بورس؛ در انتظار احیای برجام؟!

مسعود کریمی | شاخص‌کل بورس تهران پس از شروع پرقدرت سومین هفته شهریورماه، روز گذشته تن به‌اصلاحی کم مقدار داد و ۲۵/ ۰درصد عقب نشست.

فضای کلی بازار، اما در این روز منفی نبود و سبقت گروه‌های کوچک ریالی از بزرگان کامودیتی‌محور سبب شد تا هم شاخص‌کل هم‌وزن صعودی شود و هم خبری از خروج سهامداران خرد از گردونه معاملات سهام نباشد.

به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران به‌این نتیجه رسیده‌اند که حالا دیگر نوبت صنایع با ارزش بازار پایین‌تر است که در مسیر صعود قرار گیرند. گروه‌هایی که در رالی اخیر بورس به‌اصطلاح جامانده‌اند و حالا با نگاه امیدوارانه به‌احتمال حذف قیمت‌گذاری دستوری و احیای برجام مورد توجه بورس‌بازان واقع شده‌اند.

ریزش شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران و ثبت چند رکورد منفی در کارنامه کاری بورس ۱۴۰۰ در میانه‌های هفته معاملاتی گذشته روی داد. هر چند پیامد این رویداد به‌قیمت از دست رفتن سطح روانی ۵/ ۱ میلیون واحدی نماگر اصلی بازار سهام تمام شد، اما در ادامه شاخص‌کل توانست طی روز‌های چهارشنبه گذشته و روز شنبه نخستین روز کاری هفته‌جاری، نه تنها این رقم را پس بگیرد بلکه تا سطح یک میلیون و ۵۴۱ هزار واحدی نیز پیشروی کند تا به‌نوعی با این اتفاق سرمایه‌گذاران فعال در بازار سهام کشور شاهد بازگشت رونق به‌جریان داد و ستد‌ها شوند.

روز گذشته هر چند در ۳۰ دقیقه ابتدایی شروع بازار شاهد از دست رفتن ۱۰ هزار واحد از مجموع رقم نماگر اصلی بودیم، اما همزمان با تزریق جریان نقد به‌بازار برآیند کلی داد و ستد‌ها تغییر پیدا کرد و شاخص‌کل با فاصله گرفتن از کف روزانه خود به‌افت ۲۵/ ۰ درصدی بسنده کرد و در سطح یک‌میلیون و ۵۳۷ هزار واحد آرام گرفت.

طی معاملات این روز در حالی‌که بزرگان و کوچک‌تر‌های بازار همگام با یکدیگر در مسیر صعود گام بر‌می‌داشتند طولی نکشید که در جریان معاملاتی روز یکشنبه (۱۴‌شهریور‌ماه) به‌طور مجدد ورق بازار برگشت؛ به‌طوری که مسیر این دو از یکدیگر جدا شد و شاهد سبقت کوچک‌تر‌ها از بزرگان دلاری در این روز معاملاتی بودیم.

این مهم در حالی رقم خورده که طی چند روز گذشته ثباتی نسبی در نرخ دلار مشاهده می‌شود و با توجه به‌تعطیلات بازار جهانی، قیمت کامودیتی‌ها نیز بدون تغییر بوده و خبر اثرگذاری نیز در این‌خصوص به‌بازار مخابره نشده است.

با این حال دیروز شرکت‌های کوچک و متوسط بازار بودند که در رشد قیمت سهام نسبت به‌سایرین پیشی گرفتند. این اقبال، اما تنها منجر به‌رشد قیمت سهام با ارزش پایین نشد بلکه ارزش معاملات (نسبت به‌ارزش بازار صنعت) و خالص خرید حقیقی‌ها نیز در این گروه‌ها نسبت به‌بزرگان بازار برتری داشت.

با اینکه دیروز نماگر اصلی بازار سهام قرمز‌پوش شد، اما سبزپوشی شاخص‌هم وزن اثر خود را نمایان کرد تا دادوستد‌های روز یکشنبه شباهت‌هایی با ۲ روز ماقبل معاملاتی خود داشته باشد. مهم‌ترین آن نیز در حوزه تغییر مالکیت بازار پیداست.

بر این اساس در مجموع می‌توان گفت طی ۳ روز معاملاتی اخیر در بازار سهام کشور خالص تغییر مالکیت به‌سمت سهامداران خرد میل پیدا کرده است، به‌طوری که در روز گذشته نیز شاهد خالص خرید ۷۹ میلیارد تومانی از سوی حقیقی‌های بازار بودیم.

