عرق کردن بعد از غذا؛ چرا بعد از غذا خوردن عرق می‌کنیم؟
تعریق پس ازغذا؛ چرا بعد از غذا خوردن عرق می‌کنیم؟ غذاهایی که حاوی ترکیبات اسیدی هستند، مانند سرکه، یا غذاهای داغ هم عوامل دیگری هستند که خوردن آنها باعث عرق کردن می‌شود. گاهی غذای حاوی قند زیاد باعث می‌شود بدن انسولین زیادی تولید کند، انسولین هورمونی است که به پردازش قند کمک کرده و آن را به انرژی تبدیل می‌کند. افزایش انسولین باعث کاهش قند بدن می‌شود که شرایطی به نام هیپوگلیسمی hypoglycemia بروز می‌کند. عرق کردن یکی از نشانه‌های افت قند خون است.
فرادید | یکی از مهم ترین دلایل عرق کردن در هنگام غذا خوردن، خوردن غذاهای ادویه ای است، از جمله فلفل. فلفل دارای ماده شیمیایی به نام کپسایسین capsaicin است که عصب هایی را تحریک می کند که باعث گرم شدن بدن می شوند. بنابراین بدن عرق می کند تا خود را خنک کند. به علاوه صورت ممکن است گر بگیرد و آب از بینی و چشم ها سرازیر شود.
غذاهایی که حاوی ترکیبات اسیدی هستند، مانند سرکه، یا غذاهای داغ هم عوامل دیگری هستند که خوردن آنها باعث عرق کردن می شود.
گاهی غذای حاوی قند زیاد باعث می شود بدن انسولین زیادی تولید کند، انسولین هورمونی است که به پردازش قند کمک کرده و آن را به انرژی تبدیل می کند. افزایش انسولین باعث کاهش قند بدن می شود که شرایطی به نام هیپوگلیسمی hypoglycemia بروز می کند. عرق کردن یکی از نشانه های افت قند خون است.
غذاهای دیگر مانند سیر و پیاز باعث عرق کردن نمی شوند، اما بوی عرق را تغییر می دهند. این مواد غذایی حاوی ماده شیمیایی به نام آلیوم allium هستند که بدن آن را به ترکیب سولفور تغییر می دهد. این ترکیب باعث می شود بوی عرق و بوی دهان شما متمایز و متفاوت شود.
سندروم فری چیست؟
سندروم فری در اصل نتیجه‌ی عملکرد نادرست اعصابی است که مسئول بزاق‌آوری، تعریق و التهاب هستند. پس از اینکه لوسیا فری (Lucia Fery)، عصب‌شناس فرانسوی در سال ۱۹۲۳ این حالت را به صورت «سندروم عصب گوشی-گیجگاهی» توضیح داد، نام او روی این سندروم گذاشته شد.
فری پس از درمان یک سرباز لهستانی که غده بناگوشی‌اش در اثر جراحت گلوله آسیب دیده و پس از آن به تعرق چشایی مبتلا شده بود، گزارشی منتشر کرد که جزئیات این بیماری را شرح می‌داد.
غده‌ی بناگوشی بزرگ‌ترین غده‌ی بزاقی است و در سطح گونه قرار گرفته است. این غده بزاق ترشح می‌کند که به هضم و خیس شدن غذا کمک می‌کند. اگرچه فری اولین پزشکی نبود که درباره‌ی این بیماری توضیح می‌داد، اما او اولین کسی بود که نشان داد عصب گوشی-گیجگاهی عامل این بیماری است.
ترشح بزاق توسط غده‌ی بناگوشی توسط یک کمان بازتابی (نوعی مسیر عصبی) پیچیده که شامل عصب گوشی-گیجگاهی است متعادل می‌شود. در افرادی که به سندروم فری مبتلا هستند کمان بارتابی پس از آسیب دیدن عصب گوشی-گیجگاهی به‌درستی کار نمی‌کند. درنتیجه به‌جای اینکه فقط تحریک عصبی پاراسمپاتیک را در مقابل غده‌ی بناگوشی انجام دهد که باعث ترشح عادی بزاق می‌شود، غده‌های تعرق رگ‌های زیر پوست را نیز تحریک می‌کند که باعث عرق کردن و قرمز شدن می‌شود. به‌طور طبیعی این تعرق و قرمز شدن تحت کنترل دستگاه سمپاتیک هستند.
