خشک‌ترین پاییز نیم قرن!

مصطفی عبدالهی | دل‌خوش بودیم که پاییز ۱۴۰۰ پربارشی داشته باشیم تا باران‌هایش، غم خشکسالی اخیر را بشوید و با خود ببرد، اما زهی خیال باطل؛ این خشکسالی‌ها ادامه‌دار است و پایدار....

آخرین روز‌های سال آبی جاری است؛ سالی که از ابتدای مهر ۱۳۹۹ آغاز شد و در انتهای شهریور ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد. کافی است به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نگاهی بیندازیم تا بدانیم چه سال آبی تلخی را پشت سر گذاشتیم:

- ارتفاع کل بارش‌های جوی از اول مهر ۹۹ تا دیروز، فقط ۱۵۵ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبلش ۵۰ درصد و نسبت به دوره بلند مدت ۵۲ ساله، ۳۵ درصد کاهش یافته است.

- کاهش بارندگی در برخی حوضه‌های آبریز در مقایسه با سال قبل از آن، از میانگین ۵۰ درصد بیشتر بوده است: در حوضه آبریز مرزی شرقی ۷۰ درصد، قره‏قوم ۶۵ درصد، فلات مرکزی ۵۷ درصد و حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان ۵۳ درصد.

- در مقایسه دوره بلندمدت هم آمار‌های کاهشی ترسناکی دیده می‌شود: از کاهش ۸۸ درصدی حوضه آبریز بندرعباس گرفته تا کاهش ۷۴ درصدی در حوضه هامون.

- کاهش بارندگی‌ها فقط مربوط به مناطق فلات مرکزی، جنوب و شرق کشور نیست و حوضه‌های آبریز ارس، تالش، سفیدرود بزرگ، قره‌سو و گرگان، اترک، کرخه، کارون و دریاچه ارومیه، در شمال و غرب کشور هم بارندگی‌های کمتری داشته است.

طبیعی است که با کاهش بارندگی‌ها، میزان آب ذخیره شده پشت سد‌ها هم کاهش یافته باشد. گزارش‌ها از کاهش ۳۰ درصدی حجم آب مخازن سد‌های کشور حکایت دارد و نگران‌کننده‌تر این‌که، این کاهش در سد‌های ۹ استان، بین ۳۵ تا ۷۵ درصد بوده است؛ اتفاقی که تامین برق پاییز و زمستان در نیروگاه‌های آبی را هم تقریبا غیرممکن کرده است.

حالا، اما بشنوید از پیش‏بینی‌های نگران‌کننده برای پاییز پیش رو؛ «احد وظیفه» رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در گفتگو با خراسان می‌گوید: مدل‌های هواشناسی بین‌المللی نشان می‌دهد که مهر و آبان کم بارشی را پیش رو داریم و حتی این کاهش بارندگی به احتمال قوی کمتر از حد نرمال ۵۲ سال اخیر خواهد بود.

او می‌افزاید: البته امیدواریم در اواخر پاییز و با شروع زمستان بارش‏ها به حالت نرمال بازگردد، اما شروع پاییز این‌طور نخواهد بود.

گزارش دو روز قبل موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو هم بر این گفته، صحه می‌گذارد: «طبق پیش‌بینی دو مرکز Meteo France و NCEP، وضعیت بارش‌ها در فصل پاییز در بیشتر مناطق کشور کمتر از میانگین بلندمدت پیش‌بینی شده که این کاهش برای نیمه غربی کشور چشمگیر است.

علاوه بر آن در بیشتر مناطق کشور متوسط دمای فصل پاییز هم نسبت به متوسط بلندمدت افزایش می‌یابد و در برخی مناطق، افزایش دما بیش از یک درجه سانتی گراد خواهد بود».

رئیس مرکز ملی خشکسالی، به تبعات و آثار مخرب خشکسالی‏ها اشاره می‌کند و می‌گوید: این بلای بزرگی است که همه کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ کشاورزان، معیشت خانواده‌ها، سکونت و مهاجرت، محیط زیست، جانوران و....
ادای پولدار‌ها را در نیاوریم...

البته از نظر او، راهکار مقابله با این بلای بزرگ هم مشخص است: «همه باید باور داشته باشیم که در یک کشور خشک و بیابانی زندگی می‌کنیم، پس انتظاراتمان را واقعی کنیم و فکر نکنیم این خشکسالی‌ها دست از سرمان برمی‌دارد. باید خودمان را با این اقلیم سازگار کنیم و در مصرف آب، ادای آدم‌های پولدار و ولخرج را درنیاوریم.

بدانیم که داشته‌هایمان همین است و باید به بهترین شکل ممکن مدیریتش کنیم، هم در کشاورزی، هم در صنعت، هم در مصرف شهری و هم مصرف خانگی. تک‌تک ما نسبت به میزان مصرف آب و نظارت بر آن مسئولیت داریم. حتی برای مصرف شخصی، استحمام و شستن دست‌ها. باور کنیم که آب یک سرمایه کمیاب و گران‌بهاست...».

خشکسالی شدید، وقوع سیل‌های ناگهانی، بارش‌های عجیب در برخی مناطق گرمسیر و .... این‌ها همه نشانه‌های تغییرات آب و هوایی است که نه فقط در کشور ما، بلکه در سراسر جهان مشاهده شده است. همین دو ماه قبل بود که انتشار پیش‌نویس گزارش سازمان ملل متحد و هشدارهایش در این زمینه جنجالی شد.

یورونیوز با انتشار این پیش‌نویس اعلام کرد: «سلامت ده‌ها میلیون نفر در دهه‌های آینده با سوء تغذیه، خشکسالی و بیماری‌های مرتبط با تغییر اقلیم تضعیف خواهد شد و در معرض تهدید است».

منبع: روزنامه خراسان