بررسی‌ها از این مهم حکایت دارد که این قشر از سرمایه‌گذاران با بی‌توجهی به‌ثبات نرخ دلار و پتانسیل‌های قوی بنیادی در سهام کامودیتی‌محور، روی به‌خرید سهام شرکت‌های داخلی آورده‌اند به‌طوری که در این روز گروه‌هایی نظیر فنی و مهندسی، قند و شکر، خودرو و ساخت قطعات و مواردی از این قبیل مورد استقبال سهامداران واقعی قرار گرفتند.

در عین حال برخی از حقوقی‌های بازار نیز به‌شناسایی سود و برخی دیگر به‌جمع‌آوری سهام دلاری و غالبا کامودیتی‌محور اعم از فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و... پرداختند.

برآیند جابه‌جایی سهام در بورس تهران با اینکه خروج از گردونه معاملاتی در دستور کار برخی از سرمایه‌گذاران (به بهانه‌های متفاوت اعم از شناسایی سود یا ترس از عدم‌تداوم مسیر رو به‌رشد بازار) قرار گرفت، اما در کنار تمامی این عوامل ارزش معاملات خرد سهام را به‌۶۸۹۳ میلیارد تومان رساند که البته کاهش حدود ۵ درصدی نسبت به‌روز شنبه را نشان می‌داد.

با این حال حفظ این متغیر مهم بورسی در چنین سطوحی می‌تواند همچنان سیگنال ارزندگی بازار سهام را به‌معامله‌گران بعضا ریسک‌گریز مخابره کند.

آنچه معاملات روز یکشنبه نشان داد چرخش نگاه‌ها به‌سمت گروه‌های کوچک و عمدتا ریالی بازار بود. به‌نظر می‌رسد برخی از معامله‌گران به‌این نتیجه رسیده‌اند که اکنون نوبت رشد جامانده‌ها است. صنایعی که طی چند هفته صعودی بازار به‌نحوی که باید مورد‌توجه قرار نگرفتند و تا حدودی مهجور باقی ماندند.

رفتارشناسی معامله‌گران در روند معاملاتی بازار دیروز نیز حاکی از این بود که عده‌ای از بورس‌بازان معتقدند که اکنون نوبت به‌سرمایه‌گذاری در سهامی فرا رسیده است که طی چند وقت اخیر از بازار به‌نوعی عقب مانده‌اند.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد در رالی اخیر (از ۳ خرداد تا ۱۴ شهریور) شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران ۴۰ درصد رشد کرده، اما در همین بازه زمانی شاخص هم‌وزن که از تمامی نماد‌های معاملاتی به‌یک‌اندازه تاثیر می‌پذیرد، به‌افزایش حدود ۲۲ درصدی اکتفا کرده است، بنابراین طبیعی است که بازار با ارزیابی چنین مفروضاتی به‌این نتیجه برسد که اکنون زمان صعود سهام شرکت‌های کوچک‌تر فرا رسیده است تا به‌نوعی به‌یک تعادل نسبی از لحاظ قیمت سهام و ارزش بازاری این قبیل از شرکت‌ها برسیم.

فارغ از این موارد هر چند مدت کوتاهی است که دولت سیزدهم با تشکیل کابینه تازه‌نفس شروع به‌کار کرده است، اما مشاهده می‌کنیم که در همین ابتدای شروع فعالیت بنا به‌دستور رئیس دولت در حالی که فنر قیمت ارز در حال رها شدن بود و از سطح ۲۸ هزار تومان هم‌اندکی فراتر رفت، اما به‌طور مجدد سیاست‌های کنترلی مانع از تداوم این رویداد شد.

با اینکه بازار سهام هم همزمان به‌استقبال چنین اتفاقی (پرش دلار) رفت، اما ورود دولت به‌بازار ارز تا حدودی مانع از جهش قیمتی این اسکناس آمریکایی شد. در حال‌حاضر بورس‌بازان تحرکات پاستور را زیر نظر دارند چرا‌که فراموش نکرده‌اند، بازار سرمایه از اولویت‌های نخست کاری دولت رئیسی، پیش از روی کار آمدن بود.

