واکسن کرونا با"۹۰ درصد کارایی"؛ متخصصان چه تردید‌هایی دارند؟

شرکت داروسازی فایزر، همکار شرکت آلمانی بایون‌تِک، روز دوشنبه اعلام کرد که کارایی واکسن تولیدی آن‌ها برای بیماری کووید-۱۹ در تحقیقات اولیه ۹۰ درصد بوده است. با این حال متخصصان هشدار می‌دهند که اطلاعیه امروز این شرکت داروسازی به معنای نزدیک شدن سریع به واکسن کرونا نیست.

شرکت فایزر در تلاش است تا در اواخر نوامبر همان‌طور که پیش از این گفته شده بود، اجازه استفاده اضطراری این واکسن را از سازمان دارو و غذای آمریکا دریافت کند.

کری باومن، استاد اخلاق زیستی و بهداشت جهانی در دانشگاه تورنتو گفت: «ما در مبارزه با کووید-۱۹ خیلی خوب عمل نمی‌کنیم. شمار مبتلایان و قربانیان در کانادا و سراسر جهان صعودی است.»

وی افزود: «این خبر شگفت‌انگیزی بود… از نظر روانشناسی ما به برخی اخبار خوب احتیاج داشتیم. با این وجود باید کاملا محتاط باشیم، زیرا داده‌ها کامل نیستند و همچنان برخی از سوالات باقی مانده است.»

چراکه فایزر تنها یک نگاه اجمالی به داده‌ها را ارائه می‌دهد و در عین حال هشدار می‌دهد که ممکن است با پایان یافتن مطالعه، میزان محافظت اولیه [تاثیرگذاری]تغییر کند.

داده‌های مرحله سوم چه می‌گوید؟
تجزیه و تحلیل مقدماتی یک هیات مستقل نظارت بر داده‌ها، بر روی ۹۴ مورد ابتلای تایید شده کووید-۱۹ در بین داوطلبانی بود که یا دو دوز از واکسن این دو شرکت داروساز را دریافت کرده بودند و یا دارونما [محلولی که واکسن نیست، اما داوطلب نیز نمی‌داند].

آزمایش بالینی مرحله سوم واکسن با نام «BNT۱۶۲b۲» در ۲۷ ژوئیه آغاز شد و ۴۳ هزار و ۵۳۸ داوطلب برای دریافت واکسن ثبت نام کردند. به ۳۸ هزار و ۹۵۵ نفر از این داوطلبان از تاریخ ۸ نوامبر دوز دوم واکسن تزریق شد. فایزر در اطلاعیه خود گفت: «تقریبا ۴۲ درصد از داوطلبان از کشور‌های مختلف جهان و ۳۰ درصد نیز از ایالت متحده آمریکا هستند و از نظر قومیتی و نژادی پیشینه‌های مختلفی دارند.»

یافته‌ها این آزمایش‌ها نشان داد از بین ۹۴ مورد ابتلا کمتر از ۱۰ درصد موارد ابتلا در بین داوطلبانی بود که واکسن به آن‌ها تزریق شده است و از نظر فایزر این نشانه قوی از اثربخشی آن است. در مقابل ۹۰ درصد دیگر ابتلا‌ها افرادی بودند که واکسنی دریافت نکردند و تنها دارونما به آن‌ها تزریق شد.

فایزر اعلام کرد که واکسن هفت روز پس از تزریق دوز دوم و ۲۸ روز پس از دوز اولیه ایمنی ایجاد می‌کند. این شرکت همچنین تاکید کرد که تاکنون در هیچ داوطلبی عوارض جدی دیده نشده است.

چه چیزی فاش نشده است؟
با این حال باومن معتقد است که همچنان پاسخ به برخی از سوال‌ها نامشخص است: «این واکسن چه مدت کارایی دارد؟ این را نمی‌دانیم، اما امیدواریم حداقل یک سال باشد.» باومن همچنین گفت که این احتمال وجود دارد داوطلبانی در این آزمایش به ویروس مبتلا شده باشند، اما علائمی از خود بروز نداده باشند.

به گفته فایزر، داوطلبان تنها در صورت بروز علائم مورد آزمایش قرار گرفتند. حال این سوال ایجاد می‌شود که آیا افراد واکسینه شده ممکن است مبتلا شوند، اما هیچ نشانه‌ای از خود بروز ندهد و نادانسته ویروس را شیوع دهند؟ کالین فورنس، متخصص بیماری‌های واگیردار و استادیار دانشگاه تورنتو گفت که هنوز داده‌های زیادی وجود دارد که باید بررسی شوند.

همه این اطلاعات باید منتشر شوند مانند اطلاعات جمعیتی، افرادی که بیمار شدند و البته اینکه عوارض جانبی واکسن چیست. فایزر باید در این مورد بسیار شفاف باشد. وی تصریح کرد که علاقمند است بداند تجربه داوطلبانی که واکسن کرونا را دریافت کردند، اما به این ویروس مبتلا شدند چه بوده است؟

وی افزود: «می‌خواهم بدانم که آیا به نوع خفیف کووید-۱۹ مبتلا شدند یا خیر.»