به‌بیان دیگر پس از اینکه عصب گوشی-گیجگاهی آسیب می‌بیند، الیاف پاراسمپاتیک آن به‌شکلی رشد می‌کند که نه‌تن‌ها ترشح بزاق را کنترل می‌کند، بلکه تعرق و قرمزشدن پس از خوردن غذا را تیز تحت کنترل می‌گیرد. علاوه‌براین، در برخی از افراد، این الگوی نظام‌مند عرق کردن می‌تواند از صورت فراتر رود و روی بدن، دست‌ها و پا‌ها نیز تأثیر بگذارد. هرچه بخش‌های بیشتری از بدن تحت‌تأثیر قرار بگیرند، اثرات این بیماری شدید‌تر است.
علت‌ها
هرچیزی که به عصب گوشی-گیجگاهی آسیب بزند می‌تواند باعث سندورم فری شود، ازجمله موارد زیر:
- جراحی غده‌ی بناگوشی (دلیل اصلی)؛
- ضربه‌ی شدید به گونه؛
- جراحی گردن؛
- عفونت مزمن غده‌ی بناگوشی؛
- شکستگی فک پایین؛
- شکستگی مفصل گیجگاهی زیرآرواره‌ای؛
- خارج کردن غده‌ی زیر فک پایین؛
- خارج کردن غده‌ی تیروئید؛
- جراحی قفسه‌ی سینه (نوعی جراحی که برای کنترل تعرق انجام می‌شود)؛
- آسیب یا جراحی در هنگام تولد برای خارج کردن جنین.
سندروم فری در دیگر شرایط عصبی، ازجمله موارد زیر مشاهده می‌شود:
- زونای صورت؛
- آسیب طناب مخاطی؛
- سردرد خوشه‌ای؛
- آسیب عصبی ناشی از دیابت؛
- التهاب مغز؛
- نخاع‌گشادگی؛
- وجود تومور در بخش سمپاتیک گردن.
افراد در هر سنی می‌توانند به سندروم فری مبتلا شوند، اما در میان نوزادان بسیار نادر است و تنها کودکانی که غده‌ی بناگوشی‌شان هنگام خروج از رحم آسیب دیده، به این بیماری مبتلا می‌شوند.
برای کودکان ممکن است حساسیت غذایی با سندروم فری اشتباه گرفته شود. باید توجه داشت که نشانه‌های حساسیت غذایی تنها پس از بلعیدن غذا ظاهر می‌شوند؛ نه هنگام جوییدن.
تشخیص
اگرچه این آزمایش دقیق است، اما نمی‌تواند شدت بیماری را تشخیص دهد. همچنین این خطر وجود دارد که پودر نشاسته وارد دستگاه تنفس شود. آزمایش باید فقط روی پوست خشک انجام شود. همچنین نباید این آزمایش راروی افرادی که شدیدا عرق می‌کنند، امتحان کرد.
روش دیگر برای تشخیص سندروم فری که البته گران‌قیمت است، روش بهره‌گیری از حسگر‌های زیستی است که با استفاده از الکترود‌های آنزیمی، سطح اسید لاکتیک را در پوست مشخص می‌کند.
روش ابتدایی‌تر برای تشخیص سندروم فری، استفاده از دستمال کاغذی‌های یک‌لایه روی صورت فرد است تا بررسی شود که آیا پس از تحریک شدن با غذای شیرین عرق می‌کند یا خیر.
