آرامش بورس پس از سه جهش

شتاب قابل‌ملاحظه شاخص سهام در مسیر صعودی طی معاملات روز گذشته افت کرد. هر چند شاخص کل در ادامه سیر صعودی خود افزایشی معادل ۷۳۵ واحد را ثبت کرد و به رکورد ۳۱۲ هزار واحدی دست یافت، اما مسیر رفت و برگشتی بهای عموم سهم‌ها و افت محسوس آخرین قیمت از ضعف تقاضا و فشار مضاعف سهامداران برای شناسایی سود حکایت داشت.

ضمن اینکه تغییر لحن اروپایی‌ها با انتشار بیانیه مشترک علیه ایران هم تا حدودی بورس‌بازان را نگران کرد و باعث شد تا انگیزه‌ها برای عرضه سهام تقویت شود. پایداری ارزش بالای معاملات و وجود تقاضا در سطوح منفی قیمت‌ها نشان داد که امید برای ادامه روند صعودی به قوت خود باقی است. همزمان با اخبار ضد و نقیض سیاسی، جریان انتشار کارنامه‌های ماهانه عامل مهمی است که می‌تواند توزیع نقدینگی را طی سه، چهار روز آینده دستخوش تغییر کند. فضای حاکم بر معاملات پشتوانه تحلیلی صاحب‌نظران بورسی را هم با خود دارد که برای شاخص سهام در نیمه دوم سال انتظار بازدهی ۲۰ درصدی را دارند.

قیمت‌ها مغلوب شناسایی سود
چنان که اشاره شد شاخص کل، دادوستد‌های روز گذشته را در فضایی مثبت آغاز کرد. دماسنج اصلی سهام در همان دقایق آغازین معاملات با رشدی یک درصدی (معادل ۳۳۵۰ واحد) تا آستانه ورود به کانال ۳۱۵ هزار واحدی پیش رفت. تداوم برتری تقاضا در عموم صنایع بورسی هر دو نماگر اصلی بازار را با شتابی یکسان پیش برد تا اینکه فروشندگان بالقوه به منظور ذخیره بازدهی دست به کار شدند و شاخص را وادار به عقب‌نشینی از اوج تاریخی کردند. اصلاح قیمت سهام به ویژه در گروه‌های بزرگ فلزات، معدنی‌ها و پتروشیمی شاخص سهام را حدود ۲۶۰۰ واحد از سقف روزانه تنزل داد تا به این ترتیب، میزان رشد نماگر سهام به ۷۳۵ واحد محدود شود.

با وجود این بورس تهران توانست رکوردی دیگر را در کارنامه خود ثبت کند و در ارتفاع ۳۱۲ هزار واحدی مستقر شود. البته الگوی رشد قیمت با محوریت افزایش جریان نقدینگی در سهم‌های کالایی در معاملات دیروز تغییر کرد. هر چند نماد‌های پتروپالایشی و هلدینگ‌های وابسته بزرگ‌ترین حامیان شاخص ماندند، اما موج شناسایی سود به ویژه در گروه فلزات و معدنی‌ها شدیدا شاخص را تحت فشار گذاشت.

چرخش مسیر قیمت از نیمه دوم معاملات، رفته رفته بر خیل فروشندگان افزوده شد و قیمت عموم سهم‌ها در مسیر اصلاح افتاد. در این میان، گروه فلزات و پتروشیمی که بازدهی قابل‌ملاحظه‌ای را طی سه روز ابتدایی هفته تجربه کرده بودند، در موج شناسایی سود هم متحمل فشار بیشتری شدند. نکته جالب این بود که برخی از گروه‌های کوچک نظیر قندی‌ها، غذایی‌ها و دارویی‌ها که طی هفته‌های اخیر غالبا بر مدار رشد‌های حداکثری قرار داشته‌اند، به صعود خود ادامه دادند تا شعاع غافلگیری تحلیلگران بنیادی را گسترش دهند.

