خواب واشنگتن برای کردهای سوریه

«بکیر بوزداغ» که هم‌زمان سخنگوی دولت ترکیه و معاون نخست‌وزیر این کشور محسوب می‌شود، گفت که آنکارا به همه طرف‌های ذی‌ربط ازجمله روسیه، آمریکا و ایران اطلاع داده که اجازه هیچ‌گونه حرکتی علیه خود در عفرین سوریه را نخواهد داد.

او همچنین تأکید کرد، همه آنچه در مناطق مرزی سوریه و عراق و به‌ویژه در عفرین در جریان است، برای این کشور اولویت اصلی است. این اولین‌بار نیست که مقامات ترکیه درباره امکان آغاز عملیات نظامی جدید در منطقه مرزی عفرین سخن می‌گویند.

شامگاه سه‌شنبه گذشته نیز ارتش ترکیه مواضع نیروهای دموکراتیک را در اطراف شهر عفرین واقع در شمال استان حلب سوریه به‌شدت هدف حملات خمپاره‌ای و توپخانه‌ای خود قرار داد.

دولت ترکیه، نیروهای عمدتا کُرد دموکراتیک سوریه را شاخه سوری گروهک حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) دانسته و بار‌ها از آمریکا به دلیل حمایت از این نیرو‌ها و تجهیز آن‌ها به سلاح‌های سنگین انتقاد کرده است؛ اما یکشنبه گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ، همتای آمریکایی خود، گفت: واشنگتن قول داده است تسلیح کردهای سوریه را متوقف کند.

بر اساس این هرچند محتمل است، این اقدام آمریکا تن‌ها تاکتیکی برای حفظ وضع موجود (حفظ کردهای سوری در مقابل تهاجم احتمالی ارتش ترکیه) و برای آرام نگه‌داشتن ترکیه (متحدش در ناتو) باشد؛ اما در برهه زمانی کنونی تن‌ها یک توافق پشت پرده می‌تواند توجیه‌گر این اقدام ابهام‌آمیز آمریکا باشد؛ چراکه با شکست گروه‌های تروریستی مورد حمایت آمریکا در سوریه، این کشور عملا برگه‌های چندانی برای بازی سوریه، در دست ندارد که به‌راحتی از آن‌ها چشم‌پوشی کند.

توافقی که طرف مقابلش می‌تواند روسیه باشد؛ چراکه هرگونه اقدام ترکیه در عفرین نیازمند توافق روسیه بر سر این مسئله است که کدام گروه، دولت سوریه یا ارتش آزاد (بعد از بیرون‌راندن کردهای سوری) کنترل این منطقه را در دست بگیرند.

ممکن است علاوه بر توافق ترکیه و روسیه، آمریکا نیز در مقابل خروج نیروهای ایرانی و حزب‌الله، نهایتا به این جمع‌بندی رسیده باشد که تن‌ها راه‌حل ممکن تأمین امنیت رژیم صهیونیستی و به‌رسمیت‌شناختن حوزه نفوذ سنتی روسیه است.

پیش‌تر نیز «عبد صلاح علی»، نماینده حزب اتحاد دموکراتیک سوریه، در مسکو با انتقاد از مواضع کرملین در قبال حملات ترکیه به کانتون عفرین، این مواضع را غیرشفاف و ضدونقیض عنوان کرده بود. او گفته بود، مقامات روسیه در سخن می‌گویند که ما با هرگونه حمله و مداخله نیروهای خارجی در سوریه مخالف هستیم؛ ولی در عمل سیاستی را دنبال می‌کنند که دولت مرکزی سوریه را در اولویت قرار می‌دهد.

تصور ما این است که روسیه تلاش می‌کند تا با بازکردن راه حملات ارتش ترکیه به کانتون عفرین ما را مجبور به کاری کنند. چنان‌که رهبران کُرد از احتمال واگذاری منطقه عفرین به دولت سوریه خبر داده، تا به این طریق مانع از عملیات نظامی ترکیه علیه این منطقه شوند.

صالح مسلم، رئیس سیاسی «حزب اتحاد دموکراتیک سوریه» نیز می‌گوید: «اگر آمریکا و روسیه در متوقف‌کردن تجاوز ترکیه به عفرین وارد عمل نشوند و راه را به روی ترکیه نبندند، ما شهر عفرین را به ارتش سوریه تحویل خواهیم داد؛ همانند کاری که در شهر منبج کردیم؛ چراکه عفرین جزء خاک سوریه است و ما به ترکیه اجازه نخواهیم داد تا یک وجب از خاک سوریه را اشغال کند».

به عبارتی حفظ و یکپارچگی ارضی سوریه که هم نظر روسیه است و هم ایران. همچنین چند روز پیش نیز سخنگوی دولت ترکیه از احتمال عملیات نظامی مشترک با ایران و روسیه در عفرین سخن گفته بود که اگر صحت داشته باشد، بیانگر نزدیکی دیدگاه‌های همه طرفین درگیر برای پایان بحران سوریه است.

منطقه عفرین یکی از سه منطقه کردنشین در شمال سوریه محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۲ نیروهای دولتی از این منطقه عقب نشستند، در نتیجه کرد‌ها کنترل عفرین را به دست گرفتند. این منطقه که در شمال غربی سوریه قرار دارد، به دلیل شرایط جغرافیایی از دو منطقه دیگر کردنشین یعنی کوبانی و جزیره منفک بوده است.

کرد‌ها سال گذشته با عبور از رودخانه فرات و تسلط بر شهر منبج تلاش کردند به سمت عفرین پیشروی کنند تا سه منطقه تحت کنترل خود را به یکدیگر وصل کنند؛ اما عملیات سپر فرات ترکیه و ورود نظامیان این کشور به جرابلس این هدف کرد‌ها را ناکام گذاشت. ترکیه قصد داشت به سمت شرق پیشروی کرده و شهر منبج را به کنترل خود درآورد که به دلیل همراهی‌نکردن آمریکا و مخالفت دمشق و مسکو منصرف شد.