نقد فیلم گلادیاتور ۲ : چالش بزرگ ریدلی اسکات

هنگام صحبت درباره فیلم گلادیاتور ۲ (Gladiator II) اولین سوالی که باید از خودمان و عوامل فیلم بپرسیم این است: چرا؟ حدود ۲۵ سال بعد از عرضه قسمت اول گلادیاتور که هم در گیشه و هم در جوایز با درخشش‌های زیادی همراه بود، «گلادیاتور ۲» قرار است چه چیز جدیدی اضافه کند؟ آیا ریدلی اسکات بعد از گذشت این همه سال، به بینش تازه‌ای در مورد «گلادیاتور» رسیده و احساس کرده وقتش رسیده که قسمت دوم را بسازد؟

یا تهیه‌کنندگان فیلم به این نتیجه رسیده‌اند که قسمت اول (که اتفاقا فروش چندان خارق‌العاده‌ای هم نداشت) ظرفیت تبدیل شدن به یک مجموعه فیلم را دارد و می‌تواند مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد؟ دلیلش هر چه که باشد، بعد از ۲۵ سال، با قسمت دوم یکی از خاطره‌انگیزترین فیلم‌های قرن بیست و یک طرف هستیم. دنباله‌ای که می‌توان گفت به هر ترتیبی که شده موفق می‌شود گلیم خودش را از آب بیرون بکشد و جانشین قابل احترامی برای «گلادیاتور ۱» باشد.

داستان «گلادیاتور ۲» از جایی شروع می‌شود که ژنرال آکاسیوس (پدرو پاسکال) و ارتش روم به پادشاهی نومیدیا در شمال آفریقا حمله می‌کنند که محل زندگی قهرمان داستان به نام هانو (پل مسکال) است. در میانه این درگیری، همسر هانو کشته می‌شود و خود او هم به عنوان برده به روم آورده می‌شود.

شجاعت او در میدان نبرد باعث می‌شود که ماکرینوس (دنزل واشنگتن)، برده‌دار معروف روم، او را به عنوان یکی از گلادیاتورهای اصلی خود انتخاب کند. هانو در عین حال که در نبردهای بین گلادیاتورها به پیروزی می‌رسد و روز به روز محبوب‌تر می‌شود، همچنان سودای انتقام را در سر دارد. اما در این میان، یک حقیقت غیرمنتظره آشکار می‌شود که تقریبا تمام شخصیت‌های اصلی را بر سر یک دو راهی قرار می‌دهد.

گلادیاتور 2: دنباله‌ای محتاط

هوشمندی نویسندگان فیلم در این است که تقریبا تمام عناصری که باعث محبوبیت قسمت اول شده بودند را در قسمت دوم هم می‌گنجانند. از انتقام‌جویی به خاطر مرگ همسر گرفته تا نبرد بین گلادیاتورها و آزادی‌خواهی و جنگ قدرت. البته اگر بدبینانه نگاه کنیم، این هوشمندی را می‌توان احتیاط توصیف کرد. فیلم کاملا یک دنباله وفادار است که از حاشیه‌های بی‌دلیل خودداری می‌کند. نه به دنبال این است که برداشت جدیدی از جهان داستانی خود ارائه بدهد، و نه می‌خواهد با محافظه‌کاری افراطی،‌ یک کپی صد درصد از قسمت اول باشد.

به لطف بازی خوب تیم بازیگران، «گلادیاتور ۲» مجموعه‌ای از شخصیت‌های به یاد ماندنی را به مخاطب معرفی می‌کند. تیزهوشانه‌ترین تمهید نویسندگان، بدون شک گنجاندن لوسیلا، معشوقه ماکسیموس در قسمت اول است که این بار با پدرو پاسکال ازدواج کرده است. او که خود کانی نیلسن، بازیگر قسمت اول نقشش را بازی می‌کند، تنها یادگار «گلادیاتور ۱» است. او شخصیتی است که رویاهای بزرگی در سردارد و می‌خواهد آزادی را به روم برگرداند، اما واقعیت شوک‌آوری که در میانه فیلم آشکار می‌شود، او را با در وضعیت پیچیده‌ای قرار می‌دهد.

گلادیاتور ۲ یک دنباله کاملا وفادار است که از حاشیه‌های بی‌دلیل خودداری می‌کند. نه به دنبال این است که برداشت جدیدی از جهان داستانی خود ارائه بدهد، و نه می‌خواهد با محافظه‌کاری افراطی،‌ یک کپی صد درصد از قسمت اول باشد.

همان‌طور که انتظار می‌رود، شخصیت ماکرینوس با بازی فوق‌العاده دنزل واشنگتن، یکی از تماشایی‌ترین شخصیت‌های «گلادیاتور ۲» است. اصلا صرف حضور یک شخصیت سیاه‌پوست در راس قدرت نظام حکومتی روم (که جزو سیاست‌های جدید هالیوودی‌ها در راستای حمایت‌ از اقلیت‌های جنسی و نژادی است)، یک تناقض غیرقابل باور است که به سختی می‌توان منطق آن را پذیرفت، ولی به لطف بازی درخشان دنزل واشنگتن، این شخصیت جانی تازه روی پرده گرفته است و کاملا باورپذیر به نظر می‌رسد.

