سریال "سرزمین کهن"؛ چالشِ ۷ ساله شبکه سه
قط چند قسمت از این مجموعه از آنتن شبکه سه سیما پخش شد که با انبوهی از اعتراضات قوم بختیاری روبه‌رو شد و البته ۷۰ نفر از نمایندگان (ترک، لر، کرد، بلوچ، عرب و...) مجلس شورای اسلامی، با بیانیه‌ای خواستار توقف توهین‌های مکرر صداوسیما به مردم بختیاری شدند.
کد خبر :
۸۳۱۵۱
بازدید :
۱۵۲۰
هفت سال زمان کمی برای توقیف مجموعه‌ای که قرار بود بخشی از تاریخ معاصر کشورمان را تصویر کند، نیست. حالا نزدیک به هفت سال است که ظاهرا امید حل‌وفصل اختلاف‌های موجود بر سر پخش مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» هم کم‌رنگ شده و مشخص نیست این سریال به آنتن شبکه سه سیما برمی‌گردد یا اینکه باید تا سال‌ها این مجموعه و اتفاقاتی که حول‌وحوش آن در جریان بوده و هست را به فراموشی سپرد؟
«سرزمین کهن» به کارگردانی کمال تبریزی و تهیه‌کنندگی محمد مسعود از دی‌ماه سال ۹۲ آغاز شد و ۲۴ دی‌ماه نخستین قسمت از این مجموعه از شبکه سه سیما پخش شد تا تاریخ سیاسی و اجتماعی کشورمان از سال ۱۳۲۰ تا انقلاب اسلامی را در بستر زندگی یک پسربچه به تصویر بکشد.
فقط چند قسمت از این مجموعه از آنتن شبکه سه سیما پخش شد که با انبوهی از اعتراضات قوم بختیاری روبه‌رو شد و البته ۷۰ نفر از نمایندگان (ترک، لر، کرد، بلوچ، عرب و...) مجلس شورای اسلامی، با بیانیه‌ای خواستار توقف توهین‌های مکرر صداوسیما به مردم بختیاری شدند.
از سوی دیگر، توجه مقامات و شخصیت‌های سیاسی ازجمله محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به این سریال هم از دیگر نکات عدم پخش «سرزمین کهن» بود. ایبنانیوز در‌این‌باره نوشت: «دکتر محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با عزت‌الله ضرغامی، رئیس سازمان صداوسیما، در خصوص سریال سرزمین کهن و نگرانی و اعتراضات نخبگان بختیاری مبنی‌بر تحریف تاریخ بختیاری در این سریال، تذکر دادند.
دکتر محسن رضایی در خصوص اعتراضات گسترده صورت‌گرفته به روند سریال سرزمین کهن، با دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی گفتگو داشتند.
در این گفتگو دکتر محسن رضایی با اشاره به حساسیت‌های صورت‌گرفته پیرامون این سریال، خواستار پیگیری موضوع از سوی شورای عالی امنیت ملی با توجه به دغدغه‌های ایجاد‌شده شدند. دبیر شورای امنیت ملی نیز در پاسخ دکتر محسن رضایی، از پیگیری موضوع در اسرع وقت در شورای عالی امنیت ملی خبر دادند».
توقف پخش «سرزمین کهن» تنها راهکاری بود که مدیران تلویزیون در آن زمان برای جلوگیری از اعتراضات گسترده‌تر در نظر گرفتند. در آن زمان تولید‌کنندگان مجموعه سعی داشتند با ارائه توضیحی از سوءتفاهم پیش‌آمده حرف بزنند. اما این توضیحات کافی نبود و پای عزت‌الله ضرغامی، مدیر وقت سازمان صداوسیما به ماجرا باز شد و در نامه‌ای، تذکراتی را خطاب به علی دارابی، معاون وقت سیما ابلاغ کرد.
