عواقب سنگین کودتا برای دموکراسی ترکیه
کد خبر :
۲۱۸۱۹
بازدید :
۲۷۹۷
فرادید | فارغ از حاصل نهایی تحولات شب گذشته ترکیه، سیاست‌های ترکیه سیر قهقرای را به خود خواهد دید.
به گزارش فرادید به نقل از اکونومیست، همه چیز از عصر روز گذشته شروع شد. خودروهای نظامی کنترل رفت و آمد بر روی دو پل منطقه بوسفور را به دست خود گرفتند؛ چندین بالگرد به پرواز درآمده و جت‌های جنگی نیز بر فراز آسمان رژه می‌رفتند. بالاخره خبر رسید؛ خبری که برای نسل‌های قدیمی ترکیه آشنا بود اما نسل‌های امروزی ترکیه با آن هیچ آشنایی نداشتند: سربازان در حال آماده سازی مقدمات کودتا بودند. آن‌ها در بیانیه‌ای گفتند: «برای نظم بخشیدن دوباره به قانون اساسی ترکیه، دموکراسی، حقوق بشر، آزادی و تامین دوباره آسایشی که به هم خورده است، نیروهای نظامی ترکیه کنترل کشور را به دست گرفته‌اند.»
ساعاتی بعد اما کنترل امور از دست کودتاچیان خارج شد و چنین به نظر می‌رسید که آن‌ها بازی را باخته باشند. در میان گزارش‌های مبنی بر بالا گرفتن درگیری‌ها، انفجار در پارلمان، اعتراضات خیابانیِ ضد کودتاچیان - و حتی گزارشی از یک انهدام یک فروند بالگرد کودتاچیان توسط یک جت وفادار - کاملا واضح بود که سربازان نتوانسته‌اند به آرامی کنترل امور را به دست گیرند. این نکته از واجبات یک کودتای موفق به شمار می‌رود.
به تدریج شماری از فرماندهان نظامی کنونی و پیشین ترکیه و همچنین تمام رهبران احزاب سیاسی مهم این کشور، خدشه دار شدن دموکراسی را محکوم کردند. رهبران کشورهای غربی - به رهبری باراک اوباما و آنگلا مرکل - نیز حمایت خود را از رئیس جمهور منتخب اما بحث برانگیز ترکیه، رجب طیب اردوغان، اعلام کرده‌اند.
گرچه کودتاچیان در ابتدای کار ظاهرا سازماندهی خوبی داشتند، اما سپس مشخص شد که آن‌ها تنها بخش کوچکی از افسران نظامی را تشکیل می‌دهند. واحدهایی که کنترل فرودگاه استانبول را به دست گرفته بودند به سرعت محو شدند زیرا فرمانده‌ی آن‌ها گفته بود که از کودتا حمایت نمی‌کند. مهمترین رسانه دولتی ترکیه که بیانیه کودتاچیان را نیز پخش کرده بود، تا اوایل صبح مجدد به دست نیروهای دولتی ترکیه افتاد. با وجود ادامه درگیری‌ها در استانبول، اردوغان بازگشتی پیروزمندانه به این شهر داشت. در همین فاصله تصاویری از وی در تلویزیون دولتی ترکیه پخش شد که اردوغان در آن گفته بود «افراد مسئول کودتا هزینه سنگینی برای آن پرداخت خواهند کرد.»
کودتاچیان به شکلی کاملا کلاسیک برنامه ریزی کرده بودند: آن‌ها زمانی کودتا کردند که رئیس جمهور برای گذراندن تعطیلات در سواحل این کشور به سر می‌برد. اردوغان در ابتدا برای رساندن پیامش به مردم از طریق اپلیکیشن ارتباط تصویریِ FaceTime ارتباط خود را با یک شبکه خصوصی برقرار کرد. مجری آن برنامه تصویر گوشی همراهش را جلوی دوربین گرفته بود. اردوغان آنچه را که «شورشی کوچک توسط گروهی اندک از نیروهای نظامی‌مان» می‌خواند را محکوم و از مردم خواست برای مقابله با آن‌ها به خیابان‌ها بیایند. وی سپس طرفداران گولن، جنبش اسلامیِ مخفی که متحد پیشین اردوغان و دشمن امروزی او است، را متهم به رهبری کودتا کرد. بن علی ییلدیریم، نخست وزیر جدید ترکیه، هشدار داد که نیروهای امنیتی وفادار به دولت از «نیرو علیه نیرو استفاده خواهند کرد.»
