ماجرای "خودروسازی فشل" چه بود؟

۲۴ ساعت پس از اظهارات تند رئیس کل بانک مرکزی علیه خودروسازی و «فشل» خواندن این صنعت، فعالان زنجیره خودرو کشور در نشستی خبری گرد هم آمدند تا ضمن نقد اظهارات وی، باز هم از مشکلات تولید بگویند و خواستار لغو قیمت‌گذاری دستوری شوند.

اتفاق ویژه این نشست، کنار هم قرار گرفتن دو گروه بزرگ قطعه‌سازی کشور و همچنین حضور نمایندگان خودروسازی بود، چه آنکه تا پیش از این، معمولا نشست‌های خبری قطعه‌سازان به انتقاد از یکدیگر و البته گلایه از خودروساز‌ها ختم می‌شد.

این بار، اما ماجرا به شکلی دیگر پیش رفت و خودروسازان و قطعه‌سازان در قامت دوستانی متحد کنار هم قرار گرفتند تا حداقل برای مدتی کوتاه و برای آنکه به نوعی پاسخ رئیس کل بانک مرکزی و دیگر منتقدانشان را بدهند و محکم‌تر از قبل، از سیاست‌های دولت در خودروسازی گلایه کنند، اختلافات را کنار بگذارند.

حوالی ظهر یکشنبه بود که اظهارات عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی درباره خودروسازی و داستان تسهیلات ارزی این صنعت، در اتاق بازرگانی ایران روی خروجی رسانه‌ها رفت و خودروسازان و قطعه‌سازان را بهت‌زده کرد.

همتی در نشستی که با فعالان بخش خصوصی داشت، در واکنش به پرسشی مبنی بر سرانجام تسهیلات ارزی وعده داده شده به خودروسازان، گفته بود که «با وجود مخالفت با تامین نقدینگی خودروسازان (از مسیر تسهیلات بانکی) برای نشان دادن حسن‌نیت خود مقرر کردیم بیش از ۸۴۰ میلیون یورو به‌صورت ال‌سی خارجی در اختیار شرکت‌های خودروساز قرار گیرد تا پس از یک سال، این مبلغ یا به‌صورت ارزی یا به‌صورت ریالی پس داده شود.»

وی تاکید کرده بود که «خودروسازان در آن مقطع اعلام کردند حاضر به پذیرفتن این ریسک نیستند و در نهایت اعتباری که برای آن‌ها در بانک کونلون چین در نظر گرفته شده بود، دست نخورده باقی ماند و در ادامه صرف امور دیگری شد.» همتی در نهایت با «فشل» خواندن خودروسازی، این پرسش را مطرح کرده بود که «تا چه زمانی قرار است حیات این صنعت ادامه یابد.»

دوگانگی در پرداخت و دریافت تسهیلات
از همان ابتدای نشست خبری دیروز خودروسازان و قطعه‌سازان و صف‌آرایی نمادین و شاید صوری آن‌ها مشخص بود که حسابی از اظهارات رئیس کل بانک مرکزی ناراحت شده و آمده‌اند تا پاسخی به گفته‌های وی علیه خودروسازی به خصوص در مورد ماجرای تسهیلات ارزی بدهند.

یکی از نکات مهم اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، ادعای وی مبنی بر در نظر گرفتن بیش از ۸۴۰ میلیون یورو تسهیلات برای صنعت خودرو در قالب ال سی (اعتبار) خارجی بود و این پرسش را پیش آورد که چرا خودروسازان و قطعه‌سازان از آن استفاده نکرده‌اند؟

آیا این تسهیلات را در قالب نقدینگی می‌خواسته‌اند و به این دلیل، پرداخت اعتباری را نپذیرفته‌اند؟ آیا عدم توافق بر سر نحوه بازپرداخت تسهیلات، دلیل عدم استفاده از آن بوده است؟ و آیا اصلا اعتباری در کار بوده و بانک مرکزی شرایط لازم را برای دسترسی به آن فراهم کرده است؟

در پاسخ به پرسش‌ها گفت: ما برای استفاده از این تسهیلات اقدام کردیم؛ اما به دلیل اشکالات فنی بسیار بزرگی که در دستورالعمل بانک مرکزی وجود داشت، بانک‌های عامل حاضر به اجرای آن نشدند. مازیار بیگلو افزود: جلسات مختلفی با مسوولان بانک مرکزی برگزار کردیم و از آن‌ها خواستیم دستورالعمل را اصلاح کنند؛ اما حاضر به انجام این کار نشدند. وی تاکید کرد: ما حتی تا مرحله ثبت سفارش نیز پیش رفتیم؛ اما، چون بانک‌های عامل همکاری نکردند، اصلا به آنجا نرسیدیم که ببینیم اصلا اعتباری در کار بوده یا نه.

