درمان لکنت زبان؛ برای لکنت زبان چی خوبه؟

فرادید | علت لکنت زبان یا گرفتگی زبان در کودکان معمولاً ناشی از شکل نگرفتن مسیر‌های عصبی مغز است که با بزرگ شدن کودک به تدریج درمان می‌شود. ولی بزرگسالان هم در مواردی به لکنت زبان دچار میشوند که لکنت اکتسابی یا دیررس می‌گویند. این نوع لکنت اغلب در اثر سکته‌های مغزی ایجاد می‌شود، حتی عواملی مانند ضربه به سر و مسائل عاطفی منجر به ایجاد لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان می‌شود.

از عوامل مهمی که باعث ایجاد لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان می‌شود میتوان به فشار‌های عصبی، کم بودن میزان اعتماد به نفس، خجالتی بودن فرد؛ عدم تمرکز و عدم توانایی برقراری روابط با دوستان را نام برد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد بالغی که عصبی، خجالتی، پرخاشگر، احساساتی و ناپایدار هستند، بیش‌تر به لکنت دچار می‌شوند. این مورد به همین ترتیب در میزان خویش دوستی و اعتماد به نفسشان هم دچار مشکل می‌شوند. بنابرین برای از بین بردن آن باید فرد از نظر ذهنی و درونی خود را به سطح خوبی برساند تا بتواند این موانع را که بر گرفتگی زبان می‌افزایند، از میان بردارد.

پیش بینی این که آیا لکنت زبان در کودک برای مدت طولانی ادامه دارد، خیلی حیاتی و ضروری است. این کار را بصورت دقیق با استفاده از ازمایش، مشاهده و مصاحبه انجام می‌دهند. ولی پیش بینی احتمال این که لکنت زبان در یک کودک بزرگتر یا بزرگ سال برای طولانی مدت بصورت مداوم ادامه دارد، آنچنان اهمیتی ندارد، زیرا به احتمال زیاد مشکل به اندازه‌ای طولانی بوده است که دیگر نیازی به پیش بینی نیست و شخص باید در اولین فرصت به درمان اقدام کند.

کنترل و نظارت بر سرعت گفتار- این درمان ممکن است شامل تمرین حرف زدن روان در سرعت بسیار پائین، با استفاده از جملات و عبارات کوتاه باشد. به شخص اموزش داده می‌شود تا حروف صامت و صدادار را بکشد در حالیکه سعی می‌کند بدون انقطاع و وقفه حرف بزند. شخص با تمرین کردن به تدریج میتواند با سرعت بالاتر و با جملات و عبارات بلندتر به صورت روان حرف بزند. اگر جلسات با اسیب شناس بطور منظم ادامه پیدا کند، بیماران نرخ موفقیت بالاتر و بلند مدت تری خواهند داشت- این امر از عود و بازگشت لکنت هم جلوگیری می‌کند.

کنترل تنفس- بیمار همراه با تمرین کردن گفتار طولانی مدت، چگونگی تنظیم تنفس خویش را هم فرا می‌گیرد. همچنین، شرطی شدن فعال، آواسازی و نحوه گفتار (لب ها، آرواره و زبان) هم وجود دارد.

در این علاج به جای سعی برای حذف گرفتگی زبان، هدف اصلاح آن است بگونه‌ای که ادای کلمات اسان‌تر شده و نیاز به تلاش کمتری داشته باشد. این درمان بر این قاعده استوار است که درصورتی که استرس باعث تشدید گرفتگی می‌شود، لکنت زبان (گرفتگی زبان) اسان همراه با اجتناب و ترس کم‌تر باعث کم‌تر شدن این حالت خواهد شد. چارلز ون ریپر درمان اصلاحی بلوک را در سال ۱۹۷۳ معرفی کرد که شامل ۴ مرحله است.

مرحله یک (شناسایی) - درمانگر و بیمار رفتار اصلی، رفتار ثانویه و احساسات و حالاتی که همراه با لکنت زبان رخ می‌دهند را شناسایی می‌کنند.

