جنگ تمام عیار، نتیجه جنگ با ایران

در شرایطی که اقدامات آمریکا و عربستان سعودی برای ایجاد ائتلافی فراگیر علیه ایران به‌دلیل آنچه حمایت تهران از حملات به تاسیسات آرامکو خوانده می‌شود درحال افزایش است، وزیرخارجه ایران با بیان اینکه هرگونه اقدام نظامی علیه ایران به جنگی تمام عیار منجر خواهد شد، تاکید کرد ما خواهان جنگ و درگیری نیستیم.

به گزارش «ایسنا» محمدجواد ظریف در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه «سی‌ان‌ان» تاکید کرد که ایران خواهان پرهیز از جنگ و مایل به مذاکره با رقبای منطقه‌ای خود، یعنی عربستان و امارات‌متحده‌عربی است، اما امکان بازگشت به میز مذاکره با آمریکا به‌وجود نخواهد آمد مگر اینکه واشنگتن به‌طور کامل، آن‌گونه که در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ متعهد شده، تحریم‌ها را بردارد.

ظریف با رد ادعا‌ها مبنی بر نقش ایران در حمله اخیر به تاسیسات نفتی عربستان گفت که حوثی‌های یمن ظرفیت‌های نظامی خود را افزایش داده و قادرند عملیات پیچیده‌ای همچون حمله به تاسیسات آرامکو را انجام دهند. او ادامه داد: من هیچ‌گونه اطمینانی از این موضوع ندارم؛ چراکه ما تنها بیانیه آن‌ها را شنیدیم.

من مطلعم که ما این کار را انجام ندادیم و می‌دانم که حوثی‌ها یک بیانیه منتشر و در آن اعلام کردند که حمله را انجام داده‌اند. مقامات آمریکایی و سعودی مدعی‌اند که حمله کار نیرو‌های حوثی نبوده است و ایران پشت آن قرار دارد. آمریکایی‌ها در این میان حتی تهدید به جنگ کرده‌اند، اما مقامات ایران تاکید می‌کنند که ادعا‌ها مبنی بر نقش جمهوری اسلامی در این حمله بی‌اساس بوده و سند معتبری برای اثبات آن نیز ارائه نشده است.

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به این سوال که پیامد‌های اقدام نظامی آمریکا یا سعودی‌ها علیه ایران چه خواهد بود، تاکید کرد: یک جنگ تمام عیار. ظریف تصریح کرد: من یک بیانیه بسیار جدی درباره دفاع از کشور خودمان می‌دهم.

من یک بیانیه بسیار جدی مبنی بر این می‌دهم که ما نمی‌خواهیم وارد درگیری نظامی شویم، اما برای دفاع از خاک خود لحظه‌ای تامل نمی‌کنیم. هرگونه پاسخ نظامی به حملات اخیر (به عربستان) بر اساس دروغ و نیرنگ منجر به تلفات گسترده‌ای خواهد شد.

او همچنین در پاسخ به سوالی درباره مذاکره بر سر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که دولت آمریکا سال گذشته به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد و تعهداتش را نقض کرد، اظهار کرد: این، توافقی است که ما با آمریکا به آن دست یافتیم. چرا باید دوباره درباره آن مذاکره کنیم؟ چرا ما باید چیز دیگری (توافق) را آغاز کنیم که ممکن است دوباره یک سال و نیم دیگر بی‌اعتبار شود.

این مقام ارشد ایران افزود: اگر آن‌ها تحریم‌هایی را که به‌طور غیرقانونی مجددا وضع کردند، بردارند وضعیت متفاوت خواهد بود. در آن صورت ما گفتگو (با آمریکا) را بررسی خواهیم کرد. ظریف تاکید کرد: آن‌ها هرکاری قادر بودند را انجام دادند، اما نتوانسته‌اند ما را به زانو دربیاورند.

تشکیل جلسه درآمریکا درباره ایران
در ادامه اقدامات آمریکا برای فشار بر ایران، برخی مقامات آمریکایی از تشکیل یک جلسه امنیت ملی این کشور در راستای ادعای دست داشتن تهران در حمله به آرامکو خبر دادند. به گزارش نیویورک‌تایمز، برخی مقامات گفته‌اند که روز گذشته مقامات ارشد امنیت ملی دولت آمریکا نشستی داشته‌اند تا درباره فهرستی از هدف‌های بالقوه در صورت دستور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای «مقابله‌به‌مثل نظامی» علیه ایران با تکیه بر ادعای دست داشتن ایران در حمله رخ داده به آرامکوی عربستان، توضیح بدهند.

