گوستاو دلاوال؛ مخترع توربین بخار

روح‌اله‌حاتمی | کارل گوستاو پاتریک دلاوال مهندس و مخترع سوئدی بود که در طراحی توربین‌های بخار و ماشین‌آلات فرآوری لبنیات نقش برجسته‌ای ایفا کرد.

او در ۹ می‌۱۸۴۵ در اورسا، دالارنای سوئد به دنیا آمد و در ۱۸۶۳ وارد انستیتو تکنولوژی استکهلم شد. دلاوال در ۱۸۶۶ مدرک مهندسی مکانیک خود را گرفت و بعد به دانشگاه اوپسالا رفت.

پس از پایان تحصیلات شرکت معدن سوئد موسوم به «استورا کوپاربرگ» وی را استخدام کرد. وی همزمان در دانشگاه اوپسالا تحصیلاتش را پی گرفت و در ۱۸۷۲ دکترای خود را دریافت کرد. پس از آن کارخانه فولاد کلاستر سوئد وی را به خدمت گرفت.

از سال ۱۸۸۶ عضو آکادمی سطلنتی علوم سوئد بود و در زمینه بازرگانی و مهندسی به موفقیت‌های زیادی رسید. وی از ۱۸۸۸ به مدت دو سال عضو پارلمان سوئد شد و بعدتر به عضویت سنا درآمد. دلاوال در ۲ فوریه ۱۹۱۳ در استکهلم درگذشت.

او در ۱۸۸۲ مفهوم «توربین بخار ضربه ای» خود را تعریف کرد و دو سال بعد توربین بخار کوچکی ساخت تا نشان دهد که این دستگاه قابلیت ساخت دارد. در ۱۸۹۰ وی یک «نازل» ساخت تا فوران بخار را به سرعتی مافوق صوت برساند.

در واقع این نازل برای تبدیل جریان با سرعت زیر صوت به جریانی با سرعت مافوق صوت به کار می‌رفت. او این کار را با تبدیل فشار به انرژی جنبشی انجام داد. این نازل که اکنون موسوم به نازل دلاوال است امروزه به شکلی وسیع در توربین‌های بخار و نازل موتور‌های موشک کاربرد دارد.

وی همچنین در زمینه توسعه صنعت لبنیات نیز نقش داشت که از آن میان باید از نخستین دستگاه گریز از مرکز جداکننده خامه از شیر و نیز نخستین دستگاه‌های شیردوشی یاد کرد. او توانست نخستین دستگاه شیردوشی خود را در ۱۸۹۴ به ثبت برساند.

اما پس از مرگ وی بود که کمپانی مرتبط با وی توانست برای چنین دستگاهی در ۱۹۱۸ بازاریابی کند. او همراه با اسکار لام شرکت آلفا لاوال را در ۱۸۸۳ تاسیس کرد. در ۱۹۹۱ هنگامی که آلفا لاوال از سوی گروه تترا پک خریداری شد، «آلفا لاوال اگری»، یک شرکت تولید‌کننده ماشین آلات لبنی و کشاورزی، از آن جدا شد. این شرکت پس از آن به «دلاوال» تغییر نام داد.