شیوع کرونا، نعمتی برای حیات وحش؟!

از مار خشک شده برای درمان آرتروز در طب سنتی چینی استفاده می‌شود

کارشناسان می‌گویند چنانچه تصمیم چین مبنی بر منع موقت فروش حیوانات وحشی، به منظور مبارزه با ویروس کرونا جنبه دائمی پیدا کند، می‌تواند به محفاظت از حیات وحش که هم اکنون با خطر مواجه است کمک کند و همچنین به نفع بهداشت عمومی تمام شود.

دانشمندان حدس می‌زنند که یک بازار غذا‌های دریایی در شهر ووهان در چین منشأ شیوع ویروس کرونا بوده. این ویروس تا کنون موجب مرگ بیش از ۴۹۰ نفر شده است. این بازار محل خرید و فروش غیرقانونی جانوران وحشی مانند مار، راکون و جوجه تیغی بود که برای مصارف غذایی یا تولید دارو در قفس نگهداری می‌شدند. سراسر این منطقه اکنون در قرنطینه است.

چین بزرگترین مصرف کننده فرآورده‌های حیات وحش اعم از قانونی یا غیرقانونی است.

ممنوعیت موقت
مقام‌های سازمان بهداشت جهانی می‌گویند به احتمال زیاد خفاش‌ها منبع اولیه ویروس کرونا بوده‌اند، ولی فکر می‌کنند این ویروس قبل از سرایت به انسان به حیوان دیگری که هنوز مشخص نشده، منتقل شده بود.

چینی‌ها به طور سنتی علاقه فراوانی به فرآورده‌های حیات وحش دارند. گوشت بعضی از حیوانات به دلیل لذیذ بودن خورده می‌شود و بقیه برای تهیه دارو‌های سنتی مصرف می‌شوند. در شماری از استان‌های چین رستوران‌هایی وجود دارند که غذا‌هایی مانند سوپ خفاش (با سرو خفاش کامل)، سوپ درست شده با گوشت گربه‌های زباد آسیایی عرضه می‌کنند.

مار کبرای سرخ شده، پنجه آب پز خرس، وغذایی که در تهیه آن از استخوان ببر استفاده شده نیز در فهرست غذا‌های رستوران‌های گران قیمت به چشم می‌خورد. در بازار فروش جانوران وحشی مناطق فقیرنشین، موش صحرایی، گربه، مار و بسیاری گونه‌های پرندگان از جمله آن‌هایی که با خطر انقراض نسل مواجهند، عرضه می‌شوند.

همچنین در تهیه بسیاری از دارو‌های طب سنتی چین، از اعضای بدن حیوانات وحشی عمدتا با این تصور که قدرت بهبود شماری از عارضه‌ها مانند ناتوانی جنسی مردان یا التهاب مفاصل و یا نقرس را دارند، استفاده می‌شود.

تجارت حیوانات وحشی در چین رونق داشته

خطر انقراض نسل
تقاضا برای فلس مورچه خوار‌های فلس دار آسیایی جهت تهیه دارو سبب شده که نسل این حیوان در چین تقریبا از بین برود، در سایر نقاط جهان هم اکنون مورچه خوار فلس دار جانوری است که در حیات وحش بیشتر از هر حیوان دیگری غیرقانونی شکار می‌شود.

استفاده غیر قابل کنترل از شاخ کرگدن برای تهیه دارو‌های سنتی چین، نمونه دیگری است از این که چگونه این روند سبب شده نسل این حیوان با خطر انقراض مواجه شود. همه این‌ها هنگامی اتفاق می‌افتد که تخمین زده شده بیش از ۷۰ درصد بیماری‌های عفونی از حیوانات به خصوص حیوانات وحشی به انسان سرایت کرده.

شیوع ویروس کرونا سبب شده که توجهات به تجارت جانوران وحیوانات وحشی چین جلب شود. رویه‌ای که هم اکنون به دلیل این که شماری از گونه‌ها را با خطر انقراض نسل مواجه کرده، مورد انتقاد گروه‌های طرفدار محیط زیست قرار گرفته.

مقامات چین برای مقابله با شیوع ویروس جدید کرونا، خرید و فروش جانوران و حیوانات وحشی را به طور موقت ممنوع کرده‌اند. ولی فعالان محیط زیست از این فرصت برای درخواست ممنوعیت دائمی استفاده می‌کنند.

مشخص شد که شیوع سارس از گربه‌های زیاد بوده که در یک بازار حیات وحش چین فروخته می‌شدند

چین قبول خواهد کرد؟
آیا امکان دارد که شیوع ویروس کرونا نقطه عطفی در تلاش‌های جهانی برای پایان دادن به تجارت غیرقانونی حیوانات وحشی و متعاقبا حفاظت از سلامت عموم باشد؟ کارشناسان می‌گویند این چالش بسیار بزرگی است، ولی می‌تواند امکان پذیر باشد.

