آذر آلوده‌ترین ماه پاییز

تهرانی‌ها از ابتدای پاییز تاکنون ۵۳ روز هوای قابل قبول و ۳۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس -به‌دلیل افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون- تنفس کردند. هوای تهران درحالی در پاییز ۳۷ روز آلوده بود که در این بین سهم آذرماه از آلودگی هوا ۱۹ روز گزارش شده، این یعنی آذر آلوده‌ترین ماه پاییز طی امسال بوده است.

وضعیت تهران عادی نیست
«چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم‌ها بین‌المللی کسی خریدارشان نیست، مجبور هستیم تن بدهیم این مازوت‌ها را در شهر‌ها بسوزانند». نکته درخور توجه دیگر آنکه خود ایشان اعلام کردند که «آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا شش برابر افزایش می‌دهد»؛ این‌ها بخشی از سخنان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست است.

در این صحبت‌ها عیسی کلانتری، علنا به استفاده از مازوت در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی اقرار می‌کند؛ مسئله‌ای که به گفته رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، مسئله‌ای اجتناب‌ناپذیر است. آرش حسینی‌میلانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود تعطیلات نسبی ادارات و مدارس و کم‌شدن تردد در سطح شهر، امسال آلودگی حتی نسبت به سال‌های گذشته بیشتر بود، گفت:

«اتفاقا به ماشین‌ها ربط دارد. از کجا می‌گویید رفت‌وآمد‌ها کمتر شده است؟ در ساعاتی از روز، ترافیک به‌شدت در گلوگاه‌ها بالاست؛ چراکه به خاطر کرونا مردم در استفاده از حمل‌ونقل عمومی احتیاط کرده و از ماشین شخصی برای عبور و مرور استفاده می‌کنند.

این یک واقعیت است که طرح ترافیک هم بازدارندگی سابق را ندارد و تسهیلاتی برای طرح در نظر گرفته شده و پلیس مثل سابق جریمه نمی‌کند. نتیجه این می‌شود که آلودگی تا این حد بالا می‌رود. من تأکید کردم شهرداری باید شاخص TQI را بررسی کند.

این شاخص مثل AQI که وضعیت هوا را نشان می‌دهد باید به وسیله شهرداری بررسی شود. این شاخص بررسی‌کننده ترافیک است و مشخص می‌کند در محدوده مرکز شهر و حتی در ورودی‌های شهر وضعیت ترافیکی چطور است. وقتی آمار‌ها مشخص شد، می‌توان گفت این آلودگی ربطی به ماشین‌ها دارد یا ندارد.

مردمی که پیش از کرونا بیش از ۴۰ درصدشان از وسیله نقلیه شخصی استفاده می‌کردند، الان قطعا این رقم بالاتر رفته و کسی نمی‌تواند به صورت دقیق بگوید این آمار به چه میزانی بالا رفته است». او در ادامه با بیان اینکه پاییز امسال جریان هوای کمتری دارد، گفت:

«میزان سکون هوا بیشتر است. مثلی هست که می‌گوید وقتی امنیت هست شما متوجه اهمیت آن نیستید. تهویه طبیعی شهر تهران هم چنین شرایطی را دارد. سالیان سال، این جریانات هوایی در تهران از سکون هوا جلوگیری می‌کردند.

موقعیت جغرافیایی تهران به خاطر کوه‌ها بسته است و این جریان هوا بسیار برایش مهم است. متأسفانه به خاطر شرایط جوی این حرکت هوا به‌شدت افت کرده است. تغییر شرایط اقلیمی در ایران خطر بسیار مهمی است که در منطقه خاورمیانه خشک‌سالی در حال افزایش است و در زمستان ظرفیت هوایی ما کاهش پیدا می‌کند.

درباره شهر تهران بررسی دقیقی نشده و کسی نمی‌داند درحال‌حاضر ما در چه مسیری هستیم. ما یک شهر عادی نیستیم، در شهری که اطرافش باز باشد و جریان هوا وجود داشته باشد، می‌شود تا حدودی آلودگی را مهار کرد، اما ما باید مراقبت بیشتری کنیم». عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران با اشاره به بحث آلاینده‌های صنعتی نیز تصریح کرد: «در حال حاضر مصرف گاز طبیعی بالا می‌رود.

نمی‌توانند گاز مصرف شهری را قطع کنند، در نتیجه به کارخانه‌ها فشار آورده می‌شود تا از سوخت جایگزین استفاده کنند. نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها با این مسئله مواجه هستند. آن‌ها خودشان علاقه ندارند که مازوت مصرف کنند. این فشار از شرایط کشور رخ می‌دهد.

