آجر چیست و انواع و کاربرد هرکدام در کجاست؟

ساختمان سازی یکی از فعالیت های سود ده و کم ریسک است. در ساخت یک بنا، بر حسب کاربری آن، از مصالح و متریال های مختلفی استفاده می گردد. آجر یکی از پر کاربردترین مصالح ساختمانی به شمار می رود. آجر علاوه بر استفاده در ساخت دیوار و سازه کلی، در نماسازی و زیبایی یک ساختمان نیز کاربرد دارد. آجرها انواع و اقسام متنوعی دارند که بر اساس سایز و کاربرد آنها تقسیم بندی می گردند.

در ساخت بنا با آجر، از مواد دیگری برای ثابت ماندن تعداد زیاد آجر استفاده می شود. سایز استاندارد یک آجر معمولا به اندازه دست است. انواع این محصول از مواد مختلفی نظیر خاک، خاک رس و... تهیه می گردد. یک آجر با کیفیت دارای ویژگی های منحصر به فردی است که در ادامه به آن می پردازیم.

آجر چیست؟

نخستین بار با پختن گل اجاق در کنار آتش، انسان به فکر ساخت آجر افتاد. استفاده از خاک و آب برای ساخت اشکال مختلف آجر آغاز گشته و آتش نقطه انتهای این ابداع گردید. با گذشت زمان آجرها به شکل مکعب مستطیل هایی مقارن ساخته شدند. کوره های آجر پزی بزرگتری برای پخت آجر در دماهای مختلف بر پا گردیدند. سپس ساخت آجر با مواد مختلف آغاز گردید. خاک رس، سولفات، ماسه، آهک، سیلیس، املاح آهن و آلومین از جمله ترکیبات مهم در ساخت یک آجر با کیفیت می باشند.

در ساخت بناهای ایرانی، آجر عنوان پر مصرف ترین مصالح ساختمانی را به خود اختصاص داده است. انواع آجرها در بخش های مختلف ساختمان کاربرد دارند. اما می توان گفت که کاربرد عامه این ماده در ساخت دیوارها و تیغه چینی بناست. بنابراین کیفیت آجر در کیفیت و استحکام سازه نقش بسیار مهمی دارد.

مراحل ساخت آجر

از ترکیب خاک رس و مواد ذکر شده در بخش قبل با آب، گلی مرغوب به نام خشت تهیه می شود. درصد ترکیب هر یک از این مواد در تهیه آجرهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. در مرحله بعد نوبت به قالب زدن گل می رسد. این بخش به دو روش دستی و ماشینی امکان پذیر می باشد. در روش دستی، فرد گل خشت را در قالب های مخصوص به این کار که کفی نداشته ریخته و سطح آن را صاف می کند. سپس قالب را از اطراف گل شکل گرفته خارج کرده و به آن زمان می دهد تا در محیط خشک شود. اما در روش ماشینی تمام مراحل قالب زنی و خشک شدن توسط دستگاه های مخصوص صورت می گیرد. قالب زنی ماشینی سرعت بیشتری دارد.

خشک شدن کامل خشت در محیط یا توسط ماشین مخصوص سبب می شود تا بخش زیادی از آب موجود در گل خشک شده و آجر در کوره ترک نخورد. در مرحله آخر خشت ها داخل کوره های پخت آجر چیده شده و کوره روشن می شود. آجرها تا دمای 900 درجه سانتی گراد به مدت بیش از 40 ساعت حرارت داده می شوند. درجه و زمان پخت آجر، بر اساس نوع آن متفاوت است. پس از خاموش کردن کوره و خنک شدن آجرها، این مصالح پر کاربرد برای استفاده در ساختمان سازی آماده اند. این دمای بالا و پخت سبب می شود تا آجر جزو مصالح نسوز به شمار رود.

