می‌دهد در میان ۴۴۴ شرکت پذیرفته شده در بازار سهام (۳۳۵ شرکت بورسی و ۱۰۹ شرکت فرابورسی)، هم اکنون ۱۶ شرکت بورسی و ۸ شرکت فرابورسی با توقف نماد معاملاتی مواجه هستند. در میان بورسی‌ها، نماد معاملاتی بانک انصار طولانی‌ترین زمان توقف نماد را به خود اختصاص می‌دهد. «وانصار» از ۶ مرداد جهت بررسی وضعیت اطلاعاتی ناشر با تعلیق مواجه شد. شرکت معادن بافق نیز دومین رتبه از نظر زمان توقف نماد را از آن خود کرد.

«کبافق» در وضعیتی مشابه از تاریخ ۲۶ آبان‌ماه سال جاری جهت بررسی وضعیت اطلاعاتی ناشر تعلیق شده است. نماد معاملاتی قند شیرین خراسان از دیگر تعلیقی‌های بورس تهران است که در ۲۸ آبان‌ماه با توقف معاملات مواجه شده است. متوقف‌های کنونی بورس تهران به ترتیب کثرت شامل گروه‌های محصولات شیمیایی، استخراج کانه‌های فلزی، محصولات غذایی و قندوشکر می‌شود. به علاوه هر یک از گروه‌های بانک، خودرو، دارویی، سیمانی، سرمایه‌گذاری، عرضه برق و گاز و محصولات کاغذی هر کدام یک نماینده در میان متوقف‌های بورس تهران دارند.

دلایل توقف شرکت‌های سهامی
بیشترین علت وقفه معاملات بورسی‌ها، تعلیق نماد معاملاتی جهت بررسی وضعیت اطلاعاتی ناشر عنوان شده است. پس از آن نیز شرکت‌های سهامی به دلایلی همچون برگزاری مجامع عمومی و همچنین افشای اطلاعات با اهمیت شاهد توقف نماد معاملاتی خود هستند.

در این خصوص براساس دستورالعمل ابلاغی سازمان بورس و اوراق بهادار، درخصوص توقف نماد به علت برگزاری مجمع، توقف یک روز کاری قبل از برگزاری مجمع بوده و حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری مجمع ادامه خواهد داشت. در عین حال در صورتی که نماد معاملاتی شرکتی به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه «الف» متوقف شده باشد، نماد در اولین جلسه بعد، بدون محدودیت در دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد و اگر اطلاعات مربوط به گروه «ب» باشد، با توجه به ساعت انتشار این گونه اطلاعات، نماد متوقف خواهد شد و بازگشایی حداکثر تا روز معاملاتی بعد انجام می‌شود.

در حال حاضر ۳ شرکت بورسی به دلیل افشای اطلاعات بااهمیت با توقف نماد معاملاتی خود مواجه هستند. در این خصوص شرکت معدنی دماوند در ۱۷ دی‌ماه، خبر از شروع مجدد فعالیت در معدن سرب دونا داد و به این ترتیب شاهد توقف نماد معاملاتی خود بود.

شرکت گلوکوزان، از دیگر شرکت‌های بورسی بود که در ۱۷ دی خبر از تغییر سهامدار عمده خود داد و متوقف شد. اما از دیگر نماد‌های بورس تهران که به دلیل افشای اطلاعات بااهمیت متوقف شده است می‌توان به نماد معاملاتی شرکت سیمان خوزستان اشاره است.

«سخوز» ۱۸ دی‌ماه در اطلاعیه منتشر شده روی سامانه کدال اعلام کرد با توجه به اینکه شرکت سیمان ارض‌العماره (شـرکت بین‌المللی ارجان صنعت فارس خوزستان) درشرف اخذ مجوز واردات کلینکر از ایران بوده و عملیات راه‌اندازی آن به‌زودی انجام خواهد شد، در نظر دارد به منظور تامین کلینکر مورد نیاز خود نسبت به برگزاری مناقصه محدود جهت خرید ۶۰۰ هزار تن کلینکر مورد نیاز خود جهت یکسال تولید اقدام کند.

دسته‌ای از توقف‌های شرکت‌های سهامی، اما با توجه به دستورالعمل‌های افشا، پذیرش و نحوه انجام معاملات در بورس تهران، به نوسان ۲۰ درصد و ۵۰ درصد قیمت سهام بازمی‌گردد. بر این اساس اگر قیمت پایانی سهم طی ۴ روز معاملاتی متوالی بیش از ۲۰ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، نماد شرکت مزبور به مدت یک ساعت متوقف و بعد از آن بازگشایی خواهد شد.

در این مدت ۶۰ دقیقه‌ای، اما سرمایه‌گذاران امکان ایجاد، اصلاح و حذف سفارش را داشته و پس از این وقفه معاملاتی، ادامه معاملات نماد به‌صورت حراج پیوسته و بدون تغییر دامنه نوسان انجام خواهد شد. پیش از این ناشر ملزم به ارائه اطلاعیه شفاف‌سازی درخصوص علت نوسان قیمت سهم بود، اما در الگوی جدید شرکت‌ها الزامی به شفاف‌سازی درخصوص نوسان ۲۰ درصدی نداشته و در این خصوص مختارند.

علاوه بر این در صورتی که سهام شرکتی در ۱۵ روز با نوسان قیمت ۵۰ درصد افزایش یا کاهش همراه شود، نماد متوقف شده و سرمایه‌گذاران و تحلیلگران می‌توانند از طریق کارگزاری‌ها، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری، سوالات را در سایت «تدان» مطرح کرده تا ناشر در اطلاعیه شفاف‌سازی به این سوالات پاسخ دهد. درخصوص نوسان ۵۰ درصد، نماد معاملاتی ناشر حداکثر پس از دو روز کاری با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.