اصلا مطابق قانون نباید کارخانه‌های اطراف تهران از مازوت استفاده کنند و در صورت استفاده از گازوئیل هم باید کیفیت گازوئیل خوب باشد. متأسفانه سال گذشته ما مصرف مازوت داشتیم. این مسئله به میل خودشان نیست و تحت اجبار هستند.

این اجبار ناشی از شرایط خاص کشور است. ما هشت روز پیاپی آلودگی هوا داشتیم. از این هشت روز سه روزش مه دود بوده که بسیار خطرناک است؛ یعنی شرایطی که میزان آسیب‌پذیری افراد را بالا می‌برد و رطوبت هوا زیاد است و بخار و آلودگی ترکیب می‌شوند.

از آن طرف در مناطق ۱۸، ۱۹ و ۲۰ شاخص دی اکسیدگوگردشان بالا رفته. این را نمی‌شود انکار کرد و معلوم است وضعیت خوب نیست. باید مراکز نظارتی مرتبط با موضوع مثل قوه قضائیه و مجلس ورود پیدا کنند و جلوی این اتفاق را بگیرند. خسارت این آلودگی توأمان با کرونا جبران‌ناپذیر خواهد بود».

چرا کمیته اضطراری تشکیل نشد؟
درپی مطرح‌شدن برخی انتقادات نسبت به تشکیل‌نشدن کمیته اضطرار آلودگی هوا به علت تداوم آلودگی هوای تهران، معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران گفت: کمیته اضطرار آلودگی هوا به‌صورت مجازی هماهنگی‌های لازم را انجام داده، اما به‌دلیل همپوشانی تصمیمات و محدودیت‌های کرونایی با تمهیداتی که در شرایط اضطرار آلودگی هوا اتخاذ می‌شود، نیاز به اتخاذ تصمیم یا اعمال محدودیت‌های جدیدی در این زمینه نبوده است.

محمد رستگاری اظهار کرد: طبق قانون هوای پاک درپی استمرار آلودگی هوا و پیش‌بینی پایداری جوی از سوی سازمان هواشناسی، پیش‌بینی تداوم آلودگی هوا به وزارت بهداشت اعلام می‌شود. درصورت تشخیص و اعلام شرایط اضطرار از سوی وزارت بهداشت، هماهنگی‌های لازم بین اداره حفاظت محیط زیست استان تهران با استانداری برای تشکیل جلسه صورت می‌گیرد.

با این حال کمیته اضطرار آلودگی هوا به‌صورت مجازی هفته گذشته هماهنگی‌های لازم را انجام داد، اما تمام تصمیمات و محدودیت‌هایی که ستاد ملی مقابله با کرونا اعمال کرده بود با تصمیماتی که در کمیته اضطرار آلودگی هوا گرفته می‌شود، همپوشانی داشت.

ازاین‌رو، هماهنگی‌های لازم با اداره کل بحران انجام شد و دیگر نیازی نبود تصمیم جدیدی در این زمینه گرفته شود؛ چراکه بیشتر تمهیدات و محدودیت‌هایی که در شرایط اضطرار آلودگی هوا اتخاذ و اعمال می‌شود از پیش در محدودیت‌های کرونایی لحاظ شده بود. معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران با اشاره به اینکه پیش‌بینی‌های هواشناسی حاکی از تداوم آلودگی در تهران است، گفت:

کارگروه کاهش آلودگی هوا در هفته جاری به‌صورت مجازی مانند هفته گذشته تشکیل خواهد شد و بر اساس دستورالعمل‌ها اگر میانگین شاخص ۲۴‌ساعته کیفیت هوا به عدد ۱۵۰ برسد، تمهیدات جدی‌تری را اتخاذ خواهیم کرد. او در ادامه ضمن بیان اینکه در شرایط اضطرار آلودگی هوا با توجه به شاخص کیفیت هوا تصمیمات متفاوتی اتخاذ می‌شود، گفت:

به‌عنوان مثال زمانی که میانگین شاخص کیفیت هوا به عدد ۱۳۰ برسد، برخی تمهیدات و زمانی که این عدد به ۱۵۰ می‌رسد، یک‌سری تمهیدات دیگر اتخاذ می‌شود. این در حالی است که میانگین شاخص ۲۴‌ساعته کیفیت هوای تهران در هیچ روزی از هفته گذشته به عدد ۱۵۰ (ناسالم برای همه گروه‌ها) نرسیده بود.

بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، میانگین کیفیت هوای پایتخت تا دیروز، ۳۰ آذر، برای هشتمین روز پیاپی آلوده و در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس بود. این در حالی است که روز گذشته آن (۲۹ آذرماه) در ساعاتی هوای تهران در محدوده قابل قبول بود.