طرفداران اردوغان با بیرون ریختن در میدان‌های عمومی چندین شهر مهم و فرودگاه اصلی استانبول به درخواست وی پاسخ دادند. موذن‌های مساجد استانبول نیز از مردم خواستند برای مبارزه با کودتاچیان به خیابان‌ها بیایند. گروهی از طرفداران اردوغان نیز برای حمایت از وی راه خود را به سمت مهمترین خیابان خرید استانبول کشیده و فریاد «الله اکبر» سر می‌دادند. گروه اندکی از مردم هم از روی امیدواری جلوی عابر بانک‌ها صف کشیده بودند تا پول خود را از بانک‌ها خارج کنند.
خونریزی در خیابان‌ها صورت گرفت. تصاویر تلویزیونی حاکی از به رگبار بستن مردم توسط یک بالگرد نظامی بود؛ در تصاویری دیگر، مردم پس از اینکه قصد داشتند بر روی پل بوسفور [تنگه بوسفور قسمت اروپایی و آسیایی شهر استانبول را از هم جدا می‌کند] رژه بروند، با تیربار کودتاچیان مواجه شدند که در آن تصاویر در حال انتقال اجساد بودند. چندین انفجار هم در محل پارلمان ترکیه رخ داد. خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه نیز گزارش داد که چندین بالگرد و جت جنگی به یک پایگاه پلیس حمله کرده و دست کم104 نفر در این حمله کشته شده‌اند. همچنین صدای تیراندازی و انفجار در چندین منطقه از استانبول شنیده می‌شد.
شکاف اجتماعی و سیاسی ترکیه از سال 2013، یعنی از زمان بالا گرفتن اعتراضات ضد دولتی ترکیه و فساد مالی که باعث برکناری سه وزیر شد، در حال رشد بود. آقای اردوغان و طرفدارانش فتح الله گولن و حامیانش را مقصر آن ناآرامی‌ها و فسادها می‌دانند.
پس از آنکه آتش جنگ سوریه دامان ترکیه را هم گرفت، موجی از حملات تروریستی در سال گذشته در این کشور صورت گرفت که همین مسئله بحران به وجود آمده را شدت داد. در آخرین حمله تروریستی ترکیه، سه تروریست داعشی 45 نفر را در حمله به فرودگاه بین‌المللی استانبول در روز 28 ژوئن کشتند. علاوه بر آن، جنگ کهنه با نظامیان کرد دوباره قوت گرفت.
در میان تنش‌های به وجود آمده، گروه اندکی از مردم ترکیه فکر می‌کردند که کودتایی همچون کودتای دهه 60 میلادی این کشور بار دیگر پیاده شود. حزب عدالت و توسعه اردوغان که از سال 2002 مسند قدرت در ترکیه را دست دارد، نیمی از آراء مردم ترکیه را از آن خود کرده است. پس از زنجیره‌ای از محاکمات چندین افسر ارشد ارتش ترکیه به اتهام تبانی در دهه نخست قرن 21 میلادی - که احتمال می‌رفت توسط گولن و حامیانش مهندسی شده بود - چنین به نظر می‌رسید که ارتش ترکیه قوای پیشین خود را از دست داده باشد. اما اخیرا پس از آنکه اردوغان خطی سوسیالیست را پیش گرفته بود، وی چند تن از ژنرال‌های زندانی شده را آزاد و روابطش با ارتش را مجددا از نو ساخت. احتمالا وقوع جنگ در مناطق کرد نشین ترکیه در جنوب شرقی این کشور این تصور را در ذهن ارتش ساخته بود که آن‌ها می‌توانند همان نفوذ پیشین خود نسبت به چگونگی اداره امور کشور را دوباره به دست آورند.
فارغ از موفق یا ناموفق بودن کودتا، این اتفاق عواقب سنگینی را بر دوش دموکراسی ترکیه بر جای خواهد گذاشت. اگر آقای اردوغان از این اتفاقات جان سالم بدر برد، او قدرتمندتر از گذشته بازخواهد گشت و نسبت به حذف مخالفین داخلی مصمم‌تر از هر زمانی خواهد بود. آرزوی دیرینه او برای اعطای قدرت سیاسی بیشتر به خودش از طریق تغییر قانون اساسی برای ایجاد "ریاست جمهوری مقتدرتر" شاید سهل‌الوصول‌تر از گذشته شود. اما اگر کنار رود، کودتاچیان با مقاومتی شدیدتر از دو سو مواجه خواهند شد: اول از سوی طرفداران اردوغان، و دوم از سوی آن دسته از مردم ترکیه که معتقدند تنها یک چیز بدتر از حکومت اقتدارگرایانه آقای اردوغان بدتر است و آن افتادن حکومت به دست کودتاچیان است. شاید حمام خونی دیگری در راه باشد.
