استعدادیابی به روش ایرانی

سوسن سیرجانی | با گذشت پنج ماه از شروع پخش مسابقه استعدادیابی «عصر جدید» و اعلام افراد و گروه‏هایی که به مرحله نهایی راه پیدا کردند، یکی از پرمخاطب‌ترین مسابقه‏های چند سال اخیر در تلویزیون به پایان کار خود نزدیک می‏شود. البته براساس تیزر‌ها و صحبت‏های عوامل این برنامه، قرار است فصل‏های دیگری هم در ادامه این مسابقه ساخته شود.

مرحله نهایی مسابقه یک ماه دیگر برگزار می‏شود و هنوز کسی نمی‏داند برنده اصلی «عصر جدید» چه کسی است. در مدت پخش این مسابقه مسائل و حاشیه‏های مختلفی درباره آن به وجود آمد، بخش‏های زیادی از اجرای شرکت‌کننده‏ها وایرال شد و در فضای مجازی افراد بیشتری را به دیدن آن ترغیب کرد، داورها، قضاوت‏ها و انتخاب برندگان هر مرحله هم نقد‌هایی را به همراه داشت. حالا و پیش از اتمام فصل اول مروری داشته‌ایم بر «عصر جدید».

عصر جدید یا شو جدید علیخانی؟
احسان علیخانی از آن دست چهره‏‌هایی است که حتی اگر به‌طور کامل با رسانه ملی قهر باشید هم امکان ندارد نام او به گوش‌تان نخورده باشد. علیخانی از دستیاری در یک دفتر فیلمسازی کار خود را شروع کرد، اما اجرا در برنامه‏های تلویزیونی او را به شهرت رساند. برنامه «ماه عسل» که بیش از یک دهه است گزینه اصلی شبکه سه برای ساعات پیش از افطار است، مهم‌ترین تجربه اجرای علیخانی محسوب می‏شود.

او از سال ۹۲ علاوه بر اجرا در مقام طراح و تهیه‌کننده این برنامه مناسبتی بیش از پیش به شهرت و محبوبیت خود اضافه کرد. اما سال گذشته احسان علیخانی با اعلام اینکه دیگر قرار نیست «ماه عسل» را بسازد، خبر از ساخت یک برنامه استعدادیابی برای شبکه سه داد. تیزر‌ها و تبلیغات این برنامه بسیار زیاد بود و همه منتظر شروع این برنامه بودند. اواخر بهمن ۹۷ پخش «عصر جدید» شروع شد.

از همان ثانیه‏های ابتدایی شروع این مسابقه همه بینندگان اعم از مردم عام و منتقدان برنامه‏های تلویزیونی، نگاه منفی نسبت به این مسابقه پیدا کردند. چون دکور، شرایط اجرا، نوع قرارگیری داوران در صحنه، حتی علامت‏های رای‌دهی داوران (به شکل ضربدر) و... همه کپی بی‏ذکر منبعی از نمونه جهانی این برنامه یعنی «آمریکن گات تلنت» بود. سیل موافقان و مخالفان برنامه از همان جا راه افتاد. عده‏ای در مذمت آن می‏گفتند و عده‏ای آن را پیرو استاندارد‌های جهانی این برنامه می‏دانستند.

برای دکور برنامه، علیخانی از سیامک احصایی کمک گرفته بود و به دور از انصاف است اگر نزدیک شدن آن به یک دکور چشمگیر و حرفه‌ای را نادیده بگیریم. البته این موضوع از ویژگی‏های همیشگی برنامه‏های علیخانی است. او اهمیت ویژه‏ای به دکور می‏دهد و سازه‏های بزرگ و عجیب و غریب «ماه عسل» همیشه در ذهن بیننده ماندگار است.

با گذشتن چند قسمت از مسابقه «عصر جدید» نگاه‏ها از دکور و ویزگی‏های کپی شده برنامه برداشته شد و بیشتر نظرات معطوف نوع اجرا‌های شرکت‌کننده‏ها و قضاوت داوران شد. با گذشتن از مرحله اول نظرات مردمی هم در انتخاب شرکت‌کننده‏ها دخیل شد و این مسله هیجان و میزان جذب بیننده برنامه را هرچه بیشتر بالا برد.

به مساله داوری در ادامه خواهیم پرداخت، اما موضوعی که در تمام لحظات مسابقه ذهن بیننده را درگیر می‏کرد حضور احسان علیخانی در گوشه‏ای از دکور برنامه بود. در نمونه‏های خارجی این جنس برنامه‏های استعدادیابی چیزی به نام مجری وجود ندارد. یا مجری پشت صحنه دارند یا کسی که فقط توضیحات می‏دهد و معرفی‏کننده است. در «عصر جدید»، اما احسان علیخانی بیشتر از اینکه مجری باشد میزبان برنامه است.

به دلایل مختلف در مدل ایرانیزه شده برنامه استعدادیابی تصمیم بر این شده تا برنامه مجری‏محور باشد. اول اینکه خود شبکه می‏خواست از پتانسیل محبوبیت علیخانی برای جذب مخاطب بهره بگیرد. از طرفی داوران ایرانی آن صراحت و صحنه‏گردانی مدل آمریکایی را ندارند و البته احتمالا آستانه تحمل مخاطب هم داوران بی‏رحم را نمی‏پذیرفت.

به همین دلیل احسان علیخانی را زیاد در برنامه می‏دیدیم، او به صورت کاملا واضح و عامدانه به شرکت‌کننده‏ها کمک می‏کرد و حامی آن‌ها بود. البته سهم بیش از اندازه و توی ذوق زننده اسپانسر‌ها هم دلیل دیگری بر حضور مستمر احسان علیخانی بود. او موظف بود بار‌ها و بار‌ها نام اسپانسر‌ها را بر زبان آورد تا بتواند از نظر مالی، مسابقه‏ای در این ابعاد را پیش ببرد.

