چرا در دوران کرونا دندانپزشکی پرخطر است؟

دندانپزشک و بیمار هر دو ممکن است ممکن است ناقل ویروس باشند

یکی از سوال‌هایی که در دوران شیوع بیماری کرونا و قرنطینه اجباری برای خیلی‌ها مطرح است این است که با درد دندان چه کنند. دکتر لوک تورلی، دندانپزشک و صاحب مطب رویال وارف در لندن، می‌گوید خیلی‌ها با او تماس می‌گیرند و می‌پرسند که چطور دندان بکشند.

او داستان‌های ترسناک زیادی شنیده است و حتی یک بار مجبور شده پای تلفن پدری را راهنمایی کند که چطور با انبردست دندان پسر شش ساله‌اش را بکشد.

در بریتانیا مطب‌های دندانپزشکی از حدود سه هفته پیش تعطیل شده‌اند تا از شیوع بیماری کرونا جلوگیری شود. انجمن دندانپزشکان بریتانیا می‌گوید هزاران نفر مجبور شده‌اند که با درد دندان بسوزند و بسازند.

دندانپزشکان در ایران چه می‌کنند؟
در ایران هم وزارت بهداشت از بازگشایی مطب پزشکان خبر داده، اما گفته دندانپزشکی‌ها کماکان بسته می‌مانند. قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، دیروز خبر داد که جراحی و بستری غیراورژانس در بیمارستان‌ها از سرگرفته می‌شود، اما درباره دندانپزشکی گفت که فقط باید خدمات اورژانس ارائه شود.

موارد اورژانسی مراجعه به دندانپزشک چیست؟

شکستگی دندان. خونریزی بعد از دندان کشیدن. آبسه دندان و تورم صورت. عفونت‌های لثه و مخاط دهانی. شکستگی‌های فک و صورت

روز سه‌شنبه هم وزارت بهداشت گفته بود مطب‌های دندانپزشکی تعطیل است و خدمات اورژانس فقط باید در کلینیک‌های مشخص انجام شود که دانشگاه‌های علوم پزشکی اعلام کرده‌اند.

جان بابایی دندانپزشکی را از مشاغل بسیار پرخطر خوانده و از مردم خواسته که فقط برای موارد اورژانس به کلینیک‌ها مراجعه کنند.

چرا دندانپزشکی پرخطر است؟
از آنجا که چشم و دهان و بینی راه‌های اصلی ورود ویروس کرونا به بدن انسان است، نزدیک بودن بیش از اندازه صورت دندانپزشک و بیمار احتمالا می‌تواند زمینه انتقال ویروس را فراهم کند.

دندانپزشک و بیمار هر دو ممکن است ممکن است ناقل ویروس باشند، رعایت نکردن پروتکل‌های دندانپزشکی هم می‌توان احتمال سرایت را بیشتر کند. خطر، اما به نزدیک بودن صورت‌ها محدود نمی‌شود.

دکتر شاهین شیخ‌زاده، متخصص ارتودنسی در کلینیک دورچستر، گفت: دو ابزار دندانپزشکی بیش از هر چیز مایه نگرانی است. یکی از آن‌ها 'پوآر آب و هوا' یا بادپاش است‌".این وسیله آب و هوا را پودر و پخش می‌کند و سه عملکرد دارد: شستشو، خنک کردن و خشک کردن سطح دندان. "

ابزار دیگری که خطر انتقال ویروس دارد توربین است. دکتر شیخ‌زاده می‌گوید: "از این دستگاه برای تراشیدن سطح دندان استفاده می‌شود، ریزذرات آب و هوا به سطح مورد نظر پاشیده می‌شود تا آن را خنک کند. "

به گفته دکتر شیخ‌زاده استفاده از این دو وسیله باعث کوچک شدن ذرات آب می‌شود و ریزذرات آب و هوا خیلی راحت‌تر در فضا پخش می‌شوند. این مسئله باعث می‌شود اگر شخصی مبتلا یا ناقل کرونا باشد این ویروس براحتی در محیط دندانپزشکی انتشار پیدا کند.

خطر ابتلا در این محیط آنقدر بالاست که بعضی متخصصان بر این باورند که بعد از درمان یک بیمار با استفاده از توربین یا پوآر، بهتر است تا ۲۴ ساعت برای درمان بعدی از آن اتاق استفاده نشود تا هوای اتاق کاملا تهویه شود. البته از آنجا که تحقیق مستقلی در این باره انجام نشده است این گفته قابل تایید نیست.

این دو وسیله البته برای همه درمان‌های دندانپزشکی استفاده نمی‌شوند، اما برای درمان‌های رایج مثل رفع پوسیدگی و پرکردن، جرم‌گیری و آماده‌سازی دندان برای روکش به کار می‌رود.

پروتکل‌های بهداشتی چه هستند؟
در ایران هم وزارت بهداشت دستورالعمل مشخصی را برای ارائه خدمات دندانپزشکی ابلاغ کرده البته فقط برای موارد اورژانس. ویزیت بیمار در شرایط اورژانس هم باید با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی انجام شود تا بیمار، پزشک و دستیار دندانپزشک همگی محافظت شوند.

