گاف به سبک تلویزیون

سریال بی‌پایان حاشیه‌های سیما همچنان با تب و تاب بسیار ادامه دارد. به تازگی موضوع میهمانان برنامه‌های تلویزیونی دوباره مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته و روال غیردقیق این برنامه‌ها برای دعوت از میهمانان‌شان انتقاد‌های سفت و سختی را پیش کشیده است.

ضیافت ستاره‌های تقلبی
این موضوع از زمانی مورد توجه دوباره قرار گرفته که یک فرد متقلب با حضور در تلویزیون خود را به‌عنوان یکی از رتبه‌های برتر کنکور جا زد و به مدت ۲۰ دقیقه هم برای مخاطبان این غول رسانه‌ای درباره راز‌های موفقیتش سخنرانی کرد. جالب‌تر آنکه همین فرد به مدت یک سال در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شهید بهشتی مشغول تحصیل بوده است و پس از دستگیری او تازه معلوم می‌شود که او اصلا در کنکور شرکت نکرده است.

اما حاشیه‌های میهمانان تلویزیونی ریشه‌دارتر از یکی، دو مثال است. تقریبا ماهی نیست که خبری حاشیه‌ای از میهمانان برنامه‌های سیما مورد توجه رسانه‌ها و مخاطبان قرار نگیرد. برخی از کارشناسان معتقدند که با توجه به وسعت بسیار شبکه‌های سیما و برنامه‌های متعدد و متنوع آن و همچنین با توجه به اینکه صداوسیما که هر روز طیف وسیعی از افراد جامعه را در برنامه‌هایش میزبانی می‌کند، بروز حاشیه و مشکل‌هایی درباره میهمانان گریزناپذیر است.

اما برخی دیگر عقیده دارند که مدیران هر یک از برنامه‌ها موظف هستند تا پیش از حضور میهمانان روی آنتن، ادعا‌های آنان را راستی آزمایی کنند.

تجربه‌های مشابه در برنامه‌های مختلف تلویزیونی نشان داده است که گویا ساختار اداره یک مجموعه عظیم رسانه‌ای که انحصار دولتی دارد و رویه‌های مشخص و اتوکشیده‌ای برای برنامه‌هایش در نظر گرفته، نمی‌تواند به شکل یکدست و بدون مشکلی ادامه پیدا کند و هر بار بحرانی تازه در میان ساختار پیچیده و تودرتوی برنامه‌های تلویزیونی بیرون می‌زند.

نمونه‌های مشابه فرد متقلبی که اصلا در کنکور هم شرکت نکرده، اما خود را رتبه برتر جا زده بود، کم نیست. زوج اینفلوئنسری که مدعی توبه شدند و در ویژه برنامه ماه مبارک رمضان از تغییر در زندگی خود گفتند، اما پس از برنامه تصاویر و ویدئو‌هایی تازه در صفحاتشان منتشر کردند که ناقض حرف‌هایشان در تلویزیون بود.

حتی پست‌های پیشین صفحات مجازی آن‌ها نشان می‌داد که پیش از حضور در برنامه هم دروغ بودن ادعای آنان قابل اثبات بوده است. یکی از مهمترین این دردسر‌ها مربوط به رزمی‌کاری بود که پس از مطرح شدن در این برنامه و پس از چند ماه، با انتشار ویدئویی ادعای دروغین امام زمان بودن را مطرح کرد و مشخص نیست موجبات حضور این فرد را چه کسی و با چه نیتی در برنامه «حالا خورشید» فراهم کرد و پس از انتشار این ویدئو نیز کسی این پرسش را مطرح نکرد که تریبون صداوسیما چرا در اختیار این فرد قرار گرفت؟

گاف به سبک تلویزیون
اما ماجرا فراتر از خطا‌های شخصی یک زوج یا دروغ شیطنت‌آمیز برخی از افراد است که فقط خواسته‌اند تصویرشان در تلویزیون پخش شود یا شهرتی دست وپا کنند. برخی از میهمانان تقلبی در تلویزیون عمده مردم جامعه را به اشتباه انداخته و حتی از آنان کمک مالی طلب کرده‌اند.

درست سال گذشته همین روز‌ها در برنامه «فرمول یک» با اجرای علی ضیا، فردی ادعا کرد برای درمان کودکش مجبور به فروش کلیه‌‍‌اش شده است. این موضوع بازتاب بسیار گسترده‌ای در میان جامعه مخاطبان تلویزیون داشت و با اعلام شماره کارت بانکی این فرد، کمک‌های بسیاری جمع‌آوری و به حساب او واریز شد.