همچنین یک مقام آمریکایی گفت که مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا و جوزف دانفورد، رئیس کارکنان ستاد مشترک ارتش این کشور قرار است در یک نشست امنیت ملی که روز جمعه برگزار خواهد شد، دیدگاه‌های به روز را [در این باره]به ترامپ اطلاع بدهند.

پس از وقوع حمله پهپادی گسترده انصارالله یمن در روز شنبه به تاسیسات نفتی آرامکو واقع در شرقی‌ترین نقطه عربستان، مقامات آمریکایی و سعودی طی روز‌های گذشته با ادعای اینکه حوثی‌ها نمی‌توانسته‌اند بدون کمک جمهوری اسلامی چنین عملیاتی را انجام دهند، تلاش دارند ایران را عامل این حمله معرفی کنند. در این خصوص مایک پمپئو وزیرخارجه آمریکا در سفر به منطقه، ابتدا راهی عربستان و سپس امارات شد تا درباره آنچه اقدام مناسب علیه ایران است با مقامات عربی دیدار و گفت: وگو کند.

مجادله توییتری ترامپ و سناتور آمریکایی
در ادامه این تحولات، رئیس‌جمهور آمریکا و یک نماینده مجلس سنا بامداد چهارشنبه در توییتر درباره سرنگونی پهپاد آمریکا توسط ایران مجادله کردند. به گزارش خبرگزاری فارس، «دونالد ترامپ»، مدعی شد که واکنش او بعد از سرنگونی پهپاد آمریکا توسط ایران نشانه قدرت این کشور بوده که البته از سوی عده‌ای درک نشده است.

او این ادعا را در توییتر در پاسخ به «لیندسی گراهام»، سناتور تندرو جمهوری‌خواه نوشت که گفته بود جمهوری اسلامی ایران رفتار آمریکا بعد از سرنگونی پهپاد گلوبال‌هاوک را نشانه ضعف آمریکا دیده است.

لیندسی گراهام نوشت: «حکومت ایران به وضوح پاسخ سنجیده رئیس‌جمهور ترامپ در ماجرای سرنگونی پهپاد آمریکا را نشانه ضعف دید.» ترامپ در پاسخ به این پیام گراهام نوشت: «نه لیندسی، [واکنش من]نشانه قدرت بود، اما عده‌ای آن را درک نمی‌کنند.»

در نخستین ساعات بامداد پنج‌شنبه ۳۰خرداد یک فروند پهپاد جاسوسی «گلوبال‌هاوک» آمریکا پس از تجاوز به حریم سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در منطقه روبه‌روی کوه مبارک استان هرمزگان، هدف آتش پدافند نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت و سرنگون شد. ترامپ چند روز بعد از این حادثه مدعی شد که قصد داشته به نقاطی در ایران حمله کند، اما این حملات را تنها ۱۰ دقیقه قبل از آغاز آن متوقف کرده است.

تبدیل طرح منع جنگ با ایران به قانون در کنگره
از سوی دیگر، مذاکره‌کنندگان کنگره آمریکا رسما گفتگو‌ها برای نهایی کردن متن لایحه بودجه دفاعی آمریکا را آغاز کرده‌اند. یکی از مسائلی که بر سر آن بحث می‌شود اضافه شدن یا نشدن طرحی است که به‌دنبال سلب اختیار اعلام جنگ علیه ایران از «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا است.

یکی از مواردی که مذاکره‌کنندگان در جلسات خود در این چارچوب (موسوم به «کمیته کنفرانس») برای آن تصمیم خواهند گرفت اضافه شدن یا نشدن متممی به لایحه بودجه دفاعی آمریکا است که به‌دنبال سلب اختیار اعلام جنگ علیه ایران از «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا است. مجلس نمایندگان آمریکا روز ۲۱ تیرماه طرح ممانعت از اقدام نظامی با ایران را به تصویب رساند، اما تبدیل شدن این طرح به قانون در آن زمان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت، زیرا مجلس سنا دو هفته قبل‌تر در تصویب طرح موازی آن ناکام مانده بود.

