شوک ۴ درصدی به قیمت نفت

حمله تروریستی روز گذشته آمریکایی‌ها به خودروی حامل سردار شهید سپهبد سلیمانی در بغداد، بهای طلای سیاه را در بازار جهانی حدود ۴ درصد افزایش داد. شوک این جنایت آمریکا با تشدید نگرانی از تنش‌های ژئوپلیتیک، قیمت نفت را به ۷۰ دلار بر بشکه نزدیک کرد.

ایجاد اختلال در تولید حدودا ۷/ ۶ میلیون بشکه‌ای در روز ایران و عراق، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در پی تشدید تنش‌ها میان ایران، عراق و آمریکا است که در پی دستور دونالد ترامپ برای ترور شهید سلیمانی، از هر زمان دیگر شعله‌ورتر شده است.

تشدید تنش‌ها در خاورمیانه در پی ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توسط نیرو‌های ارتش آمریکا، روز گذشته باعث رشد حدودا ۴ درصدی قیمت نفت‌خام در بازار جهانی این کالا شد. براساس گزارش‌های منتشر شده از سوی وزارت دفاع آمریکا، این اقدام جنایتکارانه با دستور مستقیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا انجام و باعث شهادت سردار سلیمانی، ابومهدی المهندس معاون فرمانده نیرو‌های حشدالشعبی و ۱۰نفر از همراهان آنان شد.

«عوامل ژئوپلیتیک» و «تشدید تنش‌ها در خاورمیانه به‌عنوان قلب تولید نفت دنیا» درحالی در پیش‌بینی‌های موسسات و بانک‌های بین‌المللی از قیمت نفت در ۲۰۲۰ مورد تاکید قرار داشتند که تنها سه روز پس از شروع سال‌جدید میلادی، با دستور رئیس‌جمهوری آمریکا که در تعطیلات سال نو به‌سر می‌برد، اثر این عوامل بر قیمت نفت آشکار شد.

بر این اساس تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران)، هر بشکه نفت‌خام برنت با افزایش قیمت ۵۴/ ۲ دلار در هر بشکه به ۷۹/ ۶۸ دلار بر بشکه رسید. این شاخص در ساعاتی از معاملات از محدوده ۶۹ دلار بر بشکه نیز عبور کرد و با رسیدن به ۵۰/ ۶۹ دلار بر بشکه، بالاتر از قیمت پایانی برنت در نخستین روز معاملاتی پس از حملات پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکو قرار گرفت.

در پی این حملات در سپتامبر ۲۰۱۹، حدود نیمی از عرضه نفت‌خام عربستان سعودی به بازار با اختلال مواجه شد و شاخص نفت‌خام برنت در پایان معاملات روی قیمت ۰۸/ ۶۹ دلار بر بشکه بسته شد با این حال افزایش عرضه نفت‌خام به‌ویژه از سوی تولیدکنندگان شیل آمریکا که بازار را در معرض مازاد عرضه قرار داده بود، مانع از تداوم روند صعودی قیمت‌ها بر اثر این اتفاق شد.

شاخص نفت‌خام آمریکا نیز ۲۳/ ۲ دلار بر بشکه رشد قیمت داشت و روی ۴۱/ ۶۳ دلار بر بشکه معامله شد. به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، تحلیلگران بازار نفت انتظار نفت ۸۰ دلاری در پی تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا را مطرح کردند. تحلیلگران Eurasia Group در گزارشی که روز گذشته منتشر کردند، این انتظار را عنوان کردند که در پی عملیات تروریستی اخیر، ایران به آن پاسخ خواهد داد.

این موضوع، از سوی مقامات ارشد ایران نیز مورد تاکید قرار گرفته بود. بر این اساس تحلیلگران این موسسه عقیده دارند به احتمال زیاد نفت در محدوده ۷۰ دلار بر بشکه باقی خواهد ماند، اما در صورت گسترش درگیری‌ها به میادین تولید نفت عراق در جنوب این کشور یا اقدام ایران در جهت مسدود کردن مسیر عبور و مرور نفتکش‌ها در تنگه هرمز، بهای نفت می‌تواند به راحتی به ۸۰ دلار بر بشکه افزایش یابد.

در پی تحولات روز گذشته، ارزش دلار در برابر سبدی از سایر ارز‌های دنیا نیز کاهش یافت. کاهش ارزش دلار در برابر سایر ارز‌ها به معنای قدرت پیدا کردن این ارز‌ها و افزایش تقاضای آن‌ها برای نفت‌خام است.

سایه تنش‌های ژئوپلیتیک بر سر بازار نفت
تحولات روز گذشته در بغداد که منجر به افزایش تنش‌ها میان آمریکا و ایران شد، نشان داد در میان تمام اتفاقاتی که می‌توانستند در سال‌جاری بهای نفت را تحت‌تاثیر قرار دهند، فعلا این تنش‌های ژئوپلیتیک هستند که عهده‌دار نقش اول شده‌اند.

