کشور‌های تحسین شده ۲۰۲۰

هفته‌نامه اکونومیست همیشه در آخرین روز‌های سال میلادی، کشوری را به عنوان کشور منتخب سال انتخاب می‌کند. به عقیده اکونومیست کشوری منتخب است که مردمش برای دموکراسی در آن، به پا خاسته‌اند. در لیست اکونومیست نیوزیلند، تایوان و بولیوی جزو تحسین‌شدگان به‌شمار می‌آیند، اما جایزه اصلی به کشور مالاوی می‌رسد که مردمش نگذاشتند انتخابات فرمایشی، سرنوشت کشور را تعیین کند.

در اکثر سال‌ها، عموم کشور‌ها در مسیر‌های مختلفی پیشرفت می‌کنند. اما در سال ۲۰۲۰، مرگ‌های زودهنگام و کوچک شدن اقتصاد به وضعیت عمومی جدیدی تبدیل شد. اکثر کشور‌ها هم تنها به دنبال این بودند که از گرفتار شدن در موقعیت بدتر جان سالم در ببرند.

به ناچار، فهرست کوتاه اکونومیست از کشور‌هایی که بیشترین پیشرفت را داشته‌اند فقط شامل چند کشوری می‌شود که بیشتر موفق شدند جلوی بدتر شدن وضعیت را بگیرند.

گر چه افراد کمی ادعا می‌کنند نیوزیلند در سال ۲۰۲۰ جای بهتری نسبت به سال ۲۰۱۹ بود، اما ویروس جدید در این کشور کنترل شد.

زمانی‌که تنها ۱۰۰ مورد ابتلای جدید به کرونا در این کشور شناسایی شد، جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر این کشور، مرز‌ها را بست، کشور را تعطیل کرد و از «تیم ۵ میلیون نفری‌اش» (مقصود کل جمعیت این کشور است) خواست که با هم مهربان باشند.

تنها ۲۵ نیوزیلندی جان خود را از دست دادند و زندگی کم‌وبیش به مسیر عادی‌اش بازگشته‌است. استادیوم‌های راگبی هم فصل را پر از تماشاچی به پایان رساندند. خانم آردرن محبوب هم با اکثریت آرا رای آورد، آن هم در کشوری که چنین چیز‌هایی کمتر در موردش به گوش می‌رسد.

تایوان، اما عملکردی به مراتب بهتر از نیوزیلند داشت. در این کشور تنها هفت نفر جان خود را از دست دادند و عملکرد اقتصادی هم بسیار بهتر بود. فارغ از اینکه تایوان یک کشور است یا یک قلمرو با دولت مستقل، به هر حال توانست بدون تعطیلی مدارس، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها، ویروس را خارج از مرز‌های خود نگه دارد. اقتصاد تایوان از معدود اقتصاد‌هایی است که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۰ رشد داشته‌است.

این کشور با نپذیرفتن عقب‌نشینی به‌رغم تهدید‌های بی‌رحمانه پکن، شجاعت خود را به نمایش گذاشت. دولت چین اغلب می‌گوید تایوان باید با سرزمین اصلی متحد شود. جنگنده‌ها و کشتی‌های جنگی چین به مرز این جزیره (تایوان)، بیش از هر زمان دیگری نزدیک شده بودند.

با این حال، تایوانی‌ها در ماه ژانویه به نامزد ریاست‌جمهوری که به دنبال روابط گرم‌تر با چین بود پشت کردند و دوباره به تسای اینگ‌ون رای دادند که دولتش به فعالان دموکراسی از هنگ‌کنگ پناه داد. تایوان مکرر به ما یادآوری می‌کند که فرهنگ چینی کاملا با لیبرال دموکراسی سازگار است. این موفقیت‌ها تحسین‌برانگیز است.

اما همه‌گیری هنوز به پایان نرسیده و قضاوت کردن یک کشور براساس رکوردش در مبارزه با کووید-۱۹، نیازمند تمرکز بر شکل‌های خاصی از حکمرانی مطلوب است که شرایط خاص جغرافیایی و ژنتیکی را می‌طلبد و اکنون بررسی دشوار است، مثلا جزیره بودن در این زمینه کمک‌کننده است، یا مثلا برخی جمعیت‌ها در برابر ویروس‌های کرونا، ایمنی بیشتری دارند. پس بد نیست نامزد‌های (کشورهای) دیگر را در هم در نظر داشته باشیم.