منبع: Economist
ترجمه: وبسایت فرادید
به گزارش فرادید به نقل از اکونومیست، همه چیز از عصر روز گذشته شروع شد. خودروهای نظامی کنترل رفت و آمد بر روی دو پل منطقه بوسفور را به دست خود گرفتند؛ چندین بالگرد به پرواز درآمده و جت‌های جنگی نیز بر فراز آسمان رژه می‌رفتند. بالاخره خبر رسید؛ خبری که برای نسل‌های قدیمی ترکیه آشنا بود اما نسل‌های امروزی ترکیه با آن هیچ آشنایی نداشتند: سربازان در حال آماده سازی مقدمات کودتا بودند. آن‌ها در بیانیه‌ای گفتند: «برای نظم بخشیدن دوباره به قانون اساسی ترکیه، دموکراسی، حقوق بشر، آزادی و تامین دوباره آسایشی که به هم خورده است، نیروهای نظامی ترکیه کنترل کشور را به دست گرفته‌اند.»
ساعاتی بعد اما کنترل امور از دست کودتاچیان خارج شد و چنین به نظر می‌رسید که آن‌ها بازی را باخته باشند. در میان گزارش‌های مبنی بر بالا گرفتن درگیری‌ها، انفجار در پارلمان، اعتراضات خیابانیِ ضد کودتاچیان - و حتی گزارشی از یک انهدام یک فروند بالگرد کودتاچیان توسط یک جت وفادار - کاملا واضح بود که سربازان نتوانسته‌اند به آرامی کنترل امور را به دست گیرند. این نکته از واجبات یک کودتای موفق به شمار می‌رود.
به تدریج شماری از فرماندهان نظامی کنونی و پیشین ترکیه و همچنین تمام رهبران احزاب سیاسی مهم این کشور، خدشه دار شدن دموکراسی را محکوم کردند. رهبران کشورهای غربی - به رهبری باراک اوباما و آنگلا مرکل - نیز حمایت خود را از رئیس جمهور منتخب اما بحث برانگیز ترکیه، رجب طیب اردوغان، اعلام کرده‌اند.
گرچه کودتاچیان در ابتدای کار ظاهرا سازماندهی خوبی داشتند، اما سپس مشخص شد که آن‌ها تنها بخش کوچکی از افسران نظامی را تشکیل می‌دهند. واحدهایی که کنترل فرودگاه استانبول را به دست گرفته بودند به سرعت محو شدند زیرا فرمانده‌ی آن‌ها گفته بود که از کودتا حمایت نمی‌کند. مهمترین رسانه دولتی ترکیه که بیانیه کودتاچیان را نیز پخش کرده بود، تا اوایل صبح مجدد به دست نیروهای دولتی ترکیه افتاد. با وجود ادامه درگیری‌ها در استانبول، اردوغان بازگشتی پیروزمندانه به این شهر داشت. در همین فاصله تصاویری از وی در تلویزیون دولتی ترکیه پخش شد که اردوغان در آن گفته بود «افراد مسئول کودتا هزینه سنگینی برای آن پرداخت خواهند کرد.»
کودتاچیان به شکلی کاملا کلاسیک برنامه ریزی کرده بودند: آن‌ها زمانی کودتا کردند که رئیس جمهور برای گذراندن تعطیلات در سواحل این کشور به سر می‌برد. اردوغان در ابتدا برای رساندن پیامش به مردم از طریق اپلیکیشن ارتباط تصویریِ FaceTime ارتباط خود را با یک شبکه خصوصی برقرار کرد. مجری آن برنامه تصویر گوشی همراهش را جلوی دوربین گرفته بود. اردوغان آنچه را که «شورشی کوچک توسط گروهی اندک از نیروهای نظامی‌مان» می‌خواند را محکوم و از مردم خواست برای مقابله با آن‌ها به خیابان‌ها بیایند. وی سپس طرفداران گولن، جنبش اسلامیِ مخفی که متحد پیشین اردوغان و دشمن امروزی او است، را متهم به رهبری کودتا کرد. بن علی ییلدیریم، نخست وزیر جدید ترکیه، هشدار داد که نیروهای امنیتی وفادار به دولت از «نیرو علیه نیرو استفاده خواهند کرد.»
