خداحافظی باشکوه اوپک با بیژن زنگنه
دوستی با آقای زنگنه همواره راهبردی بوده است و من به این دوستی افتخار می‌کنم». بن‌سلمان سپس دوستی را شخصی‌تر کرد و گفت زنگنه دوست شخصی من است و از زمانی که به اوپک ملحق شدم، دوست یکدیگر بوده‌ایم.
کد خبر :
۹۵۵۷۹
بازدید :
۵۵۰۵
روز پنجشنبه صد‌و‌هشتاد‌و‌یکمین جلسه وزرای اوپک تشکیل شد؛ جلسه‌ای که همه‌چیزش طبق روال معمول بود و از وقتی قیمت جانی گرفته، دیگر آن‌قدر حساسیتی هم نداشت. کرونا هم که بازی اصلی اوپک، یعنی تجمع انبوه خبرنگاران و صحبت‌های راهرویی و زرق‌و برق جلسات سازمان را شهید کرده است؛ اما این‌بار برای ایران اجلاسی خاص بود.
اوپکی‌ها با وزیر نفت کشورمان، بیژن زنگنه، خداحافظی کردند و در این کار این‌قدر تعارف و تمجید کردند و یاد رفاقت و ذکاوت زنگنه را به میان آوردند که یحتمل بیژن کمی معذب شد.
زنگنه که هشت سالی سخت را پشت‌سر گذاشته، چه به خاطر تحریم‌ها، چه حمله لاینقطع مخالفان سیاسی‌اش در داخل، چه به دلیل مشکلات کارگری امروز وزارت نفت، دقایقی نفسی به‌راحتی کشید؛ اتفافی که بعید است زمان خداحافظی‌اش در ایران رخ دهد.
حامیان دولت جدید در مطالبی غیررسمی در واکنش به این اتفاق روز پنجشنبه اوپک، جشن واقعی را رفتن زنگنه از وزارت نفت عنوان کردند. کمی تعریف و تمجید‌ها را نقل کنیم، چون می‌شود گفت از حالت مرسوم شدیدتر بود.
حامیان دولت جدید در مطالبی غیررسمی در واکنش به این اتفاق روز پنجشنبه اوپک، جشن واقعی را رفتن زنگنه از وزارت نفت عنوان کردند. کمی تعریف و تمجید‌ها را نقل کنیم، چون می‌شود گفت از حالت مرسوم شدیدتر بود.
«ریش‌سفیدی با نجابت و ذکاوت و صداقت»
اول از همه کلیپی از دوران حضور زنگنه برای حضار پخش شد. به گزارش ایرنا سپس دبیر کل سر بحث را باز کرد. «در این لحظه تاریخی، می‌خواهم چند دقیقه از وقت شما را صرف قدردانی عمیق و نوستالژی درباره مشارکت‌های تاریخی بیژن زنگنه از جمهوری اسلامی ایران در اوپک در طول دوره کاری طولانی و درخشان ایشان کنم.
در واقع، ما به دلیل خدمات جانانه ایشان به این سازمان در طول سال‌های متمادی به‌عنوان رئیس هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران بسیار قدردانیم».
سپس به ریش زنگنه اشاره کرد و گفت: «به‌عنوان ریش‌سفید نشست اوپک و نشست‌های وزارتی اوپک و غیراوپک (اوپک‌پلاس)، رهبری باوقار و حضور قدرتمند جناب‌عالی تأثیری قابل‌توجه ایجاد کرده است، به‌ویژه در چالش‌برانگیزترین دوران در دهه‌های گذشته. من به شما اطمینان می‌دهم که موفقیت ما بدون فداکاری، احساس کار گروهی و ذکاوت دیپلماتیک شما، چیزی که امروز هست، نبود».
جز گذشته به یکی از مشارکت‌های جدید زنگنه هم پرداخت: «به‌تازگی اوپک از رهبری و مشارکت شما بهره بی‌نظیری برد که به حصول اعلامیه همکاری اوپک و غیراوپک منجر شد که در واقع به چشم‌اندازی بدیع برای ایجاد چارچوبی مؤثر به‌منظور همکاری در زمینه انرژی جهان بدل شد.