عمر کوتاه موج صعودی بزرگان
از ابتدای این هفته شاهد تغییر محور تقاضا و گردش بالای نقدینگی در گروه‌های کالایی و افزایش شدید تقاضا در سهام شرکت‌های بزرگ صنعت پتروشیمی و فلزات بودیم. این روند روز دوشنبه به اوج خود رسید و صف‌های طویلی را برای نماد‌هایی نظیر «فارس» و «فملی» به عنوان بزرگ‌ترین نمایندگان این دو صنعت در پی داشت. اما روند صعودی قیمت سهام غول‌های کالایی پایدار نبود و قیمت این طیف از سهم‌ها پس از یک موج کوتاه دو، سه روزه، مغلوب انگیزه بالای شناسایی سود شد و در میانه معاملات دیروز تن به اصلاح داد. غول معدنی بازار یعنی «کگل» در روز گذشته بیشترین فشار را بر نماگر اصلی سهام وارد آورد.

نماد «فارس» هم که روز دوشنبه پس از بازگشایی جهشی ۵/ ۶ درصدی را تجربه کرده بود، در معاملات دیروز تن به اصلاح یک درصدی داد و دومین نماد منفی اثرگذار بر شاخص کل لقب گرفت. این گروه‌ها در حالی مغلوب عرضه‌های قوی شدند که قیمت‌های کالا‌های پایه با وجود تحمل فشار‌های ناشی از رکود، محدوده‌های باثبات خود را در معاملات دیروز بازار جهانی حفظ کردند و کمتر تحلیلگری در بورس تهران انتظار افت بیشتر را دارد (نتایج آخرین گزارش اجماع تحلیلگران نشان می‌دهد که قیمت‌های فعلی در بازار جهانی در بدبینانه‌ترین شرایط قرار دارند).

با وجود این، اهالی بازار بر اثر نااطمینانی به روند بازار جهانی، ترجیح دادند بازدهی کسب شده در این سهم‌ها را تا انتشار گزارش‌های ماهانه ذخیره کنند و منتظر نشانه‌های قطعی‌تر برای ادامه حرکت صعودی باشند. تنفس سهام گروه‌های بزرگ طی روز گذشته در حالی رقم خورد که تقاضا جبهه‌های فعال خود را در صنایع کوچک و متوسط حفظ کرد.

کانون‌های گرم تقاضا
همزمان با افول سهم‌های کالایی، در جبهه مقابل شاهد رشد ارزش معاملات سهام خودرویی و افزایش تقاضا در بزرگان این گروه بودیم. لیدر‌های گروه خودرو که طی یک هفته اخیر با ضعف تقاضا و فشار عرضه معاملاتی اغلب روند نزولی را تجربه کرده بودند، در جریان دادوستد‌های دیروز با رشد قابل‌ملاحظه تقاضا به مدار مثبت بازگشتند.

رتبه نخست ارزش معاملات که طی چند روز اخیر به گروه‌هایی نظیر بانک‌ها و سپس پتروشیمی‌ها اختصاص یافته بود، دیروز با لیدری نماد «خساپا» در اختیار گروه خودرویی قرار گرفت. نماد‌های دارویی هم جزو نماد‌هایی بودند که توانستند ضمن جذب حجم نسبتا قابل‌توجهی از منابع خرد، صف‌های طولانی خرید را در سقف‌های قیمتی تجربه کنند. قدرت تقاضا در سهام گروه قندی خود را در صعود ۲/ ۲ واحدی شاخص این صنعت نشان داد. به نظر می‌رسد بخشی از تحرکات دیروز حاصل انتقال پول‌های بومی از سهام گروه‌های کالایی به سمت خودرویی‌ها بوده است.

