پشه آئدس؛ ناقل تب کشنده دنگی در هرمزگان

مشاهده پشه آئدس در بندرلنگه که چندی پیش خبر‌های آن در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، حالا یکی از مهمترین نگرانی‌های مسوولان استان هرمزگان با توجه به کشنده بودن بیماری‌های قابل انتقال از آن است.

این پشه ناقل بیماری‌های خطرناک و کشنده‌ای همچون تب دنگی (دانگ) است که واکسن و درمان قطعی تاکنون برای آن کشف نشده و بیش از پنجاه سال از شیوع آن در جهان می‌گذرد.

اواخر سال گذشته و در بحبوبه شیوع کرونا که در آن زمان برای همه ناشناخته بود، خبر‌ها و هشدار‌هایی نسبت به مشاهده پشه آئدس در برخی از مناطق غربی هرمزگان از جمله بندرلنگه اعلام شد.

اما این اخبار در هیاهوی وحشت و مرگ و میر‌های ناشی از کووید ۱۹، چندان دیده نشد تا اینکه در این اواخر و با آغاز واکسیناسیون نسبت به کرونا و مشاهده این پشه در کشور‌های همسایه از جمله پاکستان و کشور‌های حاشیه خلیج فارس و تردد بالای مردم هرمزگان به این کشور‌ها، مساله آئدس مجدد مطرح و مسوولان در پی چاره اندیشی برای مقابله با آن برآمدند د تا مبادا این پشه خطرناک نیز همچون ویروس کرونا، معضلی برای سلامت جامعه شود.

آئدس که به ببر آسیایی نیز مشهور است، بیشتر در مناطق استوایی جهان به ویژه آسیای جنوب شرقی وجود دارد و به تازگی شیوع بالای آن در برخی از کشور‌ها گزارش شده که با توجه به انتقال آن از طریق جابجایی کالا در سفر‌های تجاری و همچنین سفر‌های تفریحی، خطر جدی برای سلامت جامعه است.

ببر آسیایی یا همان پشه آئدس دارای ۲ بال فعال و یک جفت بال تحلیل رفته به نام هالتر، خرطوم بلند با قطعات دهانی گزنده، مکنده در جلو سر، وجود فلس‌های کوتاه و متراکم روی سینه، پا و رگ بال‌ها، رگ‌بندی مشخص بال و بندبند بودن روی شکم، پوشیده بودن سینه از فلس‌های قهوه‌ای تیره یا متمایل به سفید است.

راه تولید مثل این پشه، تخم‌گذاری در آب‌های راکد است و قادر خواهد بود در کوچک‌ترین آب‌های سطحی مانند آب گلدان، پشت کولر‌ها و چاله‌ها، تخم ریزی کند. تب دنگی که از آن به عنوان 'تب استخوان شکن' نیز یاد می‌شود، یکی از بیماریی‌هایی است که از طریق آئدس منتقل می‌شود.

درد شدید حاصل از این بیماری به گونه‌ای است که فرد تصور می‌کند، استخوان هایش در حال شکستن هستند و از همین رو نیز به تب استخوان شکن معروف شده است.

سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با بیان اینکه اواخر بهمن ماه امسال پشه آئدس در بندرلنگه مشاهده شده، گفت: تاکنون هیچکدام از بیماری‌های قابل انتقال از طریق این پشه از جمله تب دنگی و زیکا در استان کشف نشده، اما خطر آن بسیار جدی می‌باشد.

دکتر فاطمه نوروزیان اظهار داشت: به تازگی آئدس در برخی از کشور‌ها شیوع بالایی داشته و در برخی کشور‌های همسایه از جمله پاکستان و کشور‌های عربی نیز مشاهده شده است.

وی ادامه داد: هرمزگان از جمله استان‌هایی است که مراودات بسیاری با کشور‌های همسایه دارد و شاهد ورود و خروج بالای اتباع بیگانه چه به صورت مجاز و یا غیرمجاز در این استان هستیم که این مساله هرمزگان را در معرض خطر بالای ورود این پشه و احتمال استقرار آن قرار داده است، زیرا که ببر آسیایی برای ورود و خروج از مرز‌ها نیازی به مجوز ندارد.