مقامات سازمان بهداشت جهانی می‌گویند تصور می‌رود مبدأ ویروس‌هایی که باعث سندروم تنفسی حاد (سارس) و سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس) شدند خفاش بوده، ولی ویروس سارس از طریق انتقال از گربه زباد و ویروس مرس از طریق جهش از شتر به انسان منتقل شده بود.

دکتر بن امبارک، از سازمان جهانی بهداشت به بی‌بی‌سی گفته است: "ما هیچوقت مانند زمان حال با گونه‌های حیات وحش و زیستگاه‌های آنان تماس نداشته‌ایم. در نتیجه شماری بیماری‌های جدید پیدا شده که مرتبط به تماس‌های تازه بین انسان‌ها و ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌هایی است که قبلا شناخته نشده بودند. "

تجزیه و تحلیل حدود ۳۲ هزار از گونه‌های شناخته شده مهره داران که در زمین زندگی می‌کنند، نشان داده که نزدیک به ۲۰درصد آن‌ها به طور قانونی یا غیرقانونی در بازار‌های جهانی خرید و فروش می‌شوند.

پستانداران، پرندگان، خزندگان و دو زیستان، بیش از ۵۵۰۰ نوع از این گونه‌های شناخته شده هستند. ارزش تجارت غیرقانونی جانوران و حیوانات وحشی نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که پس از تجارت غیرقانونی دارو، قاچاق انسان و ساختن اجناس تقلبی و جعلی، بزرگترین تجارت غیرقانونی است.

فروش محصولات حیات وحش به عنوان گوشت و همچنین دارو‌های سنتی صنعت عظیمی در چین است

زنگ هشدار
صندوق حیات وحش برای طبیعت، در بیانیه‌ای می‌گوید این بحران سلامتی، باید هشداری باشد مبنی بر این که استفاده غیرقابل کنترل از حیواناتی که نسلشان با خطر انقراض مواجه است جهت مصارف غذایی و دارویی، باید متوقف شود.

ولی دولت چین این موضوع را روشن کرده که ممنوعیت اعلام شده، موقتی خواهد بود. در دستورالعمل مشترک سه نهاد دولتی این کشور گفته شده که پرورش، حمل و نقل یا فروش هرگونه حیوان وحشی از تاریخ اعلام شده تا پایان وضعیت اپیدمی ملی، ممنوع است.

دولت چین هنگام شیوع بیماری سارس در سال ۲۰۰۲ ممنوعیت مشابهی را اعلام کرده بود. ولی فعالان محیط زیست می‌گویند تنها چند ماه پس از اعلام این ممنوعیت، مقامات چین سیاست انعطاف پذیری اتخاذ کردند و بازار فروش حیوانات وحشی دوباره دایر شد.

افزایش بازرسی‌های دقیق
در ماه سپتامبر سال جاری، پکن میزبان یک اجلاس مهم جهانی در باره منابع طبیعی و بیولوژیکی به نام کنوانسیون تنوع بیولوژیکی است. بنا بر یک گزارش بین‌الدول که سال گذشته انتشار یافت یک میلیون از گونه‌ها با خطر انقراض نسل مواجهند- یعنی بیشتر از هر موقع دیگری در تاریخ بشر.

پس از شیوع ویروس کرونا، در سرمقاله‌های رسانه‌های تحت کنترل دولت چین، از بازار کنترل نشده فروش حیوانات در کشور انتقاد شد.

گفته می‌شود که مطالبات چینی باعث تقویت بازار‌های حیات وحش در کشور‌های همسایه چین نیز می‌شود

دبی بنکز، از آژانس بررسی محیط زیست مستقر در لندن که خود تحقیقات عمده‌ای در باره حیات وحش در چین انجام داده می‌گوید: "ما این اتفاق را فرصتی برای یک اقدام دائمی جهت پایان دادن به نگاهداری، پرورش، اهلی کردن و استفاده از جانوران وحشی، نه تنها به عنوان غذا بلکه برای تهیه دارو‌های سنتی می‌دانیم. "

به عقیده کارشناسان شیوع بیماری آنفلوآنزای مرغی کمک زیادی به محفاظت از گونه‌های بسیاری از پرندگانی کرده که در طبیعت آزاد زندگی می‌کنند. آنان همچنین به موفقیت تصمیم دولت چین در قدغن کردن واردات عاج اشاره می‌کنند که پس از سال‌ها فشار بین‌المللی برای جلوگیری از انقراض نسل فیل‌ها اتخاذ شد.

با این وجود، کارشناسان تاکید می‌کنند که قدغن کردن و تحت مقررات درآوردن فرآورده‌های حیات وحش باید منحصر به چین نشود و جهانی باشد. البته به گفته این کارشناسان "چین به عنوان بزرگترین بازار فرآورده‌های حیات وحش، به طور مسلم نقش پیشرو را در این راستا دارد.