سپس به ریش زنگنه اشاره کرد و گفت: «به‌عنوان ریش‌سفید نشست اوپک و نشست‌های وزارتی اوپک و غیراوپک (اوپک‌پلاس)، رهبری باوقار و حضور قدرتمند جناب‌عالی تأثیری قابل‌توجه ایجاد کرده است، به‌ویژه در چالش‌برانگیزترین دوران در دهه‌های گذشته. من به شما اطمینان می‌دهم که موفقیت ما بدون فداکاری، احساس کار گروهی و ذکاوت دیپلماتیک شما، چیزی که امروز هست، نبود».
جز گذشته به یکی از مشارکت‌های جدید زنگنه هم پرداخت: «به‌تازگی اوپک از رهبری و مشارکت شما بهره بی‌نظیری برد که به حصول اعلامیه همکاری اوپک و غیراوپک منجر شد که در واقع به چشم‌اندازی بدیع برای ایجاد چارچوبی مؤثر به‌منظور همکاری در زمینه انرژی جهان بدل شد.
این همکاری برجسته همچنان تأثیر عمیقی بر صنعت نفت جهان دارد و به آن کمک می‌کند تا با موفقیت در جهت‌یابی و غلبه بر چالش‌های جهانی مانند همه‌گیری کرونا فائق آید».
وزیر نفت عمان که کار را رساند به اینجا که زنگنه را پدر معنوی خودش بکند: «این روز برای بسیاری از ما یک روز غم‌انگیز است، اما من تصمیم دارم آن را برای شما جشن بگیرم. می‌خواهم از سهم شما در صنعت و کمک‌های شما تجلیل کنم و بیشتر از همه، تا آنجا که به من مربوط است، سهم شما در توسعه خودم است»؛ و در ادامه گفت:
وزیر نفت عمان که کار را رساند به اینجا که زنگنه را پدر معنوی خودش بکند: «این روز برای بسیاری از ما یک روز غم‌انگیز است، اما من تصمیم دارم آن را برای شما جشن بگیرم. می‌خواهم از سهم شما در صنعت و کمک‌های شما تجلیل کنم و بیشتر از همه، تا آنجا که به من مربوط است، سهم شما در توسعه خودم است»؛ و در ادامه گفت:
«من هنگامی که تازه وزیر شده بودم، با شما قدم‌زدن را آغاز کردم و شما هرگز برای حمایت از من فروگذار نکردید. صحبت‌هایمان را به‌عنوان مشاوره و مذاکرات‌مان را به‌عنوان نصیحت در نظر گرفته‌ام. باور کنید در طول حدود ربع قرن که ما یکدیگر را می‌شناسیم، شما مرا نصیحت کرده‌اید و در پیشرفت من مؤثر بوده‌اید».
اما شاهزاده؛ شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان: «دوستی با آقای زنگنه همواره راهبردی بوده است و من به این دوستی افتخار می‌کنم». بن‌سلمان سپس دوستی را شخصی‌تر کرد و گفت زنگنه دوست شخصی من است و از زمانی که به اوپک ملحق شدم، دوست یکدیگر بوده‌ایم.
اما شاهزاده؛ شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان: «دوستی با آقای زنگنه همواره راهبردی بوده است و من به این دوستی افتخار می‌کنم». بن‌سلمان سپس دوستی را شخصی‌تر کرد و گفت زنگنه دوست شخصی من است و از زمانی که به اوپک ملحق شدم، دوست یکدیگر بوده‌ایم.
من همیشه دوستی با ایشان را معنی‌دار می‌دانم. اما اشاره به اختلافات را هم کنار نگذاشت و گفت: «با وجود تناقض‌ها موفقیت‌های زیادی را در طول سال‌ها همکاری به‌دست آوردیم، واقع‌گرایی، فهم و درک ایشان در اهمیت جدا‌کردن مسائل مختلف بسیار کمک‌کننده بوده است» که اگر این حرف آخری را بگیریم، یعنی جدا‌کردن مسائل مختلف، اشاره واضحی است به اختلافات شدید دو کشور.
زنگنه: سفارش کردم هوای وزیر بعدی را داشته باشند!
خود زنگنه چه گفت؟ اول از همه «خوشحالم که این بار سنگینی را که از طرف مردم بر دوشم بود، به سلامت و درستی و صداقت به زمین می‌گذارم». سپس با لحنی که از غرور هم خالی نبود، منت سر وزیر بعدی گذاشت و گفت سپرده‌ام هوایش را داشته باشند: «امیدوارم همکار بعدی نیز این بار سنگین را با موفقیت بر دوش بگیرد، من هم در این نشست از اعضا خواهش کردم که با وزیر محترم آینده نفت همکاری کنند».
