حذف آموزش زبان انگلیسی از برنامه مدارس؟

بخش‌هایی از یکی از طرح‌های نماینده‌های مجلس که همین چند روز پیش اعلام وصول شد به شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها راه پیدا کرد که با واکنش‌های بسیاری مواجه شد. این طرح که با نام «طرح رفع انحصار از زبان انگلیسی در نظام آموزش» بدون فوریت و به‌صورت عادی اعلام وصول شده است، بخش‌های بحث‌برانگیز زیادی دارد.

نمایندگان امضاکننده در بخش مقدمه و دلایل توجیهی این طرح به ضروری نبودن تعلیم زبان خارجی به دانش‌آموزانی که قصد ادامه تحصیل در دانشگاه ندارند، اشاره و استدلال کرده‌اند که آموختن زبان خارجی به این دانش‌آموزان به افت تحصیلی آن‌ها منجر می‌شود.

آن‌ها معتقدند دانش‌آموزانی که با هدف مهارت‌آموزی و ورود سریع به بازار کار مسیر تحصیل در شاخه‌های کاردانش یا فنی و حرفه‌ای را انتخاب می‌کنند، نیاز ضروری به آموختن زبان خارجی ندارند.

دلیل بعدی که نمایندگان امضاکننده این طرح به آن اشاره می‌کنند، ناکارآمدی مدارس در آموزش زبان خارجی است. آن‌ها معتقدند آموزش زبان در مدارس نسبت به آموزش در آموزشگاه‌های آزاد کمتر موفقیت‌آمیز بوده و بهتر است آموزش تمامی زبان‌های انگلیسی و غیر انگلیسی از محیط مدرسه خارج و از طریق آموزشگاه‌های آزاد انجام شود و دقیقا همین قسمت هم بیشتر از بقیه بخش‌های این طرح با انتقاد مواجه شده است.

در ماده سوم این طرح تأکید شده است که پس از تصویب این طرح در مجلس، آموزش زبان فقط در مقطع دبیرستان و آن هم در بیرون از مدرسه و در آموزشگاه‌های آزاد انجام شود و هزینه آن نیز بر عهده دانش‌آموزان خواهد بود. آموزش و پرورش نیز فقط نقش نظارتی را در تعیین سطوح قیمتی ارایه خدمات آموزشی در آموزشگاه‌های آزاد بر عهده خواهد داشت. دانش‌آموزانی که قادر به تأمین هزینه نیستند، طبق تبصره یک ماده دو همین طرح بورسیه می‌شوند.

در ضمن با تصویب این قانون، آموزشگاه‌های آزاد در مورد روش‌های آموزش، امتحانات و نمرات دانش‌آموزان در طول مدت سال تحصیلی استقلال عمل خواهند داشت و آموزش و پرورش ضمن اعمال نظارت حاکمیتی فقط مجاز به برگزاری یک آزمون نهایی در سال آخر دوره دبیرستان خواهد بود.

در تبصره سوم این ماده به مناطقی از کشور که معلم زبان غیر انگلیسی با تحصیلات دانشگاهی ندارند، اشاره شده است. در این تبصره آموزش و پرورش مکلف شده است به‌طور موقت و برای مدت حداکثر پنج‌سال در مورد شهرستان‌هایی که معلم زبان غیر انگلیسی با تحصیلات دانشگاهی ندارند با کمک وزارت علوم و سازمان خارجی طرف تفاهم از طریق برگزاری آزمون متقاضیانی را که تسلط و دانش کافی دارند، شناسایی و منتخبان را برای آموزش سطوح مقدماتی به آموزشگاه‌های آزاد معرفی کند.

منتقدان می‌گویند که چنین برخوردی با بخشی از مواد آموزشی مدارس می‌تواند باب انواع مفسده اقتصادی، بی‌عدالتی و سوءاستفاده را باز کند و تمام دانش‌آموزان در چنین سیستمی نمی‌توانند از کیفیت آموزشی عادلانه بهره‌مند شوند، اما میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس که به نظر موافق این طرح است این انتقاد‌ها را نمی‌پذیرد و می‌گوید: «همان‌طور که رهبری دو سال پیش در دیدار با معلمان تأکید کردند باید از زبان انگلیسی در مدارس انحصارزدایی شود، یعنی امکان آموزش سایر زبان‌ها هم برای بچه‌ها فراهم باشد. این طرح هم در همین راستاست و برای ایجاد چنین تنوع آموزشی نیاز به کمک گرفتن از بخش خصوصی است.»

او ادامه می‌دهد: «همین حالا هم آموزش و پرورش در بخش‌هایی برون‌سپاری انجام می‌دهد و صدای کسی درنمی‌آید؛ مثلا هنرستان‌ها در بخش فنی با سازمان فنی و حرفه‌ای تفاهمنامه و قرارداد می‌بندند که مثلا آموزش جوشکاری را با کمک هم انجام دهند یا در بخش هنری با وزارت ارشاد قرارداد بسته می‌شود. این راه حل جدیدی نیست و مسبوق به سابقه هم بوده است.»

میرزاده جواب‌نگرفتن از سیستم آموزشی فعلی را هم یکی از دلایل پیشنهاد برون‌سپاری می‌داند و می‌گوید: «سال‌هاست در مدارس ما به مدت هفت‌سال زبان انگلیسی تدریس می‌شود و درنهایت هم کسانی به این زبان مسلط می‌شوند که از موسسات آموزشی متخصص کمک گرفته‌اند.»

او در جواب این‌که آیا تغییر سیستم آموزشی و کارآمد کردن آموزش راه حل این مشکل نیست؟ می‌گوید: «بار‌ها این راه حل‌ها را امتحان کرده‌ایم. بار‌ها روش را تغییر داده‌ایم، اما نتیجه لازم را نگرفته‌ایم و حالا شاید بهتر باشد از موسسات متخصص کمک بگیریم.»

میرزاده در نهایت وارد بودن انتقاد به کلیت طرح را می‌پذیرد و می‌گوید: «به هر حال، این طرح قانون نیست. تا قانونی شدن هم راهی طولانی دارد. بسیاری از دوستانی که آن را امضا کرده‌اند به این دلیل بوده که بررسی این طرح در دستور کار قرار بگیرد و بعد در مشورت با کارشناسان و متخصصان مختلف چکش‌کاری لازم روی آن انجام شود. اصلا بعید نیست بسیاری از این بخش‌ها به کلی حذف شود.»