نقشه‌هایی که شوروی برای جهان به ارث گذاشت

پس از فروپاشی شوروی، نقشه‌های محرمانه آن به غرب رسید، در آنجا تمام اطلاعات لازم برای انجام حملات وجود داشت.

هنگامی که راسل گای با چمدان حاوی ۲۵۰هزار دلار پول نقد به فرودگاهی در نزدیکی تالین رسید یک هلیکوپتر در انتظار او بود. او کمی نگران بود. این یک پایگاه نظامی نبود، اما افرادی که در اطراف او بودند، شبیه سربازان بودند و با خودشان اسلحه داشتند.

سال ۱۹۸۹؛ اتحاد شوروی در حال فروپاشی است و برخی از افسران نیرو‌های مسلح آن بطور فعال بقایا را می‌فروختند. تا زمان ورود راسل گای به محل مورد نظر، اکثر کالا‌ها قبلاً از هلیکوپتر تخلیه و از آنجا منتقل شده بود.

فقط جعبه‌هایی به چشم می‌خورد که برای او آماده شده بودند. در داخل جعبه‌ها نقشه‌ها قرار داشتند. هزاران نقشه. در گوشه بالا و سمت راست هر نسخه یک تمبر قرمز با کلمه روسی "محرمانه" چسبانده شده بود.

این نقشه‌ها بخشی از یکی از بلند پروازانه‌ترین طرح‌های کارتوگرافی در تاریخ بودند. در طول جنگ سرد، ارتش اتحاد شوروی نقشه‌هایی از کل جهان را تهیه و جمع آوری کرد، که گاه چنان مفصل بود که هر بنایی بر روی آن‌ها معلوم بود، عرض جاده ها، ظرفیت حمل پل ها، انواع کارخانه‌ها و زیرساخت موجود روی آن‌ها مشخص شده بودند.

چنین نقشه‌هایی هنگام برنامه ریزی حمله با تانک بسیار مفید هستند. تهیه آن‌ها بدون آنکه چشمان دقیق و ریز بین روی زمین باشد، غیرممکن بود.

نقشه‌های شوروی با توجه به فن آوری‌های آن زمان بسیار دقیق هستند. حتی امروز، وزارت امور خارجه آمریکا در صورت نیاز به ترسیم مرز‌های بین المللی بر روی نقشه‌های رسمی کشور از آن‌ها (به همراه منابع دیگر) استفاده می‌کند.

شرکت راسل گای Omnimap یکی از اولین شرکت‌های صادر کننده نقشه‌های شوروی به غرب بود. نقشه‌هایی که قبلاً به قدری مخفی بودند که مأموری که آن‌ها را گم کرده باشد می‌توانست زندانی شود، اکنون ممکن بود که آن‌ها را خریداری کرده و سپس با فروش مجددشان به آژانس‌های دولتی، شرکت‌های مخابراتی و سازمان‌های دیگر سود بسیار زیاد بدست آورد.

راسل گای می‌گوید: "فکر می‌کنم ما یک میلیون نسخه خریداری کردیم و شاید بیشتر. "

در کتابخانه‌های دانشگاه استنفورد، آکسفورد و دانشگاه تگزاس در آستین، اتاق‌ها از نقشه‌های شوروی دوره جنگ سرد پر است. اما دانشمندان بسیار معدودی آن‌ها را دیده اند تا چه رسد به مطالعه آنها.

جان دیویس، یک توسعه دهنده نرم افزار بازنشسته، در تلاش است این وضعیت را تغییر دهد. اکنون ده سال است که او در حال مطالعه نقشه‌های شوروی، به ویژه نقشه‌های شهر‌های انگلیس و آمریکا است. دستیاران وی یک کتابدارمشغول به مطالعه نقشه‌های نظامی، یک پزشک بازنشسته و یک جغرافی دان جوان هستند.