طرفداران اردوغان با بیرون ریختن در میدان‌های عمومی چندین شهر مهم و فرودگاه اصلی استانبول به درخواست وی پاسخ دادند. موذن‌های مساجد استانبول نیز از مردم خواستند برای مبارزه با کودتاچیان به خیابان‌ها بیایند. گروهی از طرفداران اردوغان نیز برای حمایت از وی راه خود را به سمت مهمترین خیابان خرید استانبول کشیده و فریاد «الله اکبر» سر می‌دادند. گروه اندکی از مردم هم از روی امیدواری جلوی عابر بانک‌ها صف کشیده بودند تا پول خود را از بانک‌ها خارج کنند.
شکاف اجتماعی و سیاسی ترکیه از سال 2013، یعنی از زمان بالا گرفتن اعتراضات ضد دولتی ترکیه و فساد مالی که باعث برکناری سه وزیر شد، در حال رشد بود. آقای اردوغان و طرفدارانش فتح الله گولن و حامیانش را مقصر آن ناآرامی‌ها و فسادها می‌دانند.
پس از آنکه آتش جنگ سوریه دامان ترکیه را هم گرفت، موجی از حملات تروریستی در سال گذشته در این کشور صورت گرفت که همین مسئله بحران به وجود آمده را شدت داد. در آخرین حمله تروریستی ترکیه، سه تروریست داعشی 45 نفر را در حمله به فرودگاه بین‌المللی استانبول در روز 28 ژوئن کشتند. علاوه بر آن، جنگ کهنه با نظامیان کرد دوباره قوت گرفت.
در میان تنش‌های به وجود آمده، گروه اندکی از مردم ترکیه فکر می‌کردند که کودتایی همچون کودتای دهه 60 میلادی این کشور بار دیگر پیاده شود. حزب عدالت و توسعه اردوغان که از سال 2002 مسند قدرت در ترکیه را دست دارد، نیمی از آراء مردم ترکیه را از آن خود کرده است. پس از زنجیره‌ای از محاکمات چندین افسر ارشد ارتش ترکیه به اتهام تبانی در دهه نخست قرن 21 میلادی - که احتمال می‌رفت توسط گولن و حامیانش مهندسی شده بود - چنین به نظر می‌رسید که ارتش ترکیه قوای پیشین خود را از دست داده باشد. اما اخیرا پس از آنکه اردوغان خطی سوسیالیست را پیش گرفته بود، وی چند تن از ژنرال‌های زندانی شده را آزاد و روابطش با ارتش را مجددا از نو ساخت. احتمالا وقوع جنگ در مناطق کرد نشین ترکیه در جنوب شرقی این کشور این تصور را در ذهن ارتش ساخته بود که آن‌ها می‌توانند همان نفوذ پیشین خود نسبت به چگونگی اداره امور کشور را دوباره به دست آورند.
فارغ از موفق یا ناموفق بودن کودتا، این اتفاق عواقب سنگینی را بر دوش دموکراسی ترکیه بر جای خواهد گذاشت. اگر آقای اردوغان از این اتفاقات جان سالم بدر برد، او قدرتمندتر از گذشته بازخواهد گشت و نسبت به حذف مخالفین داخلی مصمم‌تر از هر زمانی خواهد بود. آرزوی دیرینه او برای اعطای قدرت سیاسی بیشتر به خودش از طریق تغییر قانون اساسی برای ایجاد "ریاست جمهوری مقتدرتر" شاید سهل‌الوصول‌تر از گذشته شود. اما اگر کنار رود، کودتاچیان با مقاومتی شدیدتر از دو سو مواجه خواهند شد: اول از سوی طرفداران اردوغان، و دوم از سوی آن دسته از مردم ترکیه که معتقدند تنها یک چیز بدتر از حکومت اقتدارگرایانه آقای اردوغان بدتر است و آن افتادن حکومت به دست کودتاچیان است. شاید حمام خونی دیگری در راه باشد.
منبع: Economist
ترجمه: وبسایت فرادید
۰
