از اشتباهات فاحش"صفر ۲۱" تا جذابیت تکراری "خانه امن"

محمدتقی فهیم با انتقاد صریح از سریال «صفر بیست و یک» معتقد است، ساخته مشترک جواد رضویان و سیامک انصاری نتوانست انتظار‌ها را آنطور که باید و شاید برآورده کند. این منتقد همچنین موضوع پلیسی ـ امنیتی سریال «خانه امن» را تحسین برانگیز، اما پرداخت شخصیت‌ها در این سریال را نامناسب و تکراری می‌داند.

فهیم در ابتدای صحبت هایش سریال «صفر ۲۱» را ضعیف و فاقد نوگرایی می‌داند و می‌گوید: نکته چندان مثبتی در این سریال به چشم نمی‌خورد. ویترین خوبی داشت، اما از این ویترین استفاده نکرده بود. ما بازیگر خانم در کمدی کم داریم، همان چند بازیگر خوب در این سریال حضور داشتند که سریال آن‌ها را هم سوزاند.

او در نقد ساخته مشترک جواد رضویان و سیامک انصاری چنین ادامه می‌دهد: حیفِ آقای سیامک انصاری که متاسفانه هر شبکه‌ای که می‌زنیم ایشان را می‌بینیم و حتی سوار تاکسی هم که می‌شویم صدایش را می‌شنویم و اگر بخواهیم ارزیابی کنیم همین کار تبلیغاتی که می‌کند از سریالش جذاب‌تر است.

در مجموع سریال «صفر ۲۱» نتوانست در حد انتظار مخاطب ظاهر شود. فکر می‌کنم بیشتر هم این اتفاق به اعتمادی برمی گردد که مردم نسبت به سابقه این برنامه سازان داشتند. این منتقد تاکید می‌کند: وقتی از کار طنز صحبت می‌کنیم، منظور فقط خنداندن نیست؛ کمدی حتی می‌تواند آدم را به گریه بیندازد، مثل چارلی چاپلین که خیلی جا‌ها آدم را به گریه می‌اندازد.

فهیم انتظاری که مخاطبان از سریال «صفر ۲۱» به واسطه حضور دو چهره برجسته طنز تلویزیونی داشتند را به جا می‌داند و می‌گوید: طبعا وقتی آقای رضویان و انصاری در کاری هستند، مخاطب انتظاراتی دارد. این بازیگران در سطحی قرار دارند که دستمزد‌ها و امکانات بیشتری می‌گیرند که همه به خاطر این انتظار است؛ مگر الان به جوانانی که وارد کار طنز شوند، این امکانات داده می‌شود؟

او در عین حال می‌گوید: البته اینکه انتظار داشته باشیم همه کار‌های کمدین‌ها و هنرمندان خوب باشد هم درست نیست. می‌توان این کار را جزو کار‌های ضعیفشان دانست، نمی‌شود همه کارهایشان خوب باشد.

این منتقد درباره سریال طنز «صفر ۲۱» که به تازگی پخش آن از شبکه سه سیما تمام شده است، ادامه می‌دهد: بازی‌ها، قاب‌ها و تدوین سریال اشکالاتی داشت. در این کار اشتباهات ویرانگرانه‌ای به چشم می‌خورد و برخی نکات ابتدایی هم رعایت نشده بود. پرش‌هایی از این صحنه به آن صحنه داشت که مخاطب نمی‌توانست با سریال ارتباط بگیرد.

او می‌گوید: فیلم‌نامه بخشی از کار است. فیلم‌نامه قوی را کارگردان ضعیف خراب می‌کند. در اجرا کار را دم دستی گرفتند و فیلم نامه هم رفته بود به سمت بهره برداری از متن‌های دم دستی که قبلا کار شده بود؛ مثل فضای مجازی. بازی‌ها حساب نشده بود و تحلیل نقش و شخصیت نداشت. همه این‌ها دست به دست هم داده بود که سریال چندان قابل تحمل نباشد.