همه آن‌ها نقشه‌های شوروی را به طور مستقل از یکدیگر کشف کردند. یافته‌ها و اکتشافات آن‌ها حاکی از آن است که نقشه‌های نظامی شوروی چیزی بسیار بیشتر از یک طرح حمله است. در عوض، آن‌ها مکانیسمی بودند که به اتحاد شوروی کمک می‌کرد دانش خود را درباره جهان سازمان دهد. این ترکیبی بود که نقشه‌های گوگل و ویکی پدیا در آن ادغام شدند -، اما روی کاغذ.

دیویس صد‌ها نقشه کاغذی و هزاران نسخه دیجیتالی را در خانه خود در شمال شرقی لندن جمع کرد. او همچنین یک وب سایت گسترده در این زمینه راه انداخت.

در اوایل دهه ۲۰۰۰، در لتونی، دیویس با یکی از صاحبان فروشگاه نقشه، آیوارس بلداوس دوست شد. Beldavs فروشگاه نقشه‌ها Jana Seta را باز کرد، جایی که این نقشه‌ها عمدتاً توسط گردشگران و مسافران خریداری می‌شدند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، اتحاد شوروی فروپاشید و افسران شرکت‌های نقشه برداری لتونی دستور تخریب کلیه نقشه‌ها را دریافت کردند. بلداوس می‌گوید: "اما برخی افسران هوشمند فروشگاه ما را پیدا کردند. " ما نقشه زیادی خریداری کردیم که می‌توان ۱۳ واگن ریلی را پر از آن‌ها کرد.

دیویس هر وقت که به ریگا می‌آمد، تعداد زیادی نقشه‌های شوروی را می‌خرید. او در خانه، آن‌ها را با نقشه‌های چاپ اداره نقشه برداری انگلیس متعلق به همان زمان مقایسه کرد و متوجه اختلافات جالبی شد. دیویس شروع به جمع آوری لیستی از این اختلافات کرد.

به عنوان مثال، یک نقشه شوروی سال ۱۹۸۴ از شهر چتهام در جنوب شرقی انگلیس نشان می‌دهد که کارخانه‌های کشتی سازی واقع در آنجا زیردریایی‌هایی تولید می‌کردند، داده‌هایی در مورد اندازه، ظرفیت حمل، ارتفاع پل‌ها در کنار رودخانه Medway و حتی در مورد موادی که پل‌ها از آن ساخته شده اند، ذکر شده است.

در نقشه‌های مدرن انگلیس نقاط سفید وجود دارد. یا در نقشه شوروی کمبریج در دهه ۱۹۸۰ یک مرکز تحقیقاتی وجود دارد که تنها سال‌ها بعد در نقشه‌های اداره نقشه برداری انگلیس ظاهر می‌شود.

در اتحاد شوروی، نقشه‌های نظامی بسیار دقیق بودند، و نقشه‌هایی که برای شهروندان عادی به فروش می‌رسید تقریبا بی فایده بود. نقاط مشخص و شناخته شده در زمین، مانند رودخانه‌ها و شهر‌هایی با دهکده‌ها بر روی نقشه‌ها چاپ می‌شد، اما هیچ مختصات، جهت و مسافت دقیقی وجود نداشت، به همین دلیل اگر به دست دشمن می‌افتاد، بی فایده بودند. کارشناس کارتوگرافی که این طرح را اختراع کرد، جایزه دولتی استالین را دریافت نمود.

نقشه‌های شوروی سرگرمی ساده‌ای برای دیویس بود تا اینکه در سال ۲۰۰۴ وی با کتابدار دیوید وات از بخش نقشه‌های کتابخانه وزارت دفاع انگلیس آشنا شد. معلوم شد وات با بلداوس نیز ملاقات داشته است.

وات در یک کنفرانس کارتوگرافی در کلن آلمان در سال ۱۹۹۳، به طور اتفاقی بروشوری را در فروشگاه Jana Seta در ریگا دید. وات آنرا خرید و با این کارت‌ها به همراه دیگران که از فروشندگان مختلفی خریداری کرده بود، نشست و شگفت زده شد: کارتوگراف‌های نظامی شوروی تقریباً از کل جهان نقشه برداری در سه مقیاس را انجام دادند.