اما در بخش دیگری از نشست خبری دیروز، دبیر و همچنین مشاور انجمن خودروسازان در پاسخ به اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، ضمن زیر سوال بردن عملکرد این بانک در مسائلی مانند تورم و نقدینگی، به دفاع از صنعت خودرو پرداختند. در این بین، احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان گفت: ظاهرا آقای همتی نمی‌داند خودروسازان سرکوب مالی شده‌اند و محصولاتشان را با زیان می‌فروشند.

پرسشم از وی این است که اگر خودروسازی را متوقف کنیم، بانک مرکزی می‌تواند سالی ۱۵ میلیارد دلار ارز بابت واردات خودرو تامین کند. پس از دبیر انجمن خودروسازان، داوود میرخانی رشتی، مشاور انجمن نیز با انتقاد از اظهارات رئیس کل بانک مرکزی علیه خودروسازی گفت: بانک مرکزی می‌گوید خودروسازی فشل است، مگر خودش فشل نیست؟

وی با بیان اینکه بانک مرکزی نتوانست نرخ تورم، نقدینگی و نرخ ارز را کنترل کند، افزود: همین مسائل سبب شد خودروسازان به این روز بیفتند. پس اگر خودروسازی فشل است، بانک مرکزی اول باید مشکلات خود را برطرف کند.

سخنگوی انجمن قطعه‌سازان نیز در واکنش به اظهارات رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: بانک مرکزی از عملکرد خودروسازان انتقاد می‌کند، در صورتی که خود به درستی به وظایفش عمل نکرده است.

فرهاد به‌نیا گفت: اگر دولت و بانک مرکزی تمایل ندارند که خودروسازی داشته باشیم، این را اعلام کنند تا ما تکلیف خودمان و سرمایه‌مان را بدانیم. وی با اشاره به فعالیت ۷۰۰ هزار نیروی کار مستقیم و غیرمستقیم در خودروسازی تاکید کرد: به ازای هریک شغل در خودروسازی، ۴۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری شده، بنابراین چنین اظهارنظر‌هایی (فشل خواندن صنعت خودرو) کار درستی نیست.

در نهایت دبیر انجمن قطعه‌سازان با بیان اینکه بانک مرکزی هم وظایفی داشته و در هیچ کدام از آن‌ها موفق عمل نکرده، گفت: نمونه این رسالت‌ها، حفظ ارزش پول ملی، کنترل حجم نقدینگی و وصول مطالبات خارجی است.

تاکید دوباره بر لغو سرکوب قیمت
در بخش دیگری از نشست خبری دیروز، خودروسازان و قطعه‌سازان باز هم بر ضرورت لغو سرکوب قیمت تاکید کردند. در این مورد، دبیر انجمن خودروسازان گفت: به دولت پیشنهاد می‌دهیم تعرفه ورود خودرو به کشور را به ۲۵ درصد کاهش دهد و ممنوعیت واردات را بردارد؛ اما در مقابل خودروسازان را از شمول قیمت‌گذاری دستوری خارج کند.

همچنین دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز تاکید کرد: تا وقتی قیمت‌گذاری دستوری در خودروسازی وجود داشته باشد، با فساد، رانت و دلالی در این صنعت مواجه خواهیم بود. در کنار لغو قیمت‌گذاری دستوری، نایب‌رئیس انجمن قطعه‌سازان نیز خواستار تسریع ترخیص مواد اولیه و قطعات موردنیاز صنایع خودرو و قطعه از گمرک شد.

شاپور سامعی گفت: خواهش امروز ما از مسوولان گمرک این است تا بازگشت شرایط کشور به حالت عادی، اجازه ترخیص کالا‌ها را داشته باشیم و همچنین مدت زمان دریافت ارز برای قطعه‌سازان کوتاه شود.

جایگزین خودرو‌های قدیمی
این روزها، اما در شرایطی صحبت از خروج برخی خودرو‌های قدیمی از خطوط تولید خودروسازان است که هنوز مشخص نیست چه محصولاتی جایگزین آن‌ها خواهد شد. البته آن طور که وزیر صنعت، معدن و تجارت عنوان کرده، از خانواده‌های پراید و پژو برخی مدل‌های قدیمی حذف می‌شوند و محصولاتی جدید جایگزین خواهد شد.

در واکنش به این اظهارات، دبیر انجمن خودروسازان تاکید کرد: تا جایی که من خبر دارم سایپا (برای جایگزینی پراید) روی پلت فرم ایکس ۲۰۰ (پلت‌فرمی که تیبا و ساینا روی آن ساخته شده‌اند)، اتاقک‌های جدید طراحی کرده و ایران خودرو هم پارس را (به واسطه افزایش تیراژ) جایگزین پژو ۴۰۵ خواهد کرد.