آنچه همه باید درباره آنفلوآنزا بدانند

٣ هفته از آغاز شیوع بیماری آنفلوآنزا در کشور می‌گذرد و از تمام استان‌ها گزارش‌هایی در رابطه با ابتلای افراد به آن داده می‌شود. با شروع فصل سرما این بیماری گسترش بیشتری پیدا می‌کند و کمتر کسی است که علایمی از آن را نداشته باشد.

سرفه، گلودرد، تب‌های شدید، بدن‌درد و... علایمی هستند که می‌تواند نشانه از ابتلا به بیماری آنفلوآنزا باشد. به گفته رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ویروس آنفلوآنزا به‌شدت مسری است و حداقل در ۳۰دقیقه از طریق دست‌های آلوده منتقل می‌شود.

همچنین پایه اصلی کنترل این بیماری، شست‌وشوی دست‌هاست. آنفلوآنزا در تمام طول سال اتفاق می‌افتد، اما در فصول سرد سال شرایط انتقال ویروس بیشتر فراهم می‌شود که با رعایت بهداشت فردی و عمومی، می‌توان از انتقال این بیماری جلوگیری کرد.

بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری آن است که افراد از حضور و قرارگرفتن در مکان‌هایی با تجمع بالا خودداری کنند. به گفته وزیر بهداشت، طی یک هفته گذشته ۱۹نفر به دلیل ابتلا به آنفلوآنزا فوت شده و ۲۷۳نفر نیز در بیمارستان بستری شده‌اند.

از آنجایی که این موج از بیماری حدود دوهفته دیگر ادامه پیدا می‌کند و ممکن است طی این مدت شدیدتر هم شود، به سراغ دکترمحمد رحیم کدیور، متخصص عفونی کودکان و استاد دانشکده پزشکی شیراز رفته‌ایم تا با علایم این بیماری و روش‌های درمان و پیشگیری از آن بیشتر بدانیم.

بیماری آنفلوآنزا چیست و چه علایمی دارد؟

با توجه به اینکه فصل شیوع آنفلوآنزاست و افرادی به این بیماری مبتلا شده‌اند، توجه به نکاتی درباره علایم و شیوه انتقال آن ضروری است.

آنفلوآنزا بیماری شدید تب‌دار دستگاه تنفسی است که قسمت فوقانی و تحتانی دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند. این بیماری هر سال به‌صورت همه‌گیر در تمام جهان شیوع می‌یابد و در مناطق معتدل و در پاییز و زمستان گسترده‌تر است. سالیانه میلیون‌ها نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند که چند‌میلیون از آنان در بیمارستان بستری می‌شوند و برخی فوت می‌کنند.

بیشتر مرگ‌ها برای افراد مسن، کودکان زیر پنج‌سال و افرادی با بیماری‌های مزمن اتفاق می‌افتد.

این ویروس شامل سه تیپ B, A. و C. است. تیپ C. معمولا به صورت انفرادی ایجاد می‌شود. اما آن چیزی که به صورت همه‌گیر شیوع پیدا می‌کند تیپ A. و B. است.

دو راه مهم برای انتقال این بیماری
یک: از طریق ذرات تنفسی در هوا. زمانی که فرد بیمار صحبت، سرفه یا عطسه می‌کند، ویروس به افراد دیگر منتقل می‌شود.

دو: از طریق سطوح آلوده به ترشحات تنفسی فرد بیمار. برای مثال فردی که سرفه و عطسه می‌کند و دستش را جلوی دهانش می‌گیرد و پس از آن دست خود را نمی‌شوید، اگر با دیگران دست بدهد یا دست افراد دیگر به سطح مورد تماس او برخورد کند، ویروس وارد بدن دیگران می‌شود.

از زمانی که ویروس وارد بدن فرد می‌شود تا شروع علایم، معمولا بین یک تا سه روز طول می‌کشد و بیماران از یک روز قبل از بروز علایم تا یک هفته بعد از پیدا شدن علایم می‌توانند بیماری را به افراد دیگر منتقل کنند.

علایم بیماری آنفلوآنزا
علام بیماری از مشکلات تنفسی یا تب خفیف تا سینه‌پهلو که منجر به مرگ شود متغیر است.

علایم دیگر شامل تب، آبریزش و گرفتگی بینی، گلودرد، سردرد، سرفه، بی‌حالی و درد‌های عضلانی است.

اختلال در تنفس، تغییر رنگ پوست به خاکستری یا آبی، کم‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال، خواب طولانی و زود‌رنجی از علایم دیگر بیماری است.

علایمی که اگر در بیمار دیده شود، نیاز به مراقبت بیشتر دارد

تب بالای بیشتر از سه‌روز، حال عمومی بد، نشانه‌های تنفس مشکل‌دار، درد یا احساس فشار در قفسه سینه یا شکم و درد شدید ماهیچه‌ها که حتی ممکن است راه‌رفتن را مختل کند. اختلال در سطح هوشیاری و علایم کم‌آبی شدید، استفراغ شدید و مداوم، تغییر رنگ پوست به کبود یا خاکستری، عود تب و سرفه شدید پس از آنکه علایم اولیه برطرف شده باشد، علایمی هستند که با رخ‌دادن آن‌ها باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود.