انواع آجر در ساختمان سازی

آجر نسوز : این نوع آجر در دمای بالاتری از آجرهای معمولی پخته می شود. همچنین خاک آن نسبت به سایر آجرها متفاوت است. این محصولات به دلیل تحمل دمای بالا، در ساخت باربیکیو، دودکش، کوره و... مورد استفاده قرار می گیرند. لیست قیمت آجر نسوز کوره نشان دهنده کیفیت بالای این محصول در مقایسه با آجر معمولی است.

آجر نما : اصلی ترین ماده در ساخت این نوع از آجرها خاک رس می باشد. آجرنما همانطور که از نامش پیداست، بیشتر برای ساخت نمای بیرونی ساختمان به کار می رود. اشکال و ابعاد مختلفی برای آجر نما وجود دارد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، انواع آجر نمای جدید به بازار عرضه شده اند.

آجر سفال : یکی از معروفترین انواع آجر در صنعت ساخت و ساز، آجر سفالی است. این محصول تنها در دو رنگ زرد و قرمز تولید می گردد که در ساخت تیغه استفاده می شود. البته گاهی در ساخت نمای ساختمان نیز از آن استفاده می شود. کیفیت این محصول به سه درجه تقسیم می گردد.

آجر لفتون : آجر لفتون یا آجر مهندسی، برای ساخت دیوارها و تیغه ها مورد استفاده قرار می گیرد. این آجر به دو دسته سه نما و چهار نما تقسیم می شود. قیمت آجر لفتون بر اساس نوع آن مشخص می گردد.

آجر ماسه آهکی : این محصول از سیلیکات کلسیم تهیه شده و از مقاوم ترین آجرها در برابر فشار و ضربه است. موارد کاربرد این نوع آجر در پی سازی و یا ساخت دیوار حائل می باشد. آجر ماسه آهکی همچنین عایق خوبی برای دماست.

آجر فشاری : یکی دیگر از انواع آجرهای مقاوم، آجر فشاریست که به صورت دستی ساخته می شود. از این آجرها برای ساخت ضربی و یا دیوارهای حمال استفاده می شود. وزن بالای آجر فشاری، از جمله معایب آن به شمار می رود.

آجر لعابی : همانطور که از نام آن پیداست، سطح این آجرها با لعاب مخصوص پوشانیده می شود. کاربرد اصلی آجر لعابی در طراحی داخلی سازه بوده و برای ساخت دیوار، کف و سقف از آن استفاده می شود. تنوع رنگ در این محصول بسیار بالاست.

آجر هلندی : آجر آنتیک یا دکوراتیو، از دیگر نام های این محصول است. این آجرها از مقاوم ترین آجرها در مقابل باکتری و قارچ هستند. آجر هلندی وزن کمی دارد و در برابر حرارت بسیار مقاوم است. طول عمر بالا در کنار تنوع رنگی، از جمله مزایای آجر دکوراتیو می باشد.

آجر قزاقی : یکی از قدیمی ترین انواع آجر به شمار می رود که در ساخت نمای بیرونی بسیاری از سازه های قدیمی، به کار رفته است. آجر قزاقی یا همان آجر سنتی، در رنگ ها و ابعاد مختلفی تولید می گردد.

آجر ضد زلزله : این نوع آجر وزن کمی داشته و نیازی به ملات برای سفت کاری ندارد. در حقیقت این آجرها با شیارهایی که در سطح خود دارند، در کنار یگدیگر قرار گرفته و ثابت می شوند.

آجر رسی : پر کاربردترین آجر در ساخت نمای ساختمان است. وزن کم در کنار مقاومت بالا و قیمت مناسب، این آجر را محبوب ساخته است.

کلام پایانی

استفاده از آجر در ساختمان سازی، استحکام بنا را تا حد زیادی افزایش می دهد. تنوع در نوع و رنگ آجرها سبب شده تا بتوان از این محصول در موارد مختلفی استفاده کرد. آجر همچنین مقاوم ترین متریال در برابر حرارت و آتش است. عموم سازه های آجری نظیر ارگ، دارای قدمت بسیار زیادی می باشند