جاستین ترودو کیست؟

نام او در روز‌های اخیر به دلیل حضور فعالش در تسلای بازماندگان قربانیان کانادایی و ایرانی‌-کانادایی فاجعه ساقط‌شدن هواپیمای اوکراینی در فضای عمومی ایران بر سر زبان‌ها افتاده است. جاستین ترودو از ابتدای وقوع این حادثه به صف اول موضع‌گیری در این زمینه آمد و پس از اعلام رسمی اینکه علت سقوط هواپیما، شلیک پدافند سپاه پاسداران بوده است، هم در موضع‌گیری سیاسی و هم در تسلیت به بازماندگان، حضور برجسته‌ای داشت.

نقش‌آفرینی او در همدردی با بازماندگان، البته چیزی متفاوت با وظیفه یک مقام ارشد کشوری داغدار نبود. از یک نگاه، رفتار او یادآور حضور جدی جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند، در تسلیت به بازماندگان قربانیان حمله تروریستی به یک مسجد در این کشور بود که در تصاویری مشهور، با حجاب در میان خانواده‌های مسلمان عزادار حاضر شد.

ترودو از جمله سیاست‌مدارانی است که از یک خانواده سیاسی می‌آیند. مانند جورج دبیلو بوش که با فاصله و بعد از پدرش جورج اچ دبلیو بوش، کرسی ریاست‌جمهوری آمریکا را کسب کرد، بیست‌وسومین نخست‌وزیر کانادا، فرزند پیر الیوت ترودویی بود که پانزدهمین نخست‌وزیر کشورش بود. پدر و پسر هر دو از حزب لیبرال کانادا می‌آمدند.

حزب لیبرال در کانادا غلبه‌ای قاطع و طولانی‌مدت بر دولت در تاریخ این کشور داشته است و با حدود ۷۰ سال اداره کشور در قرن بیستم، در میان کشور‌های توسعه‌یافته رکورددار بوده است، تا حدی که برخی این حزب را طبیعتا حزب غالب سیاسی در این کشور می‌بینند.

این حزب از نگاه برخی به عنوان حزب چپ میانه توصیف می‌شود. برخی معتقدند این توصیف بیشتر ناظر بر مواضع اجتماعی‌اش باشد، چراکه همان‌گونه که از نام حزب برمی‌آید، رویکرد اقتصادی حزب، لیبرال توصیف می‌شود، با این حال، نظام خدمات اجتماعی کانادا، به ویژه در بحث خدمات درمانی و به‌خصوص در گفتگو‌های سیاسی داخلی در میان دموکرات‌های چپ‌گرای آمریکا، به عنوان نمادی از سوسیالیسم و خدمت‌رسانی موفق اجتماعی مطرح می‌شود.

طبیعتا همین سیستم از سوی راست‌گرایان و جمهوری‌خواهان آمریکایی هدف حملات مختلفی که آن را ناکارآمد می‌خواند، قرار می‌گیرد. پیر الیوت ترودو زمانی رویکرد حزب خود را «میانه رادیکال» می‌خواند.

ترودوی پدر یک دوره ۱۱ ساله از ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۹ نخست‌وزیری را داشت و پس از یک فاصله اندک تقریبا یک‌ساله نخست‌وزیری جوزف کلارک، در ۱۹۸۰ دوباره این عنوان را در اختیار گرفت تا با حضور چهارساله تا ۱۹۸۴، جمع دوران نخست‌وزیری خود را به ۱۵ سال برساند.

جوزف کلارک که از یک حزب محافظه‌کار می‌آمد، با همین یک سال نخست‌وزیری که یک روز قبل از ۴۰سالگی‌اش آغاز شد و در اولین دوره ارائه بودجه به پارلمان با رأی عدم اعتماد به پایان رسید، مانع از این شد که ۳۵ سال بعد پسر پیر الیوت با نخست‌وزیری در ۴۳سالگی، عنوان جوان‌ترین نخست‌وزیر تاریخ کشورش را به دست بیاورد. ترودوی پسر، متولد ۱۹۷۱ که پله‌های ترقی را در سیاست به‌سرعت طی کرد، در سال ۲۰۰۸، در میانه دوران نخست‌وزیری ۹ساله استیون هارپر محافظه‌کار، به پارلمان کانادا راه یافت و فقط پنج سال بعد در ۲۰۱۳ به جایگاه رهبری حزب رسید.

در سایه رهبری او، حزب لیبرال که در دوران افولی تاریخی با فقط ۳۶ کرسی از ۳۳۸ کرسی در جایگاه سوم به سر می‌برد، دو سال بعد یعنی در سال ۲۰۱۵ با رشدی که رکورد تاریخی را شکست، حزب خود را پیروز انتخابات کرد و خود به نخست‌وزیری رسید. دولت او البته چهار سال بعد در انتخابات سال گذشته میلادی با کاهش تعداد کرسی به دولتی اقلیتی تبدیل شد.

ترودو در صحنه افکار عمومی غربی، به عنوان نخست‌وزیری که در مسائل اجتماعی رویکردی لیبرال دارد، در میان هواداران این رویکرد محبوبیت خوبی جلب و روندی شبیه به روند کسب محبوبیت باراک اوباما، رئیس‌جمهور جوان ایالات متحده را طی کرده است، اما هم‌زمان از سوی برخی مخالفانش به عوام‌گرایی و عوام‌فریبی متهم می‌شود؛ این اتهام از سویی به مواضع او برمی‌گردد و از سویی به برخی رفتار‌های خرق عادتی او مانند شکل و رنگ خاص جوراب‌هایش و نیز برخی از رفتار‌های «جوانانه» در دوران رقابت‌های انتخاباتی از قبیل: نمایش شوخی افتادن از پله در مقابل دوربین‌های خبری. مقایسه با نخست‌وزیر قبلی که به موضع‌گیری‌های افراطی و گاهی نژادپرستانه نیز شناخته می‌شد، البته به محبوبیت ترودوی جوان کمک کرده است.

از یک نگاه سیاست‌های کانادا در صحنه بین‌المللی و در دوران ترودو، همراهی با رویکرد غالب غربی بوده که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در مقابل آن ایستاده است؛ رویکردی چندجانبه‌گرا، میانه‌رو و متحد که زمانی اوباما پرچم‌دار آن بود.

انتقاد‌های گه‌گاه این دو رهبر به هم تا حدی پیش رفته است که ترامپ ترودو را «دورو» خوانده است. ترودو نیز به‌تازگی در ادامه انتقاد‌ها به سیاست‌های ترامپ، تلویحا او را از مقصران سانحه هواپیمای اوکراینی در ایران دانست.

ترودو نیز مانند اوباما، به فاصله‌گرفتن از رویکرد‌های پیشین در قبال عربستان سعودی و اسرائیل «متهم» است، هر چند در عمل، کانادای او نیز مانند آمریکای اوباما، حامی این دو کشور است و البته در مقابل ایران رفتار می‌کند.