این متخصص تاکید کرد: «همه این اطلاعات باید منتشر شوند مانند اطلاعات جمعیتی، افرادی که بیمار شدند و البته اینکه عوارض جانبی واکسن چیست. فایز باید در این مورد بسیار شفاف باشد.» نتایج داده‌ها هنوز در یک ژورنال پزشکی منتشر نشده است. فایزر اعلام کرد که این کار را زمانی انجام می‌دهد که نتیجه تمام آزمایش‌ها استخراج شود.

با احتیاط خوشبینانه
اگر چه نتایج داده‌ها امیدوارکننده است، اما باومن گفت بهترین کار این است که همه «با احتیاط خوشبین» بمانند، زیرا هنوز بسیاری از ناشناخته‌ها وجود دارد. باید کاملا محتاط باشیم. ما در حال بررسی تبلیغات یک شرکت داروسازی هستیم که هدف اصلی آن بازاریابی و سودآوری است.

وی افزود: «باید کاملا محتاط باشیم. ما در حال بررسی تبلیغات یک شرکت داروسازی هستیم که هدف اصلی آن بازاریابی و سودآوری است. نمی‌گویم که آن را باور ندارم، اما باید بدانید که اطلاعات به‌طور کامل منتشر نشده است.»

وی تاکید کرد: «آن‌ها به ما گفته‌اند که داده‌ها چه می‌گویند بنابراین کارشناسان هنوز نیاز به بررسی این داده‌ها دارند.» وی در عین حال تصریح کرد: «در پایان ماه نوامبر فایزر می‌تواند نتایج بیشتری را منتشر کند و سپس ما می‌توانیم تصویر بزرگتری را بررسی کنیم.»

این استاد دانشگاه همچنین بر اهمیت دوری از یک واکسن عجله‌ای تاکید کرد.

از سوی دیگر کالین فورنس نیز گفت از آنجا که «دخالت‌های سیاسی» می‌تواند منجر به تولید واکسن عجله‌ای شود، شرکت‌هایی مانند فایزر آگاه هستند که اعتماد عمومی ممکن است متزلزل باشد. تمام اطلاعات را منتشر کنند. معمولا شرکت‌های داروسازی می‌خواهند از تحقیقات خود محافظت کنند. این روش تجارت است…، اما شفافیت در این مورد بسیار مهم است.

وی افزود: «بنابراین باید شفافیت زیادی داشته باشند. به همه اجازه دهند داده‌ها را بشناسند. تمام اطلاعات را منتشر کنند. معمولا شرکت‌های داروسازی می‌خواهند از تحقیقات خود محافظت کنند. این روش تجارت است…، اما شفافیت در این مورد بسیار مهم است.»

فایزر در نظر ندارد تا زمانی که دست‌کم ۱۶۴ نفر از افراد داوطلب در سومین مرحله از آزمایش‌های بالینی بیمار شوند، بررسی‌ها را متوقف کند. این تعدادی است که سازمان غذا و داروی آمریکا مبنای خود برای کارایی واکسن قرار داده است. سازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید تنها واکسنی را تایید می‌کند که دست‌کم ۵۰ درصد کارایی داشته باشد.

در بیانیه شرکت فایزر همچنین آمده است که این تحقیقات توانایی واکسن را روی بیمارانی که پیش از این مبتلا به کووید-۱۹ شده‌اند یا نوع شدید آن را تجربه کرده‌اند بررسی می‌کند. این شرکت پیش‌بینی کرده است که داده‌های مربوط به ایمنی واکسن پس از تزریق دوز دوم تا هفته سوم نوامبر در دسترس خواهد بود.

این شرکت گفته است که طبق پیش‌بینی‌های فعلی انتظار دارد که تا پایان سال ۲۰۲۰ تا ۵۰ میلیون دوز واکسن را در سراسر جهان تولید کند و این میزان در سال ۲۰۲۱ به ۱.۳ میلیارد دوز در سطح جهانی افزایش پیدا می‌کند. بعضی از کشور‌های جهان از جمله کانادا برای تامین دوز‌های مورد نیاز واکسن کرونا پیش از این با شرکت فایزر قرارداد بسته‌اند.

باومن معتقد است که غیر از فایزر دیگر شرکت‌ها نیز می‌توانند نتایج مثبت واکسن خود را اعلام کنند: «ممکن است شرایطی داشته باشیم که ترکیبی از واکسن‌ها وجود داشته باشد و افراد بتوانند انتخاب خود را انجام دهند.» با این حال او بار دیگر تاکید کرد که داده‌های امیدوار کننده فایزر به این معنی نیست که کار تمام شده است: «به این معناست که ما در روند رو به بالا قرار داریم.»

منبع: یورو نیوز