ریسک‌های جهانی کرونا برای کسب‌وکار‌ها

دکتر علی داوری | پس از چند ماه، بحران کووید-۱۹ مهم‌ترین ابرچالش جهان از زمان جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود. پیشگیری از این بحران منجر به افزایش هزینه دولت‌ها، شرکت‌ها و کاهش فعالیت‌های اقتصادی شده و چشم‌انداز جهانی اقتصاد مبهم است.

این سوالات مطرح است که آیا این بحران در یک سال آینده حل می‌شود یا چند سال به درازا خواهد کشید؟ همه جواب‌ها در هاله‌ای از ابهام است و نمی‌توان پاسخ دقیقی به آن‌ها داد، ولی آنچه قطعیت دارد، شکل‌گیری ریسک‌های متعدد است. ریسک به مفهوم در معرض خطر قرار گرفتن است.

موضوع ریسک در اقتصاد و کسب‌وکار اهمیت جدی دارد. ریسک‌ها را می‌توان به ریسک‌های تجاری و غیرتجاری تقسیم کرد. ریسک‌های تجاری به بازار محصولات و خدمات بستگی دارد و می‌تواند با شناسایی فرصت‌های کارآفرینانه به نوآوری‌های تکنولوژیک، خدمات و محصولات جدید و ورود به بازار‌های جدید کمک کند.

ریسک‌های غیرتجاری شامل تغییرات در محیط‌های اقتصادی یا سیاسی، زیست محیطی و بهداشتی مانند کووید-۱۹است. کووید-۱۹ به‌عنوان یک ریسک غیرتجاری بر افزایش ریسک‌های تجاری موثر بوده است و می‌تواند به فرصت‌های کسب‌وکاری جدید یا تهدید بیشتر منجر شود.

انواع ریسک‌های جهانی کسب‌وکار: مجمع جهانی اقتصاد (WEF) درخصوص ریسک‌های جهانی گزارشی را منتشر کرده است. در این گزارش ریسک به‌عنوان رویداد یا شرایطی نامشخص با پتانسیل تاثیرگذاری منفی بر کشور‌ها و صنایع مختلف تعریف شده است.

در این گزارش ۳۱ ریسک جهانی براساس نظر کارشناسان رتبه‌بندی شده‌اند. ریسک‌های ناشی از کووید-۱۹ به پنج دسته اصلی تقسیم شده است که به ترتیب اهمیت عبارتند از:

۱) ریسک‌های اقتصادی: به‌دلیل شیوع کرونا تولید و مصرف کالا‌ها و خدمات در جهان دچارتغییر شده و در هر دو طرف عرضه و تقاضا شوک ایجاد شده است. این بحران تغییرات اقتصادی جهانی را تشدید کرده است.

بانک‌های مرکزی میلیارد‌ها دلار برای حل مشکل هزینه می‌کنند و بدهی‌های کشور‌ها بیشتر شده است. ۱۰ ریسک اقتصادی و درصد اهمیت آن‌ها از نظر خبرگان عبارتند از:

۲) ریسک‌های اجتماعی: با وجود تلاش‌های جهانی هنوز احتمال شیوع کووید-۱۹ یا جهش بیماری وجود دارد. با کاهش سطح محدودیت و قرنطینه، برخی از ریسک‌ها پیچیده‌تر می‌شوند. نابرابری اجتماعی بیشتر شده و ممکن است رفاه اجتماعی کاهش یابد.

عدم اطمینان نسبت به آینده، بیکاری و فقر بیشتر به همراه دارد. تغییر نگرش جامعه نیز از مشکلات پیش‌رو است. ریسک‌های اجتماعی و درصد اهمیت آن‌ها از نظر خبرگان عبارتند از:


۳) ریسک‌های ژئوپلیتیک: عوامل ژئوپلیتیک یا جغرافیای سیاسی به مفهوم تاثیر عوامل جغرافیایی بر رفتار و قدرت دولت‌ها است. ویژگی‌های سرزمین، آب و هوا، منابع طبیعی، موقعیت جغرافیایی، ویژگی‌های جمعیتی و خصوصیات فرهنگی، عملکرد نظام سیاسی، گزینه‌های سیاست خارجی را تعیین می‌کنند.

یکی از چالش‌های ژئوپلیتیک بعد از شروع بحران کرونا موضوعات بین کشوری است که می‌تواند به محدودیت‌های بیشتر تجارت بین کشور‌ها منجر شود. ریسک‌های ژئوپلیتیک و درصد اهمیت آن‌ها عبارتند از:


۴) ریسک‌های فناوری: فناوری افراد را قادر به پیشگیری از گسترش کووید-۱۹ کرده است. ابزار‌های دیجیتالی، کار از راه دور را به‌صورت گسترده برای مشاغل امکان‌پذیر ساخته است. با این حال برخی تحلیلگران معتقدند که حملات سایبری به‌دلیل کار از راه دور یک نگرانی رو به رشد است. همچنین اتوماسیون ممکن است به بیکاری بیشتر هم منجر شود. ریسک‌های فناوری و درصد اهمیت آن‌ها عبارتند از:


۵) ریسک‌های زیست‌محیطی: ابتدای شروع بحران کرونا به‌دلیل کم‌شدن تولید با کاهش آلودگی و تولید گاز‌های گلخانه‌ای روبه‌رو بودیم، ولی وقتی اقتصاد‌ها مجددا رونق یابند موضوعات زیست محیطی چندان مود توجه قرار نخواهند گرفت؛ بنابراین سرمایه‌گذاری‌های زیست‌محیطی با تاخیر مواجه شده و اقدامات جهانی با عقبگرد مواجه می‌شوند.

دو ریسک زیست محیطی و درصد اهمیت آن‌ها عبارتند از: