کرونا و سطوح؛ بالاخره پاک کردن سطوح موثر است؟

فرادید | ویروس کرونا که عامل تمامی بیماری های این روزها است، عمدتا از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. انتقال از شخص به شخص دیگر می‌تواند از طریق قطرات بزرگتر از عطسه و سرفه اتفاق بیفتد، اما همچنین شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد ذرات کوچکتر به نام آئروسل‌ها می‌توانند مدت زمان بیشتری در هوا آویزان شده و مسافت بیشتری را طی کنند، این آئروسل‌ها ممکن است نقشی در انتقال داشته باشند.

همچنین، مطالعات متنوعی در مورد زنده ماندن ویروس در سطوح مختلف انجام شده است. بنابر گفته‌های پیتر کولیجنون، متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه ملی استرالیا، تمام شواهد موجود نشان می‌دهد، افرادی که در نزدیکی هم در حال صحبت، سرفه، آواز خواندن و نفس کشیدن شدید هستند، بیش از سطوح، باعث گسترش ویروس کرونا می‌شوند.

با توجه به گفته‌های دانشمندان، کووید۱۹ به ندرت در سطح پخش می‌شود، پس چرا ما هنوز در حال تمیز کردن عمیقی سطوح هستیم؟

به گزارش فرادید، در پایان ماه مارس، یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که ویروس کرونا می‌تواند برای روز‌ها روی فولاد ضد زنگ و پلاستیک باقی بماند. این خبر باعث ایجاد تیتر‌های حیرت انگیز و توصیه‌های زیادی در مورد نحوه ضد عفونی کردن همه وسایل، از جمله دستگیره در‌ها و مواد غذایی شد.

همچنین راهنمایی‌های صادر شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ماه فوریه مبنی بر اینکه ویروس کووید ۱۹ می‌تواند از طریق سطوح آلوده، معروف به (fomites) منتشر شود، زنگ خطر دیگری برای مردم بود.

براین اساس سازمان بهداشت جهانی (WHO) و آژانس‌های بهداشتی در سراسر جهان، به افراد در محیط‌های معمولی جامعه همچون- خانه‌ها، اتوبوس‌ها، مکان‌های زیارتی، مدارس و مغازه‌ها - توصیه می‌کردند که باید سطوح را تمیز کرده و ضد عفونی کنند، به ویژه مکان‌هایی که مرتباً لمس می‌شوند.

با انتشار این خبر کارخانه‌های ضد عفونی کننده شبانه روزی کار می‌کردند تا تولیداتشان با تقاضای زیاد مطابقت داشته باشد؛ بنابراین امانوئل گلدمن، میکروبیولوژیست دانشگاه راتگرز نیوجرسی در نیوآرک، تصمیم گرفت تا به بررسی شواهد موجود در مورد fomites بپردازد. آنچه او دریافت این بود که امکان انتقال «کروناویروس سندرم حاد تنفسی، SARS-CoV-۲» از یک شخص به شخص دیگر از طریق سطوح آلوده بسیار کم است.

ویروس کرونا می‌تواند‌ روی دستگیره‌های در و سایر سطوح باقی بماند، اما این‌ها منبع اصلی عفونت نیستند. در این رابطه امانوئل گلدمن، اذعان داشت که «ما سطوح مختلفی را در بیمارستان‌ها و در مجاورت بیماران کرونایی آزمایش کردیم و تقریبا هیچ نوع عفونت قابل سرایتی در این سطوح شناسایی نشد.»

او معتقد است که «دلیل این مساله نیز بسیار منطقی و قابل توضیح است، زیرا ویروس در محیط عادی بسیار شکننده و آسیب پذیر بوده و سریعا از بین می‌رود. در این شرایط آنچه باقی مانده (RNA) ویروسی است که می‌توان از آن با عنوان جسد ویروس یاد کرد.»

همچنین گلدمن در ماه ژوئیه، در بیانیه‌ای که برای نشریه معتبر لنست فرستاده بود، اعلام کرد که سطوح خطر نسبتاً کمی از انتقال ویروس را دارد. این محقق پس از اطمینان از پژوهش خود، استفاده از دستکش را کنار گذاشته بود.