وزیر سپس به بازگشت نفت ایران اشاره کرد و گفت: «در نشست امروز آن چیزی که به‌صورت گذرا از سوی دبیر کل اوپک مطرح شد، مسئله بازگشت ایران بود و اعضای اوپک مقداری نسبت به این بحث ابراز نگرانی دارند که ایران چطور برمی‌گردد، فکر می‌کنم مهم‌ترین کاری که دولت آینده باید انجام دهد، مدیریت‌کردن بازگشت ایران به بازار نفت پس از برداشتن تحریم‌هاست».
زنگنه به نقش بی‌همتای اوپک در جهان سوم هم پرداخت که احتمالا باعث شد سیاست‌مداران و رسانه‌های جریان اصلی کشور‌های مصرف‌کننده که هنوز هم ول‌کن اوپک نیستند و آن را با لقب منفی کارتل خطاب می‌کنند، کمی حرص بخورند:
وزیر سپس به بازگشت نفت ایران اشاره کرد و گفت: «در نشست امروز آن چیزی که به‌صورت گذرا از سوی دبیر کل اوپک مطرح شد، مسئله بازگشت ایران بود و اعضای اوپک مقداری نسبت به این بحث ابراز نگرانی دارند که ایران چطور برمی‌گردد، فکر می‌کنم مهم‌ترین کاری که دولت آینده باید انجام دهد، مدیریت‌کردن بازگشت ایران به بازار نفت پس از برداشتن تحریم‌هاست».
زنگنه به نقش بی‌همتای اوپک در جهان سوم هم پرداخت که احتمالا باعث شد سیاست‌مداران و رسانه‌های جریان اصلی کشور‌های مصرف‌کننده که هنوز هم ول‌کن اوپک نیستند و آن را با لقب منفی کارتل خطاب می‌کنند، کمی حرص بخورند:
«اوپک از نظر من تنها سازمان جهان‌سومی است که توانسته در بخش اقتصاد جهان تأثیرگذار باشد، ما سازمان مشابهی در جهان سوم نداریم. هیچ سازمانی مشابه اوپک در جهان سوم نداریم که در اقتصاد جهان تأثیرگذار باشد، معنا یا مفهوم کلیدی‌ای که اوپک توانسته به آن عمل کند و موفق شود این است که در عین رقابت و اختلاف سیاسی همکاری داشته است».
باقی حرف‌های آقای وزیر کنایی و دووجهی بود و کاملا می‌توان آن را به مسائل داخلی هم مربوط دانست: «در جهان سوم به‌طور معمول این‌طور است که ما یا با‌هم دوست هستیم یا دشمنیم و در‌حال جنگ، حد وسطی نداریم؛ در‌حالی‌که در سیاست خارجی به‌هیچ‌وجه دوست و دشمن معنا ندارد، همه کشور‌ها به دنبال منافع خود هستند، امروز همه کشور‌ها در اوپک به دنبال منافع خود می‌گردند، این موضوعی است که من در این سال‌ها یاد گرفتم» که به‌وضوح انسان را به یاد مواضع داخلی برخی سیاست‌مداران کشور می‌اندازد.
باقی حرف‌های آقای وزیر کنایی و دووجهی بود و کاملا می‌توان آن را به مسائل داخلی هم مربوط دانست: «در جهان سوم به‌طور معمول این‌طور است که ما یا با‌هم دوست هستیم یا دشمنیم و در‌حال جنگ، حد وسطی نداریم؛ در‌حالی‌که در سیاست خارجی به‌هیچ‌وجه دوست و دشمن معنا ندارد، همه کشور‌ها به دنبال منافع خود هستند، امروز همه کشور‌ها در اوپک به دنبال منافع خود می‌گردند، این موضوعی است که من در این سال‌ها یاد گرفتم» که به‌وضوح انسان را به یاد مواضع داخلی برخی سیاست‌مداران کشور می‌اندازد.
سرنوشت نفت ایران و نقش کشور در اوپک در دولت بعد
حرف بعدی آقای وزیر دیگر نهایت کنایه بود؛ یادآوری برخی خاطرات تلخ گذشته از وزرای سابق نفت ایران: «واقعیت این است که هر کشوری به دنبال حداکثر‌کردن منافع خود است، وزیرانی که به اوپک می‌آیند، سال‌ها تجربه دارند. آنان در سمت‌های مختلف فعالیت و بسیار تجربه کسب کرده‌اند».