ایالات متحده آمریکا به اندازه بریتانیا، ایتالیا و اسپانیا در واکنش به کووید-۱۹ عملکرد بدی داشت. اما عملیاتی که دولت آمریکا انجام داد تا واکسن سریع تولید و توزیع شود، نقشی اساسی را ایفا کرد. به‌علاوه، رای‌دهندگان آمریکایی با رای ندادن به دونالد ترامپ، سهم خود را برای جلوگیری از گسترش پوپولیسم و موج جهانی آن ادا کردند.

تلاش‌های ترامپ برای عوض کردن رای این افراد نتیجه نداد و قُضات هم به قانون وفادار ماندند، نه به مردی که آن‌ها را انتخاب کرده بود.

رای‌دهندگان در بولیوی هم اقدامی برای ایجاد شرایط عادی داشتند. بعد از انتخاباتی که آلوده به تقلب شد، سرنگونی رئیس‌جمهوری سوسیالیست، اعتراضات خشونت‌آمیز و حکمرانی کینه‌توزانه رئیس‌جمهوری موقت، مردم در بولیوی توانستند در ماه اکتبر دوباره در صلح رای‌گیری را برگزار و لوئیس آرک را به عنوان یک تکنوکرات انتخاب کنند.

جایزه اصلی به یک کشور آفریقایی
اما جایزه منتخب امسال به کشوری در جنوب شرق آفریقا می‌رسد. طبق برآورد‌های سازمان مردم‌نهاد «خانه آزادی»، دموکراسی و احترام به حقوق بشر در ۸۰ کشور جهان از ابتدای همه‌گیری تا ماه سپتامبر به قهقرا رفت. تنها جایی که این مساله پیشرفت کرد، مالاوی بود. برای اینکه پیشرفتش را بهتر درک کنید، آنچه در گذشته بود را در نظر بگیرید.

در سال ۲۰۱۲، رئیس‌جمهوری مالاوی درگذشت، اما مرگ او را از مردم پنهان کردند و جنازه‌اش را به بهانه «درمان‌های پزشکی» به آفریقای جنوبی بردند تا وقت بخرند که برادرش جایش را بگیرد. پیتر موتاریکا، آن زمان موفق نشد قدرت را به دست بگیرد، اما دو سال بعد انتخاب شد و گفتند انتخابات دوباره باید برگزار شود و مشخص شد که آرا دستکاری شده بودند.

به هر حال ناظران بیرونی با بدبینی نتیجه را تایید کردند. مردم مالاوی اعتراضات گسترده‌ای علیه «انتخابات دستکاری‌شده» به راه انداختند. قُضات مالاوی به چمدان‌های رشوه پشت و آن انتخابات را باطل کردند. در ماه ژوئن، انتخابات مجددا، اما عادلانه برگزار شد، مردم، موتاریکا را بیرون انداختند و منتخب‌شان، لازاروس چاکورا به قدرت رسید.

مالاوی هنوز فقیر است. اما مردم واقعا شهروند هستند نه به مثابه اشیای بی‌جان. به خاطر احیای دموکراسی در منطقه‌ای اقتدارگرا، کشور منتخب امسال اکونومیست، مالاوی است.

مالاوی کجاست؟
جمهوری مالاوی، کشوری در جنوب شرق آفریقا است که بیش از نیمی از مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند. مالاوی از شمال غرب با زامبیا، از شمال با تانزانیا و از شرق، جنوب و غرب با موزامبیک همسایه است. این کشور تا سال ۱۹۶۴ مستعمره انگلیس بود. بعد از سه دهه حکومت تک‌حزبی در این کشور در سال ۱۹۹۴ اولین انتخابات چندحزبی در این کشور برگزار شد. رئیس‌جمهور در این کشور رئیس حکومت است.

کابینه این کشور ۴۶ عضو دارد که رئیس‌جمهور آن‌ها را تعیین می‌کند. رئیس‌جمهور با رای مردم برای دوره‌ای پنج‌ساله انتخاب می‌شود که این پنج سال برای بار دوم هم قابل تمدید است. مجلس نمایندگان این کشور ۱۹۳ عضو دارد که با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند.

تولید ناخالص داخلی این کشور ۴۷/ ۱۰ میلیارد دلار است. چهار میلیون و ۵۰۰ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل می‌دهند که ۹۰ درصد از آن‌ها در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند. آمار دقیقی از نرخ بیکاری در این کشور در دست نیست، اما ۵۳ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

نرخ تورم این کشور در سال ۲۰۰۷ میلادی ۸ درصد بود. محصولات صادراتی این کشور شامل تنباکو، چای، شکر، پنبه، بادام زمینی، چوب و پوشاک است.