دانشمندان و مراکز پژوهشی دیگر نیز به نتایج مشابهی رسیدند. در حقیقت، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) راهنمایی خود را در مورد انتقال سطح در ماه مه روشن کرد و اظهار داشت که «تصور نمی‌شود انتقال از طریق سطوح، اصلی‌ترین راه انتشار ویروس کرونا باشد.»

در ماه دسامبر، مهندس لینسی مار در ویرجینیا تک، در بلاکسبورگ، مقاله مشترکی را برای روزنامه واشنگتن پست نوشت و از مردم خواست تا در زمینه تمیز کردن راحت باشند.

مطالعات و بررسی شیوع بیماری کرونا نشان می‌دهد که اکثر انتقال‌ها در نتیجه بیرون آمدن قطرات بزرگ و ذرات ریز به نام آئروسل توسط افراد آلوده هنگام سرفه، گفتگو یا تنفس رخ می‌دهد. انتقال سطح اگرچه امکان پذیر است، اما تصور نمی‌شود که خطر مهمی باشد.

دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا با استناد به اعلام سازمان بهداشت جهانی اظهار داشت که «انتقال ویروس از طریق سطوح امکان پذیر نیست و احتمال آن بسیار کم است. باید توجه بیشتری به مساله انتقال ویروس از طریق هوا و دستگاه تنفسی کرد، یعنی باید به دستورالعمل استفاده از ماسک از خانه تا خانه توجه ویژه‌ای داشته باشیم و در واقع ضمن پرهیز از حضور در اماکن شلوغ و محیط‌های بسته، از برگزاری دورهمی‌ها نیز خودداری کنیم.»

عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده ویروس کرونا توسط ذرات ریز معلق در هوا بیشتر قابل انتقال است به شستشوی دست‌ها نیز اشاره کرد و گفت: «البته شست و شوی دست‌ها هنوز هم جزو اصول اولیه پروتکل‌های بهداشتی محسوب می‌شود و در صورتی که جایی آب موجود نیست باید از محلول و الکل‌های ضدعفونی کننده استفاده کنیم.»

بنابر گفته‌های این مقام مسئول، استفاده بیش از حد و وسواسی از انواع و اقسام وسایل ضدعفونی برای ضدعفونی کردن سطوح و وسایل همچون سال گذشته که مشکلاتی اعم از انواع مسمومیت‌ها را نیز ایجاد کرد، به‌هیچ‌وجه مورد تایید نیست.

بااین وجود انتشار یک مقاله که تا حدی مغایر با چندین مقاله‌ای باشد که ثابت می‌کند ویروس کرونا روی سطوح مختلف تا چند روز قابل کشت است، نظر متخصصان این حوزه را تغییر نخواهد داد و متخصصان همچنان به رعایت اصول بهداشتی و ضدعفونی‌کردن سطوح تاکید دارند.

دکتر ایلاد علوی، متخصص بیماری‌های عفونی نیز در این باره گفته است که «سهم بالای انتقال ویروس از راه تنفس، از همان روز‌های نخست هم بر هیچ کس پوشیده نبود، اما اینکه به طور مطلق انتقال ویروس از طریق سطوح را رد کنیم، اقدامی علمی نیست و علی رغم شناخت کم در خصوص این بیماری در ابتدای بحران، امروزه اطلاعات بسیاری در دست است که ثابت می‌کند باید تمام جوانب پروتکل‌های بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا، رعایت شود.»

عضو هیئت علمی دانشگاه با با بیان اینکه رعایت بهداشت در حالت کلی، فارغ از پاندمی کرونا اهمیت دارد، اضافه کرد که «من به عنوان متخصص این حوزه، هنوز مستندات در این زمینه را کامل نمی‌دانم و حکم نمی‌کنم که از ضدعفونی کردن سطوح صرف نظر شود. فارغ از بحران کرونا، چندین سال است که مطالعات بهداشت سطوح نشان می‌دهد تمام میکروارگانیسم‌های عفونی از طریق سطوح منتقل می‌شود، پس هیچگاه اهمیت رعایت بهداشت سطوح را نباید نادیده گرفت.»

شایان ذکر است که بیش از ۱۱۱.۶۱ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به ویروس کرونا هستند، در حالی که مجموع مرگ‌های ناشی از کرونا در جهان به بیش از دو میلیون و ۵۷۴۸۷۷ مورد رسیده است.