که آدم را یاد تجربه نفتی مسعود میرکاظمی و رستم قاسمی می‌اندازد که مخالفان آن‌ها می‌گویند در اوپک اقلا گل کاشتند. این سؤالی است که از هم‌اکنون ذهن کسانی که نگرانی نفت کشور را دارند، به خود مشغول کرده.
سابقه رفتار دولت‌های گذشته در کشور می‌گوید دولت‌ها با روی‌کار‌آمدن کادر اجرائی مملکت را شخم می‌زنند. هر دولتی حق دارد حامیان خود و دوستانی را که برای روی کار آمدنش زحمت کشیده‌اند، سر کار بگذارد. اما بعضی وزارتخانه‌ها، مثلا وزارت اطلاعات و وزارت نفت حالت ویژه‌ای دارند.
سابقه رفتار دولت‌های گذشته در کشور می‌گوید دولت‌ها با روی‌کار‌آمدن کادر اجرائی مملکت را شخم می‌زنند. هر دولتی حق دارد حامیان خود و دوستانی را که برای روی کار آمدنش زحمت کشیده‌اند، سر کار بگذارد. اما بعضی وزارتخانه‌ها، مثلا وزارت اطلاعات و وزارت نفت حالت ویژه‌ای دارند.
بنا به عرف دنیا، بسیاری کشور‌های نفتی جهان این کار را نه با وزیر و نه با بدنه کارشناسی وزارت نفتشان نمی‌کنند، یعنی دولت جدید یا وقت ناگهان قیافه وزارتخانه را عوض نمی‌کند.
تجربه‌ای که نمونه نزدیک آن در ایران کاری است که مسعود میرکاظمی در دوره کوتاه وزارتش با نفت ایران کرد و عواقب آن به گفته برخی کارشناسان و منتقدان ایشان برای نفت کشور فاجعه آفرید. کشور‌ها اگر وزیر هم عوض کنند، آدمی با همان میزان تجربه و وزن روی کار می‌آورند.
وزیر نفتی مثلا می‌رود کنار و رئیس شرکت ملی نفت آن کشور جایش را می‌گیرد. بدنه تخصصی را تغییر عمده دادن که اصلا مرسوم نیست. امروز نگرانی هست، چون کابینه آقای رئیسی هنوز در ابهام جدی قرار دارد و برخی نام‌هایی هم که به میان می‌آورند کمی متخصصان را می‌ترساند و احتمال تکرار تجربه‌های پیشین را قوی‌تر می‌کند.
حتی نام جوان انقلابی که مطرح شده است و دارد پررنگ‌تر هم می‌شود، با اینکه نفتی است، اما تجربه‌اش برای رویارویی با غول‌هایی مثل الکساندر نواک روس و شاهزاده سعودی در عرصه بین‌الملل به نظر ناکافی می‌رسد و نفت بازاری جهانی است. اما به‌هرحال، وزیر نفت آینده هر که باشد، آقا بیژن سفارش کرده هوایش را در اوپک داشته باشند و می‌تواند اقلا اوپک را با خیال راحت برود.
وزیر نفتی مثلا می‌رود کنار و رئیس شرکت ملی نفت آن کشور جایش را می‌گیرد. بدنه تخصصی را تغییر عمده دادن که اصلا مرسوم نیست. امروز نگرانی هست، چون کابینه آقای رئیسی هنوز در ابهام جدی قرار دارد و برخی نام‌هایی هم که به میان می‌آورند کمی متخصصان را می‌ترساند و احتمال تکرار تجربه‌های پیشین را قوی‌تر می‌کند.
حتی نام جوان انقلابی که مطرح شده است و دارد پررنگ‌تر هم می‌شود، با اینکه نفتی است، اما تجربه‌اش برای رویارویی با غول‌هایی مثل الکساندر نواک روس و شاهزاده سعودی در عرصه بین‌الملل به نظر ناکافی می‌رسد و نفت بازاری جهانی است. اما به‌هرحال، وزیر نفت آینده هر که باشد، آقا بیژن سفارش کرده هوایش را در اوپک داشته باشند و می‌تواند اقلا اوپک را با خیال راحت برود.
۰
