کوزهگرهای در کوزه افتاده!
او میگوید: "حتی اگر کمتر بفروشیم، حتی اگر سفالگرها روز به روز کمتر و کمتر شوند، ما مبارزه میکنیم تا میراث فنی پدران و نیاکان خودمان را زنده نگاه دارد. "
کد خبر :
۶۵۱۰۶
بازدید :
۲۸۵۲
فرادید | عادل الکواز، با استادی چرخ سفالگری را میگرداند و گل خیس را تبدیل به یک لیوان میکند. خانوادۀ او در این صنعت چند هزار سالۀ عراقی شهرت دارند، اما کواز به سختی سعی میکند که آن را زنده نگاه دارد.
به گزارش فرادید به نقل از AFP، به مدت هزاران سال، ظروف سفالی برای ذخیرۀ غذا و پخت و پز در هر خانهای در سومر پیدا میشد. سومر، قدیمیترین تمدن شناختهشده است که در جنوب عراق امروزی شکل گرفته بود.
نام خانوادگی کواز از "کوزه" میآید، و ساختن آن بیش از دویست سال است که با خاک کوزهگریای که از کنارۀ دریاچهای در نزدیکی نجف میآورند، کار این خانواده بوده است.
آقای کواز ۴۵ ساله، میگوید: "ساختن کوزههای گلی، حرفهای است خانوادۀ من به خاطر آن مشهور شدهاند. "
سفالگری ریشههای عمیقی در عراق دارد. جایی که تمدنهای باستانی برای ساختن خانههایشان، و ظروف آشپزی و حتی اجاقهایشان به سراغ گل رفتند.
اما اکنون، سیل محصولات مدرن، تقاضا برای وسایل سفالی دستساز را بسیار کاهش داده است.
زمانی همهگیر، حال رو به فراموشی
لیوانهای ساخت خانوادۀ او، از گل نجف درست میشدند. آنها را در سایه خشک میکردند و سپس در دمای بالا به مدت حداقل ۱۵ ساعت میپختند.
در عراق، که یکی از گرمترین کشورهای جهان است، این ظروف گلی ضروری بودند.
او میگوید: "از این خمرهها برای خنک نگه داشتند آب یا حفظ غذا استفاده میشد. آنها را در زیر سایه میگذاشتند یا در جایی مرتفع آویزانشان میکردند. "
بعضی عراقیها حتی از آنها برای ذخیرۀ جواهرات خود استفاده میکردند.
کواز میگوید: "آنهایی که سفالگری میکردند، پول زیادی در میآوردند، چون که محصولاتشان در خانههای عراق قدیم شایع بود. "
این ظروف سفالی در دوران صدام حسین که بسیاری از خانوادهها دچار مشکل مالی بودند و همچنین در دهۀ ۹۰ میلادی که تحریمهای بینالمللی بر سر عراق آمدند، به صورت غافلگیرکنندهای کاربرد یافتند.
در حالی که لوازم خانگی برای اکثریت جامعه بسیار کمیاب و گران شده بود، عراقیها بار دیگر سراغ سفالیجات رفتند.
او میگوید: "درآمد بسیاری از خانوادهها به آنها اجازه نمیداد که یخچال یا فریزر بخرند که آبشان را خنک نگه دارند، برای همین اکثراً از خمرهها و کوزهها استفاده میکردند. "
در آن زمان خانوادۀ او پارچهایشان را به صورت انبوه میفروختند و گاهی اوقات در هفته هزاران ظرف سفالی را به سرتاسر عراق میفرستند.
اما زمانه عوض شده است.
او میگوید: "حالی خیلی کم میفروشیم. در کل سال ۱۰۰ یا ۲۰۰ پارچ هم نمیفروشیم. "
کشاورزانی که زمانی به دنبال ظروف سفالی بزرگ بودند، حال به دنبال محصولات ارزانتری هستند که یا در جای دیگری از عراق تولید میشوند یا وارداتی هستند.
کواز در کارگاهش که خود از گل ساخته شده و با برگهای نخل پوشیده شده است، میگوید: "آنها کیسههای پلاستیکی که از چین وارد میشود را میخرند، و حالا ما خیلی کم دیگ میفروشیم. "
او خمرهها را فقط بنا به درخواست میسازد، اما قبول دارد که همین هم ارزش زحمتش را ندارد.
لیوانهای کوچک فقط ۲۵۰۰ دینار یا حدود ۲ دلار قیمت دارند، در حالی که پاتیلهای بزرگ که چند ده لیتر گنجایش دارند، ۱۵۰۰۰ دینار قیمت دارند.
مبارزه برای نان
با وجود فراگیر شدن اجاقهای گازی و برقی، ام حیدر تنور سفالی قابل اعتماد خودش را ترجیح میدهد.
او هر روز صبح، روی تراس خود در پشت بام خانهاش در بخش قدیمی نجف، در این تنور نان سنتی میپزد.
ام حیدر، در حالی بوی اشتها برانگیزی از اجاق فروزانش به مشام میرسد، میگوید: "مزۀ نانی که در تنور قدیمی درست میشود، با نانی که در اجاق برقی یا گازی درست میشود، فرق میکند. "
او که کم کم به هفتاد سالگی نزدیک میشود، چادر مشکی سنتی عراقی را که او را از سر تا پا پوشانده به تن دارد.
او همچون مادرش و پیش از او، مادربزرگش، در زمینۀ تنور نسبت به سنت وفادار مانده است، تنها باید فرق؛ خودش آن را نساخته است.
اما بعضی عراقیها، نظیر حیدر الکعبی، بر رعایت کامل سنت سومری اصرار دارند.
در کنارۀ دریای نجف، کعبی مشغول ترکیب موادی برای ساخت اجاق خودش است.
او توضیح میدهد: "باید به خاک کوزهگری، نی، ماسۀ قرمز و پشم مصنوعی اضافه کنید. این ترکیب را دو روز میگذارید بماند تا خاک کوزهگری خودش را بگیرد. "
با وجود کاهش فروش، این سفالگر روحیۀ خوبی دارد.
او میگوید: "حتی اگر کمتر بفروشیم، حتی اگر سفالگرها روز به روز کمتر و کمتر شوند، ما مبارزه میکنیم تا میراث فنی پدران و نیاکان خودمان را زنده نگاه دارد. "
او میگوید: "و البته هنوز عراقیهایی هستند که فقط نان خوب میخورند. " و چشمکی میزند.
۰