با این حال، با توجه به تصویب این طرح در یکی از دو مجلس کنگره، هنوز یک راه برای تبدیل آن به قانون وجود داشت: جلسه‌ای به نام کمیته کنفرانس.

در قوانین آمریکا، برای اینکه طرحی به قانون تبدیل شود، باید پس از تصویب در هر دو شاخه کنگره آمریکا (مجلس نمایندگان و مجلس سنا) به امضای رئیس‌جمهور آمریکا برسد. در صورتی که بین مصوبه‌های مجلس سنا و مجلس نمایندگان از یک طرح مغایرت وجود داشته باشد هر دو مصوبه در کمیته‌ای موسوم به کمیته کنفرانس برای رفع موارد اختلاف مورد بررسی قرار می‌گیرند و بر سر رفع این موارد مصالحه صورت می‌گیرد.

«تام یودال»، نماینده مجلس سنا که ارائه‌کننده طرحی بود که در این مجلس به تصویب نرسید روز پنج‌شنبه در توییتر نوشت: «لازم است در لایحه بودجه دفاعی متمم من گنجانده شود تا اطمینان حاصل کنیم بدون اجازه کنگره به جنگ با ایران نمی‌رویم.» «رو کانا»، ارائه‌کننده طرحی که تیرماه سال جاری در مجلس نمایندگان به تصویب رسید حدود دو هفته پیش ابراز امیدواری کرده بود این طرح در متن نهایی لایحه بودجه دفاعی آمریکا گنجانده شده و به قانون تبدیل شود.

تردید عربستان برای جنگ مستقیم با ایران
تردید عربستان سعودی از ریسک‌های احتمالی حمله به ایران، بیش از پیش گزینه‌های ترامپ برای کلید زدن جنگ را محدود می‌کند. سعودی‌ها ممکن است بنا به‌دلایل متعدد با این موضوع موافقت نکنند: اول، هرگونه پاسخ آمریکا به ایران، به احتمال زیاد دامنگیر سعودی‌ها هم خواهد شد، چون بدون مشارکت عملیاتی عربستان بعید است که ترامپ در صورت تصمیم برای جنگ با ایران وارد این کارزار شود.

همچنین از دید عربستان، ایران بازیگری دست و پا بسته نیست و هرگونه اقدام جنگی پیامد‌هایی مخرب در مقیاس منطقه‌ای در بر خواهد داشت. دوم، سعودی‌ها نسبت به حمایت ترامپ در هرگونه جنگ احتمالی عربستان با ایران، اطمینان ندارند.

این بی‌اعتمادی، به وضوح در رسانه‌های سعودی قابل مشاهده است. در طول سه سال اخیر که از ریاست‌جمهوری ترامپ می‌گذرد، عربستان با لابی‌های گسترده و انواع کمک‌های مالی نتوانسته ترامپ را مشتاق به جنگ با ایران کند.

تحول در اولویت‌های آمریکا در خاورمیانه به‌خصوص بی‌نیازی به نفت عربستان و عدم تمایل ترامپ برای تحمیل هزینه بر اقتصاد آمریکا هم به دلایل انتخاباتی و هم به‌دلیل گرایش‌های اقتصادی او باعث شده تا گزینه جنگ برای ترامپ به انتهای طیف انتخاب‌های او تبدیل شود؛ و سومین عامل در تردید‌های عربستان برای ورود مستقیم به جنگ با ایران به برنامه‌های اقتصادی محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی بر می‌گردد که نقش مهمی در صعود او در سلسله مراتب قدرت در عربستان داشته و عامل موفقیت او در این روند است.

او قصد دارد بخشی از سهام شرکت عظیم آرامکو را بفروشد که این اقدام بخش کلیدی برنامه‌های اقتصادی اوست. ولیعهد ۳۴ ساله سعودی، چشم‌انداز بلندپروازانه‌ای به نام «چشم‌انداز ۲۰۳۰» برای نوسازی عربستان و کاهش وابستگی آن به نفت آغاز کرده است. از این‌رو، سعودی‌ها معتقدند که در هر جنگ احتمالی چیز‌های زیادی برای از دست دادن دارند.