خانه امن؛ سوژه‌ای جذاب با اشکالاتی در فرم
محمد تقی فهیم درباره سریال «خانه امن» هم می‌گوید: «خانه امن» در مقایسه با سطح سریال‌های شبکه یک در چند سال اخیر، جزو کار‌های خوب محسوب می‌شود؛ این خوبی سریال، به خاطر موضوع و انتخاب سوژه است. چنین موضوعاتی جزو الزامات و وظیفه تلویزیون است.

سینمای ما اصلا به موضوعات پلیسی ـ جاسوسی نمی‌پردازد که این کمبود جدی است. در تلویزیون پیشتر نمونه‌هایی مثل «گاندو» را داشته‌ایم و تلویزیون این ضعف سینما را جبران می‌کند.

این منتقد نقطه قوت سریال «خانه امن» را فقط موضوع آن می‌داند که در شرایط کنونی، موضوع لازم و به جایی است. او در عین حال معتقد است که «به فرم و ساختار سریال اشکالات زیادی وارد است» و در این زمینه می‌گوید: در سریال «خانه امن» نوگرایی نمی‌بینیم. در خیلی از صحنه‌ها دو نفر نشسته‌اند و حرف‌های لوس و کند می‌زنند. این سریال در پرداخت جلوه کهنه‌ای دارد.

او ادامه می‌دهد: داستان‌های پلیسی ـ جاسوسی حتما باید یک شخصیت جذاب و کاریزماتیک محوری و قدرتمند داشته باشند و در مقابلش یک ضد قهرمان باید وجود داشته باشد، اما «خانه امن» متشتط و پراکنده است و شخصیت‌ها خوب پرداخت نشده‌اند.

این منتقد با بررسی دو شخصیت سریال «خانه امن» اضافه می‌کند: همسر قاضی در جایی شخصیت محکمی دارد، اما وقتی دخترشان دزدیده می‌شود قاضی و همسرش انگار آدم‌های دیگری می‌شوند و طور دیگری رفتار می‌کنند. یا مثلا قاضی که قبلا رزمنده بوده و نمادی از جریان سالم کشور است، فقط یک دختر دارد.

الان و در شرایطی که حاکمیت تبلیغ فرزندآوری دارد، این قاضی فقط یک دختر دارد؛ این‌ها مسائلی است که باید به آن توجه می‌شد.

او می‌افزاید: سریال از جایی به بعد وارد روابط و مناسبتی دم دستی شده و ارزش‌های چند قسمت اول را زیر پا گذاشته است. «خانه امن» را اگر با سریالی مانند «گاندو» مقایسه کنیم، سریال ضعیفی است یا حتی نسبت به برخی کار‌های سینمایی با این موضوع مثل «قلاده‌های طلا» هم ضعیف است.

فهیم با بیان اینکه مهم این است که سریال و محتوایش به نظر بیننده تازه بیاید و فکر کند قبلا این را جایی ندیده است یا کمتر دیده است، ادامه می‌دهد: شخصیت‌ها باید دارای کاریزمای لازم باشند، اما سریال «خانه امن» این‌ها را ندارد؛ مثلا آقای زندگانی و آقای پگاه به عنوان دو پلیس در سریال خیلی منفعل هستند.

طرز بیان، عمل و پرحرفی‌های بیش از اندازه‌شان مناسب نیست؛ حدسیاتشان خیلی بیش از حد است؛ در صورتی که در کار‌های پلیسی، پلیس‌های مقتدر آنقدر نمی‌گویند حدس می‌زنیم، این شخصیت‌ها مکررا از کلمه حدس می‌زنم استفاده می‌کنند.

این منتقد تلویزیونی در پایان درباره سریال «خانه امن» می‌گوید: نکته دیگر این است که سریال ها‌ی پلیسی حتما باید طوری طراحی شوند که یا مخاطب جلوتر از پلیس باشد یا پلیس جلوتر از مخاطب؛ یعنی یک سری اتفاقات را مخاطب بداند و پلیس نداند یا پلیس‌ها بدانند و مخاطب هم همراه با آن‌ها می‌فهمد؛ اما این سریال بین این دو رویکرد سرگردان است و هیچ اتفاقی نیست که ما را دچار دلهره و اضطراب کند.