همچنین در دمانگاری پزشکی می‌توان از اشعه‌ی فروسرخ برای نشان دادن سندروم فری استفاده کرد. برای انجام این روش تشخیصی لازم است که دما و رطوبت در اتاق ثابت باشد. ابتدا پس از تحریک، نقطه‌ی گرمی مشاهده می‌شود که به تأخیر رگ‌های خونی زیرپوستی مربوط می‌شود. سپس یک نقطه‌ی سرد مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده‌ی تعرق چشایی است. احتمال مشاهده‌ی این نقطه‌های گرم و سرد در افرادی که پوست تیره‌ای دارند کمتر است.
درمان
برای بیشتر افراد سندروم فردی به‌صورت خود‌به‌خود ظرف مدت ۵ سال از بین می‌رود. افرادی که نشانه‌های خفیف‌تری دارند، می‌توانند مطمئن باشند که این بیماری بدون نیاز به درمان خوب خواهد شد. برای افرادی که به‌شدت تحت‌تأثیر این بیماری قرار گرفته‌اند، تعرق چشایی یکی از ناراحت‌کننده‌ترین بیماری‌هایی است که برای درمان آن به کمک احتیاج دارند.
بوتاکس
در مقاله‌ای که لواتو (Lovato) و همکارانش در سال ۲۰۱۷ منتشر کردند عنوان شده است که:
بوتاکس‌درمانی برای درمان تعرق چشایی (سندروم فری) به‌شدت مؤثر است و می‌تواند به‌عنوان درمانی فوق‌العاده برای این عارضه درنظر گرفته شود.
هنگام درمان سندروم فری با استفاده از بوتاکس‌درمانی، ابتدا یک متخصص بالینی باید با استفاده از آزمایش مختصر (پودر نشاسته‌ی یددار) ناحیه‌ی موردنظر را تشخیص دهد. سپس ناحیه‌ی موردنظر به چندین مربع کوچک‌تر تقسیم می‌شود که بین ۱ تا ۱٫۵ سانتی‌متر هستند. سپس بوتاکس به هر کدام از این ناحیه‌های مربعی تزریق می‌شود تا تأثیر یک‌پارچه‌ای داشته باشد.
باید توجه کرد که درمان‌های دیگری نیز برای سندروم فری امتحان شده‌اند. اما بیشترشان تأثیرات محدودی دارند که نمی‌شود به آنها اعتماد کرد.
ضدتعرق‌ها
برای مدت ۱۲ ساعت پس از استفاده از ضدعرق بیمار نباید ناحیه‌ای را که تحت‌درمان قرار گرفته، با تیغ اصلاح کند. در طول زمان که تعرق چشایی دوره‌ی خود را طی کرد و بهبود حاصل شد می‌توان میزان ضدعرق مصرفی را کاهش داد و دیگر لازم نیست بیمار هر روز از ضدعرق استفاده کند. توجه داشته باشید که ضدعرق‌ها می‌توانند همچون محرک پوست عمل کنند و باعث تورم شوند. همچنین باید مراقب بود که ضد عرق وارد چشم نشود.
آنتی‌کولینرژیک موضعی
نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه کرد این است که پوست آنتی‌کولینرژیک‌ها را جذب می‌کند و می‌تواند عوارضی مانند خشکی دهان، تاری دید، خارش چشم‌ها، احتباس ادرار، افزایش ضربان قلب و حساسیت به‌همراه داشته باشند. همچنین آنتی‌کولینرژیک‌ها نباید برای افراد مبتلا به آب‌سیاه، دیابت، بیماری تیروئید، احتباس ادرار، بیماری‌های کبدی، کلیوی، قلبی و عروقی یا بیماری‌های دستگاه عصبی مرکزی استفاده شود.
گزینه‌های جراحی
از جراحی برای تضعیف علائم سندروم فری استفاده شده، اما چندان موفق نبوده است. این جراحی‌ها شامل جراحی گردن، خارج کردن اعصاب، انتقال ماهیچه‌ی جناغی و پیوند چربی زیرپوست هستند. همچنین از مواد گوناگون و موانع میان‌ناحیه‌ای برای درمان تعرق چشایی استفاده می‌شود. البته بیشتر افرادی که در اثر جراحی به تعرق چشایی مبتلا شده‌اند، علاقه‌ای به انجام جراحی‌های بیشتر ندارند.