داوران
هر زمان که صحبت از ساخت مسابقه استعدادیابی به میان آمده است، مهمترین موضوعی که به آن پرداخته می‏شود داورانی است که می‏خواهند بر اساس دانش، سلیقه و تجربیات شخصی از میان شرکت‌کننده‏ها استعدا‌های برتر را انتخاب کنند. ترکیب داوران «عصر جدید» هم از همان ابتدا، ترکیبی بحث‌برانگیز بود. امین حیایی همیشه یکی از چهره‏های پرکار و محبوب‏ سینما بوده، اما گاهی در نقد‌ها از نداشتن دانش آکادمیک او و به‌کارگیری‏اش در مقام قضاوت صحبت به میان می‏آمد.

اما به هر حال او خودش با استعداد بوده و با فراز‌و‌فرود‌هایی که در کارنامه کاری‌اش دارد، همیشه شهرت خود را حفظ کرده است. آریا عظیمی‏نژاد در حوزه موسیقی نام شناخته‌شده‏ای است. او در سال‏های اخیر آهنگسازی فیلم‏ها و سریال‏های متعددی را برعهده داشته و همه بر سختکوشی او اتفاق نظر دارند.

اتفاقا عظیمی‌نژاد نقش داور سختگیر و بداخلاق مسابقه را هم بر عهده دارد. کسی که در حوزه خود به شدت نکته‌بین است. تنها زن داور رویا نونهالی است. انتخاب او از نظر دانش و تجربه‏ای که در پرورش استعداد‌های بازیگری داشته است بسیار انتخاب درستی بود و پیشنهادات و کمک‏های فکری که به شرکت‌کننده‏ها ارائه می‏دهد، نشان از تسلط شخصی‌اش بر امر داوری و استعدادیابی دارد.

اما درباره چهره ناشناخته مسابقه «عصر جدید» یا همان داور چهارم؛ برای موسیقی و هنرپیشگی کارشناسان متخصص در برنامه حضور دارند، اما می‏ماند استعداد‌های ورزشی و رزمی که قضاوت آن‌ها می‏رسد به بشیر حسینی، دانش‏آموخته دانشگاه امام صادق و مدرس دانشگاه صداوسیما.

بر اساس استاندارد‌های جهانی داوران برنامه‏ های استعدادیابی دو ویژگی دارند، یا شهرت و محبوبیت زیادی دارند کـه آن را به استعداد‏های جوان منتقل می‏کنند تا شانس دیده شدن داشته باشند یا اصولا استعداد خود داور‏ها طی یک پروسه کشف شده اسـت. بشیر حسینی نه شهرت و محبوبیت دارد و نه استعداد و هنر خاصی کـه کشف شده باشد.

او فقط رفیق و هم‌دانشگاهی علی فروغی، مدیر جوان شبکه سه است. حسینی سعی می‏کند موشکافانه هر اجرا را بررسی کند و درباره آن نظر بدهد. اما از همان روز‌های ابتدایی پخش برنامه به راحتی می‌شد فهمید که انتخاب او به عنوان داور از سوی مدیران شبکه صورت گرفته تا سازندگان برنامه.

او در این مدت که فصل اول به پایان رسید، دانش و استعداد‌های زیادی را در این برنامه محک زد. اما هنوز هم کسی نمی‏داند چرا باید یکی از داوران مسابقه استعدادیابی که شرکت‌کننده‌هایش بیشتر در زمینه خوانندگی، بازیگری، ورزش‏های رزمی و... فعالیت دارند، تا سطح ۲ حوزه درس خوانده باشد و فارغ‌التحصیل فوق‌لیسانس رشته حقوق از دانشگاه امام صادق باشد.

پدیده‏‌های کشف‌شده
در مرحله نیمه نهایی این برنامه داوران در هر قسمت دو اجرا را انتخاب کردند، اما در نهایت انتخاب نهایی را به عهده مخاطبان گذاشتند تا بینندگان فینالیست نهایی این برنامه را انتخاب کنند. در قسمت اول مرحله نیمه‌نهایی داوران، پارسا خائف و گروه پسران خورشید را به عنوان برگزیده انتخاب کردند همچنین در قسمت دوم هم داوران شکوفه عزیزی و محمد زارع را برگزیدند.

در نهایت یک نفر یا گروه از میان این چهار گروه به عنوان برنده نهایی اعلام خواهد شد. اما یکی از مهمترین پدیده‏هایی که به واسطه مسابقه «عصر جدید» به مردم معرفی شد و در طول برگزاری این برنامه به صورت موازی در خارج از چارچوب مسابقه به شهرت مضاعفی رسید، پسر نوجوان اردبیلی به نام پارسا خائف است.

او که ۱۴سال سن دارد، پیش از مسابقه استعدادیابی «عصر جدید» سال‏ها در زمینه موسیقی و خوانندگی سنتی فعالیت داشته و از سال ۱۳۹۱ زیر نظر محمدعلی احدی و حیدر محرمی شروع به یادگیری موسیقی کرده است. اما شاید برای اولین‌بار در پنجمین قسمت برنامه عصر جدید بیشتر مردم ایران او را دیدند و با صدا و چهره‏اش آشنا شدند.

او در تابستان سال ۹۷ در جشنواره موسیقی ملی ایران، مقام اول را به‌دست آورده و افتخارات بسیار زیاد دیگری را هم در کارنامه‏اش دارد. پارسا خائف در تمام مراحل رای‌گیری مسابقه، بالاترین رای مردمی را به‌دست آورده است و شانس اینکه برنده نهایی مسابقه باشد بسیار زیاد است.