دقیق‌ترین نقشه‌های منطقه‌ای در مقیاس ۱: ۲۰۰، ۰۰۰ بود. برای مثال، نیویورک می‌تواند در یک صفحه از چنین نقشه‌ای جای بگیرد. به گفته وات، نظامیان شوروی بیش از ۱.۱ میلیون کارت مختلف تولید کرده اند.

پس از جنگ جهانی دوم، استالین دستور بررسی کامل توپوگرافی از کل اتحاد شوروی را صادر کرد. پس از مرگ استالین در زمان نیکیتا خروشچف، ارتش شوروی شروع به نشان دادن جاه طلبی‌های جهانی کرد. نقشه برداران اتحاد شوروی بررسی‌های ژئودزیکی را در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه انجام دادند.

اتحاد شوروی از لحاظ فن آوری تانک جایگاه اول را در جهان داشت. نظامیان سراسر جهان می‌گویند که مقیاس ۱:۵۰۰۰۰ در نظر گرفته شده توسط ارتش شوروی، تاکتیکی‌ترین و مناسب‌ترین مقیاس برای نیرو‌های زمینی است. نقشه‌های شوروی به گونه‌ای ایجاد شد که نیرو‌های مسلح اطلاعات لازم را برای رسیدن از نقطه A. به نقطه B. در هر نقطه جهان داشته باشند.

به عنوان مثال، توصیف سنت دیگو به قرار ذیل است: یک پایگاه زیردریایی‌ها، یک پایگاه هوایی نیروی دریایی، انبار‌های مهمات و کارخانه‌های هواپیما و سلاح سازی. اما همچنین در مورد حمل و نقل عمومی، سیستم‌های ارتباطی، ارتفاع ساختمان‌ها در مناطق مختلف شهر اطلاعاتی وجود دارد.

اما جالب است که نقشه‌های شوروی فقط کپی نیستند. در بسیاری موارد، واحد‌هایی در آنجا نشان داده می‌شوند، مانند جاده ها، پل ها، مناطق مسکونی و اشیاء دیگر که در نقشه‌های اداره نقشه برداری انگلیس در آن زمان وجود نداشت.

به گفته دیویس، این جزئیات در نتیجه عکسبرداری هوایی یا شناسایی با استفاده از ماهواره‌ها ظاهر شد (اولین ماهواره جاسوسی اتحاد شوروی "زِنیت" در سال ۱۹۶۲ در مدار اطراف کره زمین قرار داده شد). جزئیات دیگر، مانند اطلاعات مربوط به مصالح ساختمانی و وضعیت جاده‌ها و پل‌ها، به احتمال زیاد توسط ماموران محلی جمع آوری شده است.

رِی میلِفسکی که در اداره کارتوگرافی آمریکا کار می‌کرد گفت که در در اوایل دهه ۲۰۰۰، تحلیلگران سرویس اطلاعات آمریکا در افغانستان از نقشه‌های شوروی استفاده می‌کردند.

بعداً، میلفسکی در وزارت امور خارجه مشغول تعیین مختصات دقیق مرز‌های بین المللی برای استفاده از آن‌ها در نقشه‌های رسمی ایالتی بود. میلفسکی می‌گوید: "نقشه‌های شوروی یکی از بهترین منابع اطلاعاتی بوده و هستند. "

راسل گای می‌گوید: در دهه ۱۹۹۰ این نقشه‌ها توسط شرکت‌های ارتباطات راه دور که شبکه‌های تلفن همراه را در آفریقا و آسیا ایجاد می‌کردند، خریداری شده اند. نقشه‌های توپوگرافی شوروی اغلب به عنوان بهترین منبع اطلاعات در مورد ساخت برج‌های مخابراتی در کشور‌های کم توسعه یافته جهان بود.

راسل گای و فروشندگان دیگر می‌گویند، اما اکنون که نقشه برداری ماهواره‌ای گسترش یافته است، نقشه‌های شوروی دیگر مانند گذشته، تقاضا ندارند.

منبع: اسپوتنیک