مرحله دو (حساسیت زدایی) - بیمار رفتار لکنت را جهت تلاش برای کاهش ترس و اضطراب ثابت نگه می‌دارد- این حالت شامل مواجهه با اصوات، کلمات و حالات دشوار (به جای پرهیز از آن ها) و ایجاد لکنت در گفتار از روی عمد (لکنت داوطلبانه) می‌باشد.

مرحله سه (اصلاح) - بیمار لکنت زبان اسان را یاد می‌گیرد. او چگونگی انجام این رفتار را فرا می‌گیرد:الف) لغو کردن (cancellations) - توقف عدم روانی گفتار، ایجاد وقفه برای یک لحظه و بعد تکرار لغت. ب) خارج شدن (pull- outs) - خروج از حالت عدم روانی گفتار و انجام گفتار روان. پ) مجموعه‌های اماده سازی (preparatory sets) - پیش بینی کلماتی که باعث لکنت میشوند و استفاده از حالت لکنت اسان برای آن کلمات.

مرحله ۴ (تثبیت) - بیمار تکالیف‌هایی را جهت تمرین آماده می‌کند و شیوه‌های preparatory sets و pull- outs را به صورت خودکار انجام می‌دهد و تصوری که از خویش دارد را از یک شخص دارای لکنت زبان (گرفتگی زبان) به شخصی که اکثر وقت‌ها روان صحبت می‌کند، ولی گهگاه لکنت خفیفی دارد، تغییر می‌دهد.

اختلالات و ناهنجاری‌های گفتاری یکی از مشکلات خاص دوران کودکی است؛ که از شایعترین ان‌ها می‌توان لکنت زبان را نام برد. این بیماری نوعی آشفتگی و اختلال روانی در گفتار است.

با توجه به اینکه هیچ دو کودکی شبیه به هم نیست لکنت نیز در کودکان به یک شکل وجود ندارد و متفاوت است. البته لکنت در بین کودکان خردسال حالتی ناپایدار و گذرا دارد و می‌تواند در موقعیت‌های متفاوت تغییر کند. در بعضی از کودکان لکنت همراه با فشار‌های عصبی، تیک جسمانی، گریه، اضطراب و تغییر حالات چهره است و در برخی دیگر لکنت منجر به ناتوانی شدید در برقرای ارتباط می‌شود.

ممکن است کودکی به تدریج به لکنت زبان گرفتار شود و این اختلال تا مدت‌ها در او ماندگار شود. در حالی که در برخی دیگر از کودکان ممکن است بصورت ناگهانی شروع شده و به یک باره از بین برود. عواملی مانند خستگی، نگرانی، حالات روحی و روانی علت اینگونه تغییرات است.

در برخی موارد ممکن است لکنت و اختال‌های گفتاری بصورت ثابت و پایدار باشند و با افزایش سن درمان نشوند و مشکلات زیادی را برای کودک به وجود آورند.

عوامل مختلفی در بروز اختلال لکنت زبان موثرند از جمله این عوامل میتوان موارد زیر را نام برد:

عوامل ژنتیکی و عصب شناسی: براساس پژوهش‌های انجام گرفته ثابت شده است که سابقه خانوادگی در مبتلا شدن به لکنت زبان موثر است و فرد مبتلا به لکنت زبان از نظر ژنتیکی با شخص سلام فرق می‌کند.

عوامل بیولوژیک: با توجه به اهمیت ویژه مغز در گفتار، هرگونه فشار و آسیب به مغز می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد و در سیستم گویایی مغز باعث ایجاد اختلال شده و منجربه بروز لکنت زبان در کودک شود.

عوامل روان شناختی: عواملی مانند هیجانات، ضربه هاب عاطفی، تنش‌ها و سایر عوامل روان شناختی می‌تواند باعث تاثیر منفی بر کلام و گویش کودک شود.

عوامل محیطی: در مواقعی خود والدین و مربیان کار‌هایی را انجام می‌دهند که مانع سخن گفتن عادی کودک می‌شوند و کودک را وادار می‌کنند که عجولانه و اشتباه حرف بزند.

مواردی مانند: انتقاد زیاد از صحبت‌های کودک، قطع نابه جای کلام، فشار انضباطی شدید، توقعات بیش از حد و … از عوامل محیطی موثر در لکنت زبان کودک هستند.