او چند سال پیش با بازی در فیلم «تراژدی مکبث» از جوئل کوئن، باز همین بلا را سر ما آورد و دوباره در نقشی بازی کرد که هیچ توجیه منطقی پشت خود نداشت و تنها به لطف بازی درخشان او باورپذیر شده بود. به نظر می‌رسد هالیوودی‌ها راهی برای مشکل گنجاندن شخصیت‌های سیاه‌پوست در موقعیت‌های غیرمنطقی پیدا کرده‌اند: از بازیگرهای دوست داشتنی استفاده می‌کنند تا مخاطب را با خود همراه کنند!

احتمالا پل مسکال با بازی در نقش لوسیوس، با یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دوران حرفه‌ای خود مواجه شده است. راسل کرو با بازی در قسمت اول، به نقطه اوج کارنامه خود رسید، یکی از ماندگارترین شخصیت‌های تاریخ سینما را به جا گذاشت و برنده جایزه اسکار هم شد. با کمی اغماض، می‌توان گفت پل مسکال هم در انجام وظیفه خود موفق می‌شود.

نمی‌توان گفت هانو همان جذابیت سحرانگیز شخصیت ماکسیموس را در خود دارد، ولی می‌توان گفت که او هم به اندازه خودش یک شخصیت جذاب و متمایز است. مشکل پل مسکال این است که قرار است پا در جای پای راسل کرو، یکی از بزرگ‌ترین بازیگران تاریخ سینما بگذارد. واقعا رقابت غیرمنصفانه‌ای است!

دست به دامن جلوه‌های ویژه

۲۵ سال بعد از قسمت اول، هالیوود از نظر جلوه‌های ویژه پیشرفت‌های زیادی کرده است. و همین عنصر هم به یکی از برگ‌های برنده ریدلی اسکات تبدیل شده است. صحنه‌های نبرد «گلادیاتور ۲» تماشایی و هیجان‌انگیز هستند. دیگر خبری از آن سبک کارگردانی واقع‌گرایانه قسمت اول نیست. ریدلی اسکات این بار با دست‌ودلبازی فراوان از جلوه‌های ویژه استفاده کرده است.

به نظر می‌رسد او این بار کاملا روی جلوه‌های ویژه برای جذب مخاطبان حساب کرده است. فیلم اصلا با یک نبرد عظیم و تماشایی شروع می‌شود و در چند جای دیگر هم صحنه‌های عظیم و پرهزینه‌ای طرف می‌شویم. نقطه اوجش هم پر کردن کولوسئوم از آب و مبارزه دو کشتی در آن است.

در بحث جلوه‌های ویژه و داستان، «گلادیاتور ۲» در نقطه مقابل «گلادیاتور ۱» قرار می‌گیرد. هر قدر قسمت اول در تلاش بود روی داستان تمرکز کند و جلوه‌های ویژه را تنها در حد نیاز استفاده کند، بر عکس قسمت دوم روی جلوه‌های ویژه پر زرق و برق تمرکز کرده تا دست خالی خود در قصه‌گویی را بپوشاند.

«گلادیاتور ۲» با وجود تمام نکات مثبتش، تنها یک دنباله محترم است و بعید است بتواند آن جایگاه رفیع «گلادیاتور ۱» را کسب کند و در قلب فیلم‌بازها جای بگیرد.

همان‌طور که در پاراگراف اول هم گفته شد، مهم‌ترین واکنش ما در برخورد با «گلادیاتور ۲»، مطرح شدن این پرسش است که اصلا چرا چنین فیلمی ساخته شده است؟ به نظر می‌رسد خود سازندگان فیلم هم با چنین پرسشی دست و پنجه نرم کرده‌اند. چرا که فیلم نهایت تلاشش را کرده است که شبیه قسمت اول باشد و با افزودن صحنه‌های پرزرق و برق و جلوه‌های ویژه بیشتر، جذابیت خود را حفظ کند. آیا «گلادیاتور ۲» می‌تواند به جایگاهی هم‌سطح قسمت اول برسد؟ متاسفانه خیر.

«گلادیاتور ۲» با وجود تمام نکات مثبتش، تنها یک دنباله محترم است و بعید است بتواند آن جایگاه رفیع «گلادیاتور ۱» را کسب کند و در قلب فیلم‌بازها جای بگیرد.  بررسی عملکرد هر دو فیلم در جوایز اسکار می‌تواند ما را به درک درستی از جایگاه هر دو برساند. «گلادیاتور ۱» وقتی اکران شد، در جوایز اسکار در ۱۲ رشته نامزد شد و در ۵ رشته (از جمله بهترین فیلم) اسکار را به خانه برد.

ولی «گلادیاتور ۲» در مراسم اسکار ۲۰۲۵ تنها در رشته بهترین طراحی لباس نامزد شده است و حتی برنده شدن در آن یک رشته هم قطعی به نظر نمی‌رسد! کاش ریدلی اسکات در برخورد با «گلادیاتور» هم همان مسیر «بلید رانر» را در پیش می‌گرفت و اجازه می‌داد یک فیلمساز جوان که تفکرات نویی دارد، با دیدی تازه به سراغ دنباله‌ای برای این فیلم برود.

منبع: مایکت