گروه‌ها در معرض خطر
کودکان زیر دو‌سال و سالمندان بالای ٦٥سال، خانم‌های باردار، افراد دارای بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشارخون بالا، بیماران قلبی، بیماران مزمن ریوی، بیماری‌های ارثی متابولیک، بیماری‌های مزمن خونی مانند کم‌خونی، بیماری کلیوی، کبدی، عصبی و عصبی ماهیچه‌ای، چاقی بسیار شدید و کودکانی که آسپیرین طولانی‌مدت مصرف می‌کنند، باید بیشتر مراقب باشند.

درمان در اکثر بیماران به صورت حمایتی است که شامل کنترل تب با دارو‌های تب‌بر، نوشیدن مایعات فراوان و استراحت کامل است. دارو‌های ضدویروس نیز تنها در گروه‌های پر‌خطر آن هم با تجویز پزشک صورت می‌گیرد. آنتی‌بیوتیک‌ها نیز هیچ اثری در درمان بیماران آنفلوآنزا ندارند، اما اگر به عفونت‌های ثانویه مانند سینه پهلو یا عفونت گوش دچار شدند، لازم است آن را مصرف کنند.

چه موقع به پزشک مراجعه شود؟
همان‌طور که گفته شد اگر علایم شدید بودند، حتما باید به پزشک مراجعه شود، مگر اینکه با همان درمان‌های حمایتی بیمار بهبود پیدا کند.

روش‌های پیشگیری از بیماری آنفلوآنزا

اولین و مهم‌ترین روش پیشگیری از بیماری آنفلوآنزا تزریق واکسن آنفلوآنزا است. بهترین زمان دریافت این واکسن شروع فصل این بیماری یعنی در شهریور است. اما اگر افرادی موفق به تزریق این واکسن نشده باشند، می‌توانند تا پایان فصل ابتلا به این بیماری که حدود اردیبهشت است، آن را دریافت کنند.

تزریق واکسن آنفلوآنزا به تمام کودکان بالاتر از ٦ ماه تا پایان عمر پیشنهاد می‌شود، اما افرادی که کودکان زیر ٦ ماه دارند نمی‌توانند به شیرخوار واکسن بزنند، ولی پدر، مادر و اطرافیان باید واکسن را دریافت کنند تا بیماری‌شان را به کودک خود منتقل نکنند.

پیشنهاد می‌شود تمام افراد واکسن را دریافت کنند، اما کودکان زیر ٥ سال و بالاتر از ٦٥ سال، بیماران مزمن که توضیح آن داده شد، افراد با سیستم ایمنی پایین حتما باید واکسن بزنند.

همچنین افرادی که در کار ارایه خدمات بهداشتی و درمانی هستند و خانواده‌هایی که گروه‌های با ریسک بالا در خانه دارند، ضروری است که واکسن را دریافت کنند.

واکسن‌هایی که امسال در ایران موجود است
یک: واکسن اینفلوواک هلندی است که دو نوع دارد؛ یک نوع «تترا» یعنی چهارگانه و یک نوع «تریبالنت» یعنی سه‌گانه. نوع سه‌گانه را به کودکان زیر سه سال می‌زنند و کودکان بالای سه سال نوع چهارگانه را دریافت می‌کنند.

دوم: نوع دیگر واکسن واکسی گریپ فرانسوی است که چهارگانه است و تمام شیرخواران از ٦ ماه تا آخر عمر می‌توانند دریافت کنند. به جز این دو واکسن نوع دیگری در بازار نیست.

تمام افراد نیاز است یک بار واکسن بزنند، اما کودکان بین ٦ ماه تا ٨ سال که اولین‌بار است واکسینه می‌شوند باید به فاصله یک ماه دوبار واکسن بزنند.

توجه داشته باشید که واکسن کاملا فرد را از بیماری ایمن نمی‌کند و به همین دلیل باید موارد دیگر پیشگیری نیز در نظر گرفته شود.

دومین راه پیشگیری از این بیماری، تماس‌نداشتن با افراد بیمار است. بیماران باید در منزل استراحت کنند، در محل کار و مدرسه حضور نداشته باشند، در مکان‌های شلوغ تردد نداشته باشند، دست‌های خود را با آب و صابون یا محلول‌های شامل الکل، تمیز و ضدعفونی کنند. همچنین باید آداب تنفسی را رعایت کنند؛ یعنی هنگام عطسه و سرفه از دستمال استفاده و دستمال کاغذی آلوده را نیز به شکل صحیح دفع کنند.

این افراد باید از دست‌دادن با دست آلوده، روبوسی‌کردن با دیگران خودداری کنند. بیماران بهتر است در خانه استراحت کنند و به هیچ‌وجه با افراد دیگر در تماس نباشند و در صورت بیماری شدید حتما به پزشک مراجعه کنند.