ضمن آنکه قیمت‌گذاری دستوری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بزرگ فعالان و بنگا‌ه‌های اقتصادی در بازار سرمایه این روز‌های مورد انتقاد سیاستگذاران و مجریان اقتصادی قرار گرفته است. هر چند زمزمه‌های حذف این سیاست غلط که اتفاقا هر روز هم در تالار شیشه‌ای بیشتر به‌گوش می‌رسد تا بدین لحظه به‌قانون بدل نشده است، اما ورود تیم اقتصادی و در راس امور رئیس دولت به‌این موضوع می‌تواند ریسک معاملاتی بورس‌بازان را در همین ابتدای شروع فعالیت کاهش دهد و در جای خود بخش از نقدینگی کشور را به‌سمت تولید و اشتغال که اتفاق مورد توجه همین دولت هم قرار دارد، سوق دهد.

با یک حساب سر انگشتی مشاهده می‌شود که با احتساب سهامداران سهام عدالت در کشور، مجموع سرمایه‌گذاران در بخش مولد اقتصادی رقمی بالغ بر ۴۹ تا ۵۰ میلیون نفر را به‌خود اختصاص می‌دهد، بنابراین با گذر از چنین موانعی که اتفاقا داخلی و خودساخته هستند و تجربه نشان داده است که حاصل دست‌درازی در قیمت‌گذاری‌ها چیز جز ایجاد رانت نخواهد بود، می‌تواند به‌ایجاد آرامش حداقلی در تالار بورس منجر شود.

از این موضوعات که بگذریم به‌موضوع سیاست خارجی می‌رسیم. رییس دولت در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با مردم به‌صراحت اعلام کرد که ایران ابایی از مذاکره ندارد، اما در عین حال از موضع قدرت وارد چنین جریانی خواهد شد. هر چند از سوی طرف مقابل هم پالس‌هایی درباره ابراز تمایل در راستای ادامه مذاکرات دریافت می‌شود، اما در عمل تنها اظهارات هستند که مخابره می‌شوند و نه چیز دیگری.

با اینکه رئیس دولت درباره برنامه جامع اقدام‌مشترک اعلام کرده که روزنه‌های امیدوارکننده‌ای پیش‌روی مذاکرات متصور است، اما باید نظاره کرد که احیای برجام طی ما‌ه‌های آتی به‌ثمر می‌رسد یا خیر. طی روز‌های اخیر نیز خبر‌هایی درباره احتمال بازگشت دو شرکت سامسونگ و ال‌جی به‌ایران شنیده می‌شود که البته حسین تنهایی، رئیس اتاق ایران و کره‌جنوبی در گفتگو با قدس‌آنلاین آن را تکذیب کرد، اما به‌هر روی همین شایعات از امید به‌احیای برجام خبر می‌دهند.

بورس‌بازان فعال در صنایع داخلی نیز بیش از سایرین به‌بازگشایی گره برجامی دل بسته‌اند چرا‌که رفع تحریم‌ها عمدتا برای صنایع داخلی خوشحال‌کننده خواهد بود. چون هم تامین مواد اولیه که غالبا وارداتی است به‌نوعی تسهیل خواهد شد و اینکه احتمالا کاهش قیمت دلار می‌تواند وضعیت اقتصادی را تا حدودی بهبود بخشد. تورم نیز به‌واسطه چنین اتفاقی رو به‌نزول خواهد گذاشت.

در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت ۲۵/ ۰ درصدی همراه شد، از ۳۳۱ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۹۵ سهم (۵۹‌درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۳۲ سهم (۴۰ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۷۸ نماد (۲۴‌درصد) صف خریدی به‌ارزش ۶۴۸ میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در ۵ نماد بورسی (۵/ ۱ درصد) به‌ارزش ۴/ ۳۱ میلیارد تومان بودیم.

در فرابورس ایران، اما در روزی که آیفکس افت ۲/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۳۸‌نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۹۲ سهم (۶۷ درصد) مثبت و ۷۵ سهم (۵۴ درصد) منفی بود. در این بازار ۴۲ نماد (۳۰ درصد) صف خریدی به‌ارزش ۴۴۰ میلیارد تومان تشکیل دادند، اما ۲ نماد (۵/ ۱ درصد) نیز با صف فروشی به‌ارزش ۷۷ میلیارد تومان مواجه شدند.

بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۳۸ نماد بود. در این میان ۷۸ سهم (۵۶ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۵۷ سهم (۴۱ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۵۰ نماد (۳۶ درصد) صف خریدی به‌ارزش ۱۶۰‌میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به‌۲۲ نماد (۱۶‌درصد) با ارزشی بالغ بر ۳۶۵ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.