در بخشی از این نامه تأکید شده بود: «متأسفانه برابر‌دانستن نام خانوادگی بختیاری با قوم بختیاری در بعضی دیالوگ‌ها، ظرفیت برداشت‌های متفاوت از این نام خاص را به وجود آورده و موجب نگرانی و انتقاد هم‌وطنان عزیز بختیاری ما شده است. توجه به این نگرانی امری ضروری است. باید اطلاع‌رسانی تصویری در مورد حوادث قسمت‌های آینده سریال درباره شخصیت قهرمان سریال که یک بختیاری اصیل است، در دستور کار شبکه قرار گیرد».
کش‌و‌قوس‌های مربوط به عدم پخش سریال و درنهایت اصلاح بخش‌هایی که باعث ایجاد سوءتفاهم شد، آن‌قدر ادامه داشت تا درنهایت بعد از چهار سال، اعلام شد که از ۱۴ مهرماه سال ۹۶، سریال «سرزمین کهن» به نام جدید «سرزمین مادری» پخش می‌شود.
کمال تبریزی در نیمه تصویربرداری فاز جدید سریال که قرار بر این بود که با نام «سرزمین مادری» روی آنتن برود، گفت: «تغییر مدیریت سازمان در اواخر ساخت فاز دو سریال، باعث شد کار ما متوقف شود و اعلام شد چیزی که در دوره قبل به‌عنوان فیلم‌نامه تصویب شده، مورد تأیید آن‌ها نیست و باید فیلم‌نامه را تغییر دهیم. همان زمان پیشنهاد ما این بود که اجازه دهید روند فیلم‌برداری ادامه داشته باشد و تغییراتی که شما مدنظر دارید، به مرور در جلساتی که برگزار می‌شود، با نویسنده فیلم‌نامه اعمال شود.
طبعا توقف پخش سریال هزینه‌های بسیاری به دنبال داشت، به‌طوری‌که مجموعه‌هزینه‌هایی که برای ساخت فاز یک و دو صرف شد، درحال‌حاضر کفاف ساخت فاز سه را نمی‌دهد و دو‌برابر هزینه‌ای که سال‌ها قبل پیش‌بینی شده بود، برای ساخت فاز سه نیاز است و ما همان زمان این نکته را متذکر شدیم.
اما متأسفانه نپذیرفتند و گفتند هزینه‌ها را جبران می‌کنیم. در مرحله‌ای که فاز یک را آماده‌سازی کردیم، چیزی حدود صد دقیقه از این فاز حذف شد و با حذف صد دقیقه پخش سریال آغاز شد. متأسفانه به‌دلیل یک سوءتفاهم و اشکال تاریخی‌ای که مشاور تاریخی پروژه به ما گوشزد نکرده بود، پروژه به‌دلیل اعتراض قوم بختیاری متوقف شد.
سهم زیادی از اعتراض قوم بختیاری به‌دلیل صددقیقه‌ای بود که از ابتدا سانسور شد و طبعا اگر سریال کامل پخش می‌شد، این استنباط به‌وجود نمی‌آمد. با همه این‌ها پخش فاز یک سریال متوقف شد و این توقف باعث به تعلیق‌درآمدن کل پروژه شد».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «حضور آقای پورمحمدی تأثیر بسیاری در آغاز مجدد این پروژه داشت. خوشبختانه با اقداماتی که در آن مقطع انجام دادیم، تقریبا همه مدیران رده‌بالای سازمان مطمئن شدند صددقیقه‌ای که سانسور شده بود، بی‌دلیل بوده و باید به مجموعه اضافه شود؛ بنابراین بسیاری از حذفیاتی که در فاز یک از سمت مدیران بر ما تحمیل شده بود، به سریال اضافه می‌شود و زمانی که دوباره سریال از ابتدا پخش شود، دیگر حذفیاتی نخواهد داشت.