سرنوشت جنگ تجاری که آمریکا با چین به راه انداخته، نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال‌جاری میلادی، آینده توافق کاهش تولید اوپک پلاس و افزایش عرضه از سوی تولیدکنندگان نفت‌های غیرمتعارف در کنار تنش‌های ژئوپلیتیک از جمله عوامل اثرگذار بر مسیر قیمت نفت در ۲۰۲۰ عنوان می‌شدند.

تحلیلگران عقیده دارند ترور سردار سلیمانی از سوی نیرو‌های آمریکایی می‌تواند حداقل تا یک ماه آینده منجر به واکنش‌های متقابل ایران و آمریکا در منطقه شود. با جدی‌تر شدن این تنش‌ها، سفارت آمریکا در بغداد از همه شهروندان خود خواست فورا عراق را ترک کنند.

همچنین ده‌ها تن از آمریکایی‌هایی که در شرکت‌های نفتی خارجی در بصره مشغول کار بودند، روز جمعه برای خروج از عراق آماده شدند. با این حال وزارت نفت عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد تمام میادین نفتی در سراسر این کشور، در وضعیتی عادی مشغول به کار هستند و تولید و صادرات نفت‌خام این کشور تحت‌تاثیر تنش‌های اخیر قرار نگرفته است. همچنین در این بیانیه تاکید شده است که کارکنان هیچ ملیت دیگری درحال ترک عراق نیستند.

با وجود بیانیه‌ای که وزارت نفت عراق منتشر کرده است، در تمام گزارش‌های منتشر شده در روز گذشته سایه نگرانی از افزایش درگیری‌ها و تهدید تولید نفت در کشوری که عنوان دومین تولیدکننده بزرگ اوپک را دارد، مشاهده می‌شد. در عین حال تهدید ایران برای مسدود کردن تنگه هرمز که پیش از این از سوی مقامات ایرانی عنوان شده بود، بار دیگر از سوی کارشناسان موردتوجه قرار گرفت.

زمین لرزه امنیتی در منطقه
به گزارش بلومبرگ، یک مقام سابق دولت باراک اوباما که هم‌اکنون در دانشگاه کلمبیا مشغول فعالیت است، در رابطه با ترور سردار سلیمانی گفت: این اتفاق مانند یک زمین‌لرزه در منطقه بود و نشان می‌دهد که موازنه آمریکا و ایران در منطقه ممکن است از کنترل خارج شود. انتظار می‌رود پاسخ ایران شدید و کشنده باشد در این صورت این واکنش‌ها می‌توانند شامل حمله به زیرساخت‌های انرژی باشند.

این نخستین بار نیست که نگرانی از تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه افزایش می‌یابد. هرچند حالا شکل این نگرانی تغییر کرده، اما نتیجه آن همچنان می‌تواند یکی باشد: اختلال در عرضه نفت‌خام از قلب تولید نفت‌خاورمیانه به بازار‌های جهانی.

براساس این گزارش، نگرانی‌ها از افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه طی یک سال گذشته ادامه داشته است. این نگرانی‌ها که در پی وقوع حملات به نفتکش‌های عبوری از خلیج‌فارس و دریای عمان آغاز شد و در بدترین حالت به حملات پهپادی به قلب تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان منتهی شد حالا شکلی سیاسی به خود گرفته‌اند. با ترور سردار سلیمانی تحت آنچه آمریکا «پیشگیری از اقدامات ایران» عنوان کرده، رویارویی سیاسی و نظامی ایران و آمریکا در منطقه به بالاترین سطح رسیده است.

به گزارش بلومبرگ، ترور سردار سلیمانی در خاک عراق موجب تشدید تنش‌ها میان آمریکا، عراق و ایران خواهد شد. مقامات عراق حمله به دو خودروی حامل سردار سلیمانی و همراهان او در خاک عراق را نقض حاکمیت این کشور عنوان کرده و خواهان رسیدگی به آن شده‌اند. طبق آمار‌های موجود عراق و ایران در مجموع بیش از ۷/ ۶ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کنند که چیزی حدود یک پنجم از تولیدات اوپک را تشکیل می‌دهد.

به این ترتیب چنانچه این میزان از تولید نفت‌خام بر اثر تشدید تنش‌ها با آمریکا تحت‌تاثیر قرار گیرد، قیمت‌ها در بازار نفت بیش از پیش رشد خواهد کرد. استفن اینز، استراتژیست ارشد بازار‌های کالایی در AxiTrader Ltd در این زمینه به بلومبرگ گفته است: اتفاقات اخیر بیش از یک نمایش تهاجمی از زور بلکه تحریکی آشکار است که می‌تواند منجر به تشدید تنش‌ها در منطقه شود.

یکی از آثار افزایش این تنش‌ها قطعا رشد بهای طلای سیاه خواهد بود که دامنه آن مصرف‌کنندگان این کالای استراتژیک را در سراسر دنیا شامل خواهد شد.