تقاضای قوی در سهام دارویی، قندی هم نشان می‌دهد که جریان پرشور نقدینگی میل خروج از بازار را ندارد. اکنون باید دید که انتشار گزارش‌های ماهانه چقدر در تعدیل انتظارات فعالان بورسی اثرگذار خواهد بود و آیا توزیع جریان نقدینگی را در بازار تغییر خواهد داد یا خیر؟

اغلب تحلیلگران معاملات اخیر سهام شرکت‌های کوچک‌تر را مبتنی بر میزان سودآوری نمی‌دانند و بر این امر تاکید دارند که خو‌ش‌بینی‌های حاکم بر معاملات این صنایع بورسی در مواجهه با گزارش‌های عملکرد می‌تواند تغییر کند و به اصلاح دسته‌جمعی قیمت بینجامد. البته قدرت بالای نقدینگی طی این مدت مجال چنین سنجش تحلیلگرانه‌ای را به معامله‌گران نداد و قیمت‌ها در فضایی خوش‌بینانه و همسو با جریان توده‌وار بازار پیش رفت. گزارش‌های ماهانه و در ادامه انتشار صورت‌های مالی نیم‌سال نخست بنگاه‌ها نقش مهمی در جهت‌یابی بورس در آینده کوتاه‌مدت خواهد داشت. هر چند گشایش افق‌های سیاسی یا رخنه ریسک‌های محیطی جدید عاملی در جهت تقویت یا تضعیف مسیر عمومی سهام هستند.

فضایابی سیاسی سهام
بی‌تردید بخش زیادی از رشد شاخص سهام و ثبات بازار ارز طی یک ماه اخیر حاصل خوش‌بینی به وقایع سیاسی و انتظار برای بهبود رابطه ایران با غرب و کاهش تحریم‌ها از سوی آمریکا بوده است. نمونه‌های تاریخی متعددی می‌توان یافت که سهام به دنبال عمومیت یافتن این رویکرد خوش‌بینانه توانسته گوی سبقت را از رقبا برباید و به محلی مناسب برای جذب منابع خرد تبدیل شود. به رغم تهدیدات موجود فراروی بازار، در هفته‌های اخیر نشانه‌هایی در خلال صحبت‌های مقامات ارشد سیاسی و نظامی دریافت می‌شود که می‌توان مجموعه آن‌ها را به اتخاذ رویکردی مصلحت‌جویانه برای کاهش تنش با غرب در سطوح بالای قدرت تعبیر کرد.

البته پس از حمله نفتی به عربستان برخی مقامات آمریکایی انگشت اتهام را به سوی ایران گرفتند و همین موضع‌گیری را به اروپا تحمیل کردند. شامگاه سه‌شنبه بود که انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای مشترک ایران را مسوول حمله به تاسیسات آرامکو دانستند. طی روز گذشته خبر‌های منتشر شده در محافل بورسی هم از اثر منفی موضع‌گیری جدید کشور‌های اروپایی در معاملات دیروز و افزایش عرضه‌ها حکایت داشت. این انتظار وجود دارد که در حاشیه سفر رئیس‌جمهوری کشورمان به نیویورک اتفاق مثبتی روی دهد. همین فضای حاکی از بیم و امید است که پیش‌بینی روند سهام را دشوارتر کرده است.

نگاه مثبت تحلیلگران به آینده
چنان که دیدیم شاخص سهام طی این مدت با رکوردشکنی‌های پی‌درپی تحلیلگران بورسی را غافلگیر کرد. با وجود رشد غیرمنتظره قیمت‌ها طی این مدت همچنان نگاه به روند آتی سهام مثبت است. گرچه طی این مدت با افزایش اقبال آحاد جامعه پیش‌بینی‌ها چندان با واقعیت‌ها انطباق نیافت، اما به‌نظر می‌رسد همچنان راهنمای مناسبی برای حرکت بورس در بلندمدت باشد و در جهت‌یابی قیمت‌ها به فعالانی با ذائقه بلندمدت سرمایه‌گذاری کمک کند.

اطلاعات مندرج در آخرین گزارش اجماع تحلیلگران که «دنیای اقتصاد» طی روز گذشته از آن رونمایی کرد، نشان می‌دهد که تحلیلگران بازدهی ۲۰ درصد را برای بورس طی نیمه دوم سال جاری متصور هستند و علاوه‌بر اینکه برآوردی رکودی از دلار، سکه و بازار مسکن دارند، افت قیمت‌های جهانی به سطوح پایین‌تر را دشوار دانسته‌اند.