اما زمان زیادی طول نکشید که مدیرعامل انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی ادعای این فرد را تکذیب کرد. او همچنین اعلام کرد:‌ای کاش دست‌اندرکاران برنامه‌های مختلف تلویزیونی قبل از تولید و انتشار چنین برنامه‌هایی که احساسات مردم را جریحه‌دار می‌کند، از انجمن‌های مردم‌نهاد مانند انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی با ۲۰۰شعبه و نمایندگی در سطح کشور و ۴۰ سال سابقه فعالیت، صحت و سقم ادعا‌ها را بررسی می‌کردند و‌ای کاش کمک‌های مردمی به گونه‌ای باشد که اطلاعات صحیح و منطقی به مردم ارائه شود و مردم بتوانند امور خیریه خود را در مسیر صحیح و منطقی، انجام دهند.

اما این همه ماجرا نبود. فردی در بسیاری از برنامه‌های سیما حضور یافت و خود را پزشک، ترانه‌سرا، خواننده و... معرفی می‌کرد و جالب آنکه در همه برنامه‌ها هم به سادگی مورد پذیرش قرار می‌گرفت و روی آنتن می‌رفت. جالب اینکه او پس از حضور در تلویزیون، کنسرت گذاشت و بلیت‌های اجرایش هم به سرعت فروخت.

او در برنامه‌های به ظاهر معقول و محبوبی هم حضور پیدا کرد. از جمله در برنامه‌های کتاب باز با اجرای سروش صحت و خندوانه با اجرای رامبد جوان. با این حال پخش چند ثانیه از اجرای ضعیف و فالش او در شبکه‌های مجازی کافی بود تا حضورش به‌عنوان خواننده در برنامه‌های پربیننده زیر علامت سوال قرار بگیرد و رامبد جوان به خاطر دعوت از این خواننده پزشک در برنامه‌اش از مردم عذرخواهی کند.

سیاوش صفاریان‌پور یکی از برنامه‌سازان تلویزیون و شبکه چهار سیما در این باره به «ایسنا» گفته است: سردبیری دقیق گره‌گشای تمام این حواشی و مسائل است. به نوعی که یکسری ممیزی برای راستی‌آزمایی و همچنین میهمانان برنامه در نظر بگیرند.

بهترین کار، استفاده تلویزیون از افرادی است که صاحب تجربه هستند. نوع دعوت برنامه‌ساز از میهمان هم به برنامه‌ساز برمی‌گردد. به‌طور مثال برنامه‌سازانی در تلویزیون هستند که پرریسک هستند و تلویزیون حواسش به آن‌ها است، اما در عین حال برنامه‌سازانی هم هستند که به آن‌ها اعتماد کامل دارد که این اعتماد به پشتوانه تجربه‌های موفق پیشین آن‌ها بوده است.

صفاریان‌پور درباره اینکه تلویزیون برای دعوت از میهمانان چه استاندارد‌هایی دارد و پروتکل دعوت از میهمانان در صدا و سیما چگونه است، توضیح داد: برای برنامه‌های مختلف تقریبا یک شیوه پایه و پایداری وجود دارد. چه برنامه‌ای علمی باشد و چه شوی تلویزیونی. تقریبا شورای سردبیری و گروه سردبیری یا گروه طراح پروژه مسیر آدم‌هایی را که در برنامه قرار است ظاهر شوند تعیین می‌کنند.

مساله قابل توجه در این میان شو‌های تلویزیونی هستند که همه نوع میهمانی در آن‌ها دعوت می‌شوند. سلسله مراتب دعوت از این میهمانان هم به این شکل است که ابتدا در شورای طراحی برنامه مطرح و بررسی و سپس به گروه برنامه‌ساز اعلام می‌شود.

اگر مدیر گروه موافقت کند که میهمان برنامه طبق سیاست‌های برنامه و شاخصه‌های تلویزیون است، مرحله دعوت انجام می‌گیرد. پس از اینکه دعوت انجام شد و میهمانان پذیرفتند که به برنامه بیایند، مراحل آفیش و هماهنگی حضورشان در برنامه انجام می‌شود که اگر قرار است داخل سازمان صداوسیما بیایند باید خود مدیران شبکه به دستگاه‌های مربوطه از جمله حراست نامه صادر کنند که ترتیب ورود افراد به داخل سازمان داده شود.

مریم نوابی‌نژاد سوژه‌پرداز برنامه «ماه عسل» هم پیش‌تر در گفتگو با خبرآنلاین گفته بود: سازوکار دعوت از میهمان‌ها به گونه‌ای شده که فضای مجازی به برنامه‌ها خوراک می‌دهد، درصورتی‌که باید برعکس باشد و ما در فضای مجازی فرهنگ‌سازی کنیم.