وی تصریح کرد: ورود لاستیک‌های مستعمل، نی‌های بامبوی وارداتی، کالا‌ها و اجناس وارد شده از کشور‌های آلوده از طریق کشتی و هواپیما، از جمله راه‌های انتقال و ورود این پشه به کشور است. به گفته وی ببر آسیایی در هر خونخواری چندین نفر را می‌گزد و این تغذیه مکرر، موجب بیماری‌های خونریزی دهنده تب دنگی، چیکونگونیا و ویروس زیکا می‌شود.

سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان خاطرنشان کرد: هشدار‌های لازم به مسوولان مناطق پرخطر استان داده شده و برنامه ریزی‌هایی نیز در جهت بیماریابی فعال به منظور پیشگیری از گسترش این ویروس صورت گرفته و تله گذاری‌هایی نیز انجام شده است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با بیان اینکه تاکنون هیچ موردی از تب دنگی در استان مشاهد نشده، گفت: آئدس در ساعات فعالیت انسان خونخواری می‌کند و استفاده از پشه بند کمکی در پیشگیری از گزش آن نمی‌کند.

دکتر محمود حسین پور ابراز داشت: مناطق مرطوب، لاستیک‌های فرسوده و آب‌های راکد از جمله عمده‌ترین مناطق رشد پشه آئدس است و بهسازی محیط مهمترین عامل در جهت کنترل این پشه است. وی افزود: نمی‌توانیم به طور صد در صد اعلام کنیم این پشه‌ها حتما موفق به بقا در استان می‌شوند، اما برای مقابله با آن باید آماده باشیم.

حسین پور تصریح کرد: با توجه به احتمال بالای ورود آئدس به استان هرمزگان از طریق مرز‌های دریایی، مراقبت حشره شناسی آئدس در برخی شهر‌های بندری استان در حال انجام است. این مقام مسوول گفت: با توجه به اینکه پشه آئدس از چندین نفر در طول روز تغذیه و خون خواری می‌کند و از سویی دیگر از قدرت پروازی و تکثیر بالایی برخوردار بوده، مبارزه با آن سخت است.

حسین پور بیان داشت: در صورت استقرار و بقای آئدس در هرمزگان، نیازمند صرف هزینه بالایی برای مهار آن هستیم و از همین رو اقدامات پیشگیرانه و بیمار یابی فعال از مهمترین برنامه‌های دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان برای مقابله با آن است.

وی با تاکید بر همکاری برخی از دستگاه‌ها از جمله شهرداری‌ها برای مقابله با آئدس، گفت: با توجه به اینکه یکی از محل‌های زندگی این پشه در میان لاستیک و لنج‌های فرسوده است، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها باید با همکاری شبکه‌های بهداشت و درمان تمهیدات لازم جهت جمع‌آوری قایق‌ها و لاستیک‌های فرسوده را فراهم کنند.

این مقام مسوول ابراز داشت: جابه جایی و از بین بردن لاشه لنج‌های فرسوده به علت اینکه مکانی مناسب برای رشد پشه و تخم‌گذاری است، جمع‌آوری سریع و روزانه زباله‌ها و لاستیک‌های فرسوده در محوطه‌های بندری و گمرکی، از بین بردن نخاله‌های ساختمانی، نیزار‌ها و آب‌های راکد در حاشیه خور‌ها و سواحل از اقدام‌های ضروری جهت پیشگیری از انتقال و شیوع بیماری در منطقه است.

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بندر خمیر گفت: آئدس به مراتب خطرناک‌تر از ویروس کروناست و وجود آن می‌تواند مشکل‌ساز باشد. دکتر معصومه شکری زاده افزود: پشه آئدس نخستین بار در شهرستان بندرلنگه در غرب هرمزگان مشاهده شده که یک پشه به تنهایی قادر به گزیدن چندین فرد را دارد.

وی بیان داشت: برای جلوگیری از ورود این پشه به شهرستان خمیر، هم اکنون با همکاری شهرداری‌های بندرخمیر و بندرپل قایق‌های فرسوده به عنوان یکی از مکان‌های تجمع این پشه‌ها وارونه شده است. رییس شبکه بهداشت و درمان خمیر اظهارداشت: لاستیک‌های فرسوده و مستهلک نیز یکی دیگر از محل‌های تجمع این نوع پشه‌ها هستند که در برخی از نقاط شهرستان جمع آوری و معدوم شده است.

وی نسبت به لزوم هوشیاری و آگاه سازی بخش‌های مختلف جامعه و حساس سازی مردم و جلوگیری از ورود پشه به شهرستان خمیر هشدار داد.

معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به مشاهده پشه آئدس در همسایگی ایران گفت: نباید در شرایطی که همه گیری کرونا در کشور حاکم است، از بیماری‌های خطرناک ناشی از این پشه بویژه در مناطق گرمسیری غافل شویم.

دکتر علیرضا رییسی دوم بهمن امسال در نشست ستاد استانی مدیریت بیماری کرونا در هرمزگان که با حضور وزیر بهداشت برگزارشد، افزود: پشه آئدس در پشت مرز‌های کشور وجود دارد و بیماری‌های منتقله از آن در همسایگان ما مشاهده شده است، در آمریکای جنوبی در کشور‌هایی مانند برزیل وقتی بیماری تب «زیکا» آمد، موجی ایجاد کرد.

وی با اشاره به اینکه پشه آئدس از مالاریا خطرناک‌تر است، یادآورشد: این پشه چهار نوع تب ایجاد می‌کند که اگر افراد با همه انواع این بیماری درگیر شوند دیگر قابل کنترل نیستند. معاون بهداشتی وزارت بهداشت اظهار داشت: این ویروس در لاستیک‌های کهنه، مراکز تجمعی و در محل‌های مرطوب بویژه در محل‌هایی که لوله کشی آب وجود ندارد، رشد می‌کند.

وی یادآورشد: در مناطق گرمسیری حتی زیر لوله‌ای که آب میعانی کولرگازی‌ها را منتقل می‌کند می‌تواند محل تجمع و رشد این ویروس باشد و به راحتی هم از بین نمی‌رود.

دکتر رییسی گفت: باید با هماهنگی بین بخشی با سازمان‌های مختلف از جمله کشتیرانی، مناطق آزاد، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با این بیماری مبارزه کنیم و آب شرب سالم در سامانه لوله کشی به منظور کاهش زیستگاه این ویروس بویژه در قشم، خمیر و لنگه تامین شود.

معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: همچنین بهسازی محیط، جمع‌آوری صحیح زباله‌ها و پسماند‌ها و لاستیک‌های رها شده و معافیت خروج لاستیک‌های مستعمل بسیار مهم است.

استاندار هرمزگان با اشاره به اینکه پشه آئدس در بهمن ماه سال گذشته در استان شناسایی شده است، گفت: پیشگیری مهم‌ترین اقدام برای کاهش هزینه‌های بعدی گسترش این نوع پشه است.

فریدون همتی در حاشیه نشست اخیر بررسی اقدام‌های پیشگیرانه و مراقبتی در خصوص کووید ۱۹، کرونای انگلیسی و پشه آئدس که با حضور محمدمهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت برگزار شد، افزود: این نوع پشه موجب انتقال بیماری خطرناک تب دانگی می‌شود که خوشبختانه با انجام بهسازی برخی مناطق و آموزش به مردم محلی و جستجوی خانه به خانه، گسترش آن در منطقه کنترل شده، اما در بارندگی دیماه در بندرکنگ دوباره مشاهده شده است.

استاندار هرمزگان اظهارداشت: ملوانان و افرادی که با کشور‌های همسایه مراودت دارند باید اقدام‌های پیشگیرانه را به‌ویژه در شناور‌ها انجام دهند چرا که خطر فوت ناشی از بیماری منتقله از پشه آئدس از جمله تب دانگ بسیار بالاست.

همتی با بیان اینکه بندرلنگه، بندرکنگ و چارک به شدت تحت نظر علوم پزشکی است، تاکید کرد: شهرداری‌ها و بندر‌ها باید نسبت به اصلاح و بهسازی مناطقی که مدنظر دانشگاه علوم پزشکی و مدیران شبکه بهداشت و درمان شهرستان هاست و امکان گسترش پشه آئدس وجود دارد اقدام کنند و همکاری و تعامل لازم را داشته باشند.

وی همچنین از دانشگاه علوم پزشکی خواست اقدام‌های لازم آموزشی را در راستای افزایش سطح آگاهی عمومی مردم در دستورکار قرار دهند و بر مشارکت دستگاه‌های اجرایی، اداره کل بنادر و دریانوردی، اتحادیه لنج داران، صنایع و اماکن نظامی به منظور بهسازی محیط‌هایی که امکان شیوع پشه آئدس و تب دانگ وجود دارد، تاکید کرد.