وضعیت قانون جدید چک، چک برگشتی و چک در وجه حامل
قوانین جدید چک که از شنبه ۲۲ آذرماه اجرایی شد، در واقع ماده‌ای از "اصلاح قانون چک" است که حدود دو سال پیش در سال ۱۳۹۷ تصویب شد. با این حال قوانین که به تازگی وضع شده اند، شامل ۱۰ موارد است. در قوانین جدید چک، تنها تبادل برگ کاغذی چک بین دو نفر به معنای پایان عملیات نیست و تا زمانی که اطلاعات برگ چک روی سامانه صیاد بانک مرکزی درج و ثبت نشود و بانک مرکزی گیرنده چک را تأیید نکند، برگ چک پاس نمی‌شود و حتی برگشت هم نمی‌خورد.
به گزارش فرادید، از دیگر قوانینی که به تازگی اصلاح شده، وضعیت چک در وجه حامل است که از این پس باید به نام ذینفع صادر شود. بانک مرکزی در این رابطه می‌گوید که چک‌های حامل به این دلیل که فرد خاصی مالک آن نیست در صورت سرقت یا گم شدن می‌توانست مشکلاتی را برای صادرکننده چک به وجود آورد و پول بادآورده‌ای را نصیب یابنده یا سارق کند؛ و اثبات مالکیت آن مستلزم مراحل طولانی و زمانبری است.
داود محمد بیگی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی هم در رابطه با شرایط جدید صدور چک گفته است که " در آینده ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد اجباری خواهد شد. برای این منظور صادر کننده چک باید با مراجعه به اپلیکیشن‌ها بارکد چک را اسکن کند و با وارد کردن اطلاعات بانکی، احراز هویت شود سپس مبلغ، تاریخ و اطلاعات گیرنده را وارد کند. "
طبق گفته‌های محمدبیگی، دریافت کننده نیز باید بارکد را اسکن کند و با شماره کارت احراز هویت شود. سپس می‌تواند اطلاعات چک را مشاهده کند و حتی می‌تواند چک را به شخص دیگر انتقال دهد.
او در مورد وضعیت چک‌های قدیمی هم گفته که " چک‌های قدیمی که درحال حاضر در گردش هستند، چه صادر شده باشند چه نشده باشند، مشمول این قانون نمی‌شوند. چک‌های جدید از ۲۰ دی ماه از سوی بانک‌ها با مردم ارائه می‌شود و حتی پس از ان هم الزامی در ثبت در سامانه صیاد نیست، زیرا این موضوع نیاز به فرهنگ سازی دارد. "
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی همچنین درباره افرادی که به اینترنت دسترستی ندارند، گفته است که "دو کانال دیگر به غیر از اپلیکیشن برای افراد دیده شده است. کانال اول کانال شعبه بانک است که چندان بهینه نیست، زیرا ما ترجیه می‌دهیم فرد حضوری به بانک مراجعه نکند کانال دیگر که در حال فراهم آوردن زیرساخت‌های آن با سازمان فناوری هستیم پیامک است.
او می‌گوید: "در واقع افراد می‌توانند با ارسال پیامک به یک سرشماره خاص اطلاعات چک را وارد یا دریافت کنند. از سوی دیگر از بانک‌ها درخواست کردیم تلفن بانک‌های خود را برای این منظور فعال کنند. "
قوانین جدید چک شامل چه مواردی است؟
تنها تبادل برگ کاغذی چک بین دو نفر به معنای پایان عملیات نیست و تا زمانی که اطلاعات برگ چک روی سامانه صیاد بانک مرکزی درج و ثبت نشود و بانک مرکزی گیرنده چک را تأیید نکند، برگ چک پاس نمی‌شود و حتی برگشت هم نمی‌خورد.
در زمان صدور چک علاوه بر اینکه در برگ چک اطلاعات گیرنده و اینکه چک بابت چه کار یا کالایی صادر شده است، باید نوشته شود، باید همین اطلاعات روی برگ چک از طریق اپلیکیشن تلفن همراه یا اینترنت بانک همان بانکی که در آن حساب جاری دارند و دسته چک را از آن گرفته‌اند، وارد شود تا مجوز صدور از طریق بانک مرکزی صادر شود.
سررسید چک‌ها نباید بیش از ۳ سال باشد.
