بحران انتشار "گاز متان"

بیش از نیمی از نشر گاز متان ریشه در فعالیت‌های انسانی دارد

انتشار جهانی گاز متان در بالاترین سطح ثبت شده خود قرار دارد که از استخراج زغال سنگ و تولید گاز‌های طبیعی در کنار دامداری و مناطق دفع زباله نشأت می‌گیرد. بحران انتشار گاز متان به دنبال این خبر آمد که میزان گاز دی اکسید کربن در پی همه‌گیری ویروس کرونا و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی ناشی از حمل‌ونقل و کند شدن روند صنعت، به صورت موقتی کاهش یافته است.

این توقف فعالیت در انتشار گاز متان بازتابی نداشته است چرا که وسایل گرمایشی منازل و بنا‌ها هم‌چنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و کشاورزی هم گسترده‌تر می‌شود. افزایش سطح متان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ به حدی رسیده که اگر ادامه پیدا کند، الگو‌های پیش‌بینی آب‌وهوا، گرمایش جهانی را با افزایش ۳ الی ۴ درجه سانتی‌گراد تا سال ۲۱۰۰ نشان خواهد داد.

با افزایش دما، بحران اقلیمی شدت می‌گیرد. دانشمندان راجع به خطرات بسیار جدی‌تر و متأثر از بلایای طبیعی مانند آتش‌سوزی‌ها، خشک‌سالی و سیل، به وجود آمدن قحطی و مهاجرت‌های گسترده، هشدار داده‌اند. بیش از نیمی از نشر گاز متان ریشه در فعالیت‌های انسانی دارد. متان قوی‌ترین گاز گل‌خانه‌ای است که ۲۸ برابر قدرتمندتر از دی اکسید کربن (CO۲) است و می‌تواند باعث حبس گرما در بازه زمانی صد ساله شود.

طبق دو مقاله که روز سه‌شنبه توسط گروه «پروژه کربن جهانی» و به رهبری «راب جکسون» دانشمند دانشگاه استنفورد در مجلات علمی ارت سیستم ساینس دیتا Earth System Science Data و اینوایرونمتال ریسرچ لتر Environmental Research Letters منتشر شد آخرین داده‌های جامع در مورد سطح جهانی متان از سال ۲۰۱۷ نشان داد که جو زمین تقریباً ۶۰۰ میلیون تن گاز بی‌رنگ و بی‌بو را در آن سال جذب کرده بود.

میزان انتشار سالانه متان از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی تا ۹درصد یا ۵۰ میلیون تن در سال است (هنگامی که غلظت متان در جو نسبتاً پایدار بود)، که معادل قرار دادن ۳۵۰ میلیون اتومبیل بیشتر در جاده‌ها و یا دو برابر شدن کل میزان انتشار گاز در آلمان یا فرانسه است.

عوامل اصلی افزایش سطح متان سوخت‌های فسیلی و گله گاو‌ها شناخته شده‌اند.

دکتر جکسون گفت: «میزان گازی که از بدن گاو‌ها و سایر نشخوارکنندگان خارج می‌شود تقریبا به اندازه تولید گاز متان ناشی از سوخت‌های فسیلی است. مردم درباره خروج گاز از گاو‌ها شوخی می‌کنند بدون آن که بدانند واقعا چه منبع عظیمی است.»

طبق یافته‌ها، کشاورزی تقریبا دو سوم از کل انتشار گاز‌های متان را باعث می‌شود و سوخت‌های فسیلی باقی میزان این انتشار را به عهده دارد. از سال ۲۰۰۰ این دو منبع در اندازه‌گیری میزان انتشار تقریبا به اندازه برابر نقش داشته‌اند.

میزان انتشار گاز متان ناشی از کشاورزی در سال ۲۰۱۷ از میانگین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶، ده درصد بیشتر بوده است. در سال ۲۰۱۷، متان حاصل از تولید سوخت‌های فسیلی نسبت به دوره ابتدای دهه ۲۰۰۰، نزدیک به ۱۵ درصد رشد داشته است.

میزان انتشار گاز‌های متان در آفریقا و خاورمیانه، چین و آسیای جنوبی و اقیانوسیه به میزان تقریبی ۱۰الی ۱۵ میلیون تن در سال افزایش یافته است. در ایالات متحده، انتشار گاز متان نیز ۴.۵ میلیون تن در سال افزایش یافته است که بیشتر به دلیل رونق صنعت گاز طبیعی است.

دکتر جکسون گفت: «این موضوع باعث جبران مصرف زغال سنگ در بخش برق و کاهش انتشار دی اکسید کربن می‌شود، اما انتشار متان در آن بخش را نیز افزایش می‌دهد.»

دکتر جکسون معتقد است گاز متان نه تنها از چاه‌های نفت و گاز بلکه از نشتی خطوط لوله هم ساطع می‌شود.

خبر‌های بهتر از اروپا نشان می‌دهد انتشار گاز‌های متان در این منطقه در ۲۰ سال گذشته کاهش یافته است، که بخشی از آن با کاهش انتشار ناشی از تولیدات شیمیایی، افزایش کارآیی در تولید مواد غذایی و تغییر در رژیم غذایی صورت گرفته است.

دکتر ماریل سونویز، از دانشگاه ورسیل سنت کوئنتین (Universeé de Versailles Saint Quentin) در فرانسه و نویسنده اصلی مقاله علمی ارت سیستم ساینس دیتا (Earth System Science Data) گفت: «سیاست‌ها و مدیریت بهتر باعث کاهش انتشار گاز از مناطق دفن زباله، کود کشاورزی و سایر منابع در اروپا شده است. هم‌چنین مردم گوشت گاو کمتر و مرغ و ماهی بیشتری مصرف می‌کنند.»

براساس این بررسی، مناطق گرمسیری و معتدل بیشترین میزان انتشار گاز‌های متان را نشان می‌دهند. علی‌رغم ترس‌های ناشی از این مساله که آب شدن سریع در قطب شمال ممکن است باعث جدا شدن تکه‌های عظیم یخ و افزایش گاز متان ناشی از آن شود، دانشمندان هیچ افزایش سطح انتشاری را در منطقه قطبی (حداقل تا سال ۲۰۱۷) پیدا نکرده‌اند.

دکتر جکسون گفت که محاسبه انتشار گاز ناشی از فعالیت انسانی، آسان‌تر از محاسبه میزان انتشار آن از وقایع طبیعی است. او گفت: «ما به طرز عجیبی در موقعیت دشواری برای تشخیص محل انتشار متان در مناطق گرمسیری یا جا‌های دیگریم، زیرا در چگونگی پرآب شدن خاک، تغییرات روزانه تا فصلی را شاهدیم.»

به گفته دانشمندان، برای مهار انتشار گاز‌های متان باید استفاده فزاینده از سوخت‌های فسیلی را به طور گسترده‌ای کاهش دهیم و هم‌چنین راه نشت خطوط لوله و چاه‌ها را مسدود کنیم و در رژیم و دام‌پروری هم تغییر به وجود آوریم. تغذیه گاو‌ها با مکمل‌های غذایی نظیر جلبک می‌تواند دفع متان از بدن این حیوانات را کاهش دهد.

راه حل‌های فن‌آورانه با هواپیما، هواپیما‌های بدون سرنشین و ماهواره‌ها نیز در حال پیش‌رفتند و می‌توان از آن‌ها برای کنترل متان در مناطق نفت و گاز استفاده کرد.

منبع: ایندیپندنت