از جمله مواردی که در این دستورالعمل به آن اشاره شده:
در صورتی که مراجعه‌کننده دارای علائم تب، سرفه، آب‌ریزش یا تنگی نفس باشد قبل از انجام هر کاری به پزشک ارجاع داده شود.

جهت حفاظت بیمار وسایل یک بار مصرف استفاده شود.

حفاظت شخصی دندانپزشک و دستیار حتما رعایت شود که شامل ماسک N. ۹۵، شیلد یا عینک محافظ، دستکش، روپوش سفید، گان یکبار مصرف است.

پس از استفاده از توربین، آنگل و دستگاه‌های دیگر برای هر بیمار، باید وسیله مورد نظر در انتهای کار بیمار استریل شود.

حتی‌الامکان ارائه خدمات دندانپزشکی به افراد دارای ریسک بالا شامل دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، تنفسی، کلیوی و بیماری‌های خاص با تاخیر صورت گیرد.

از تجویز دارو‌های سرکوب کننده سیستم ایمنی از جمله کورتون‌ها حتی‌الامکان خودداری شود.

پسماند‌ها به طور کامل در کیسه زباله بسته‌بندی شود و وسایل یک‌بار مصرف مخصوص بیمار و پوشش‌های مختلف با دقت کامل برای امحاء بسته‌بندی شود.

کمبود لوازم حفاظت شخصی برای کادر درمانی از جمله نگرانی‌ها است

قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، تاکید کرده که هیچ مرکز دندانپزشکی حق ندارد خدماتی را ارائه کند که می‌شود به تاخیر انداخت، اما با توجه به محدودیت کادر درمان و کلینیک‌هایی که زیر نظر دانشگاه هستند مشخص نیست این وضعیت تا کی دوام بیاورد.

در ایران البته بعضی بیمارستان‌ها هم خدمات دندانپزشکی اورژانس ارائه می‌دهند مانند بیمارستان میلاد تهران که وابسته به تامین اجتماعی است. مسئله دیگری که باعث نگرانی است کمبود لوازم حفاظت شخصی برای کادر درمانی است.

دکتر شیخ‌زاده می‌گوید: "دندانپزشک معمولا از روپوش، دستکش، ماسک دهان و شیلد صورت استفاده می‌کند، اما در موارد خاص مثل الان باید از گان‌های یک‌بار مصرف بلند، به همراه شیلد مخصوص کرونا هم استفاده شود. "

بریتانیا چه کرده؟
مسئله محدودیت مراجعه به دندانپزشک مختص ایران نیست و در بریتانیا بویژه انگلستان وضع پیچیده‌تر هم هست، چون راه اندازی مراکز اورژانس برای دوران کرونا، از حدود ۲۰ روز پیش شروع شده است. از ۲۵ مارس، یعنی حدود سه هفته پیش، تمام خدمات دندانپزشکی عادی در بریتانیا متوقف شد.

ان‌اچ‌اس، سرویس بهداشت ودرمان همگانی بریتانیا، اعلام کرده است مراکزی را برای درمان موارد اورژانس دندانپزشکی راه‌اندازی می‌کند که هم به بیماران مبتلا به کرونا هم به بیماران سالم خدمات ارائه دهند. اما انجمن دندانپزشکان بریتانیا می‌گوید خیلی از این مراکز هنوز کار نمی‌کنند و درباره کمبود تجهیزات حفاظتی برای کارکنان هم هشدار داده است.

این نهاد که نماینده دندانپزشکان در انگلستان، ولز، اسکاتلند و ایرلند شمالی است، می‌گوید مطب‌های دندانپزشکی هر روزانه زیر فشار تماس‌های متعدد کسانی هستند که در عذابند و دنبال چاره می‌گردند. این انجمن هشدار داده موارد اورژانس مانند آبسه دندان، اگر درمان نشوند می‌تواند خطر مرگ داشته باشند.

ان‌اچ‌اس، اما در بیانیه‌ای این ادعا را رد کرده و گفته ۵۰ مرکز اورژانس دهان و دندان در حال حاضر مشغول به کارند، این هفته هفت مرکز دیگر نیز باز می‌شوند و ۱۰۳ مرکز هم از هفته آینده کارشان را آغاز می‌کنند. با این حال بعضی بیماران به بی‌بی‌سی گفته‌اند با اینکه درد مداوم دارند نتوانسته‌اند خدمات درمانی بگیرند.

کاترین هی، معلم ۴۷ ساله در استافوردشر انگلستان گفت: صبح با درد شدید دندان بیدار شده و احتمال می‌داده دندانش آبسه کرده یا به نیاز به پر کردن داشته باشد. او می‌گوید دو بار با مطب دندانپزشکی خودش تلفنی صحبت کرده و ۲۰ مطب دندانپزشکی نزدیکش را آنلاین چک کرده، اما همه آن‌ها می‌گویند تا زمانی که صورتش ورم نکرده مراجعه نکند.

کارترین می‌گوید: "اینکه نمی‌دانم دندانم آبسه کرده یا نه و پیامدهایش چه خواهد بود ترسناک است. خودم دارم با مسکن درد را کنترل می‌کنم. "

انجمن دندانپزشکان بریتانیا می‌گوید اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی در راه‌اندازی مراکز درمان اورژانس بسیار بهتر از انگلستان عمل کرده‌اند.