در قانون جدید برای هر فرد یک سقف اعتباری درنظر گرفته می‌شود تا جمع چک‌هایی که صادر می‌شود از سقف اعتباری فرد صادرکننده چک بیشتر نشود.
سقف اعتباری براساس مولفه‌هایی، چون وضعیت معیشتی فرد صادرکننده چک، حقوق و مزایای دریافتی و اموال و دارایی‌های او تعیین خواهد شد. مثلا اگر سقف اعتباری فردی ۲ میلیارد تومان باشد و چکی به این مبلغ صادر کند دیگر اجازه صدور برگ چک جدید را تا زمان پاس شدن برگ نخست نخواهد داشت.
اگر یک شخص دارای چک برگشتی باشد، در سامانه بانک عامل دیگر اجازه صدور برگ چک جدید به او داده نخواهد شد..
اگر چک در سامانه بانک ثبت نشده باشد، آن چک پاس نمی‌شود. به همین دلیل گیرنده چک باید وارد سامانه بانک موردنظر شود تا این سامانه تأیید کند که برگ چک رد و بدل شده، است.
پیش از این برای انتقال چک به فرد دیگری، با یک یا ۲ امضا، چک به فرد دیگری منتقل می‌شد، اما در قانون جدید چنین امکانی وجود ندارد.
اگر بخواهید چک را به دیگری منتقل کنید، باید دوباره وارد سامانه بانک عامل شوید و اطلاعات فرد گیرنده نهایی را در سامانه ثبت کنید و در سامانه صیاد بانک مرکزی هم تایید شود تا چک پاس شود و برگشت نخورد.
برگ چکی که دارای مغایرت باشد در نظام بانکی هیچ اعتباری نخواهد داشت و چک تلقی نمی‌شود.
تغییرات جدید صدور و گردش چک |
توضیحات |
نقل و انتقال چک |
پیش از این برای انتقال چک به فرد دیگری، کار با انجام یک یا دو امضا پیش می‌رفت و چک به فرد دیگری منتقل می‌گردید، اما اکنون در در قانون جدید چنین امکانی وجود نخواهد داشت؛ ضمن اینکه باید اطلاعات فرد گیرنده نهایی در سامانه ثبت و در سامانه صیاد بانک مرکزی تائید شود |
داشتن چک برگشتی صادرکننده چک |
اگر صادرکننده چک دارای چک برگشتی باشد، اجازه صدور برگه چک جدید در سامانه به وی داده نمی‌شود |
سررسید چک |
سقف عمر چک‌های صادره از سوی دارنده دسته‌چک، سه سال تعیین شده است |
سقف اعتباری برای صادرکننده چک |
دارنده دسته چک دارای سقف اعتباری مشخصی است و جمع چک‌های صادره از سقف اعتباری وی تجاوز نخواهد کرد. سقف اعتباری بر اساس مولفه‌هایی همچون وضعیت معیشتی فرد صادرکننده چک، حقوق و مزایای دریافتی، اموال و دارایی‌های او تعیین خواهد شد و صادرکننده چک، اجازه صدور چک جدید تا زمان پاس شدن چک قبلی را خارج از سقف اعتباری خواهد نخواهد داشت |
ثبت چک در سامانه |
چک صادر شده تنها زمانی امکان نقد شدن خواهد داشت که در سامانه طراحی شده بانک مرکزی به ثبت رسیده باشد |
عدم مغایرت |
برگ چک صادر شده نباید دارای مغایرت با اطلاعات ثبت شده در سامانه باشد |
شرایط برگشت زدن چک |
تا زمانی که اطلاعات برگ چک روی سامانه صیاد بانک مرکزی درج و ثبت نشده و بانک مرکزی، مشخصات و فرد گیرنده چک را تأیید نکند، بانک اجازه پاس کردن مبلغ چک و برگشت زدن آن را نخواهد داشت |
ثبت هدف از صدور چک و شیوه هزینه‌کرد |
صادرکننده چک باید در زمان صدور چک، به صراحت هدف از صدور چک و نحوه هزینه‌کرد مبلغ آن را اعلام نماید |
ثبت اطلاعات برگه چک در سامانه بانک گشایش‌کننده حساب |
صادرکننده چک باید اطلاعات روی برگه چک را از طریق اپلیکیشن تلفن همراه یا اینترنت بانک همان بانکی که در آن حساب جاری داشته و دسته چک را از آن گرفته، ثبت کند |