در حقیقت علت اصلی توقف سریال همین بود که سعی داشتند تاریخ را از جناحی که خودشان به آن اعتقاد دارند، روایت کنند. به اعتقاد من این روش جواب نمی‌دهد و باید اجازه داد با وفاداری به تاریخ روزشمار انقلاب، قصه را پیش ببریم. ما در این سریال سعی کردیم تاریخ را به آن شکلی که مورد تأیید همه است، روایت کنیم و در برخی مقاطع تاریخی که مقداری نظرات مختلف وجود دارد، تصمیم ما این شد که اساسا موضوع را مطرح نکنیم یا به‌طورکلی به آن بپردازیم.
البته وقتی شما درباره شرایط اجتماعی- سیاسی مقطع زمانی خاصی فیلم می‌سازید، قطعا این اختلاف‌نظر به وجود می‌آید. به‌هرحال باید بپذیریم شخصی که به‌عنوان کارگردان در تلویزیون کار می‌کند، به‌عنوان یک انسان، دارای جهان‌بینی خاصی است.
منش و دیدگاه خاص خودش را دارد و طبیعتا این دیدگاه با فیلم‌نامه‌ای که در دست دارد و عواملی که با آن‌ها همکاری می‌کند، ترکیب می‌شود و نتیجه، خروجی اثر حاصل فکر و نگاه آنهاست.
«سرزمین کهن» را اگر من بسازم، به یک شکل است و اگر شخص دیگری بسازد، قطعا به شکل دیگری خواهد بود. باید اجازه داد تا در تلویزیون انعکاس همه افکار اجتماعی را ببینیم».
با گذشت هفت سال از ساخت این مجموعه تلویزیونی و حواشی متعدد چرایی عدم پخش آن، بار دیگر نگاه‌ها به شبکه سه سیما و مدیران تلویزیون معطوف شده است که در نهایت چه تصمیمی برای این سریال خواهند گرفت؟
مدتی قبل علی شادمان، بازیگر مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» که در ۱۱ سالگی مقابل دوربین کمال تبریزی رفته بود، در واکنش به بلاتکلیفی پخش این مجموعه در صفحه شخصی‌اش یادداشتی منتشر کرد و در بخشی از آن خطاب به رئیس سازمان صداوسیما نوشت: «اگر می‌گویید یکی از اهداف مهم‌تان ایجاد دیالوگ با نسل جوان است، پس بیایید برقرارش کنیم.
در این روز‌ها که مردم سخت درگیر ویروس منحوس کرونا و مشکلات سربه‌فلک‌کشیده معیشتی هستند و سرگرمی‌ای جز تلویزیون ندارند، به آن‌ها محصولی را ارائه دهید که با پول خودشان تولید شده و برای پخش سریال الف. ویژه «سرزمین کهن» تمهیدی کارساز بیندیشید».
هرچند باید به این نکته هم توجه داشت که در ماه‌های گذشته شبکه سه سیما با پخش سریال‌هایی که عمدتا رضایت بالایی از سمت مخاطبانش نداشته و البته تعطیلی برنامه‌های ورزشی پرمخاطبی مانند برنامه ۹۰ که همواره شبکه سه سیما را به شبکه‌های پربیننده بدل می‌کرد، درحال‌حاضر با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی پروژه‌ها و البته مخاطبانی که تلویزیون بخش عمده سرگرمی آنهاست، بیش از هر زمان دیگری آنتن این شبکه را به پخش برنامه‌های سرگرم‌کننده ملزم می‌کند.
از طرف دیگر برخی معتقدند که بخش عمده‌ای از سوءتفاهم‌های حول سریال «سرزمین کهن» فرامتنی است و این سریال بعد از اعمال اصلاحات انجام‌شده مشکلی برای پخش ندارد و باید به شکل جدی‌تری به سوءتفاهم‌های جاری پرداخت و سعی در برطرف‌کردن آن‌ها داشت.
با همه این‌ها همچنان پخش این سریال در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و مشخص نیست در نهایت به آنتن تلویزیون و شبکه سوم سیما خواهد رسید یا خیر؟
۰
