از فسیل «سرهای قطع شده» هیولای گردن‌دراز ۲۴۰ میلیون‌ساله چه می‌فهمیم؟

فرادید| تانیستروفئوس با سر سوزن مانندی که در انتهای یک گردن بلند قرار داشت، می‌توانست خیلی آرام بدون اینکه با بدنش جلب توجه کند، خودش را به نزدیک شکارش برساند و او را ناگهان غافلگیر کند. این جانور 240 میلیون سال قبل در عصر تریاسه یکی از شکارچیان ترسناک دریاها بود.

به گزارش فرادید؛ اما تازه‌ترین تحقیقات نشان می‌دهند که همین گردن دراز می‌توانسته بزرگترین علت نابودی این جانور بوده باشد. فسیل‌هایی که از این خزندۀ ماقبل تاریخ در دانشگاه زوریخ به نمایش درآمده‌اند توجه دیرین‌شناسان را به خود جلب کرده‌اند. در اغلب این فسیل‌ها جمجمۀ جانور به همراه بخش کوچکی از ستون فقرات باقی مانده، اما خبری از بقیۀ بخش‌های بدن نیست! این تصادفی نیست؛ معلوم است که سر این جانور قطع شده است.

محققان می‌گویند همیشه این ایده وجود داشت که گردن بلند این گونه از خزنده در معرض گاز گرفتن سایر شکارچیان با جثه‌های بزرگتر بوده است؛ اما حالا با بررسی فسیل‌های به جا مانده، این ایده تا حد زیادی تایید شده است.

تحقیق تازه که در نشریۀ «کارنت بایولوجی» منتشر شده، سرنخ‌های تازه‌ای از آنچه که برای تانیستروفئوس‌های نگون‌بخت در عصر تریاسه رخ داده است را آشکار می‌کند. فسیل‌های این جانور اولین بار در سال 1852 کشف شدند و به خاطر گردن غیرعادی‌شان مورد توجه و علاقۀ جویندگان فسیل و دیرین‌شناسان واقع شدند.

طول قد این جانور به بیش از 6 متر می‌رسیده که 3 متر از آن مربوط به گردن جانور بوده است. ستون فقرات این جانور از 13 مهره تشکیل می‌شده که به شکلی غیرعادی بلند بوده‌اند. در واقع گردن جانور به تنهایی از تنه و دمش بلندتر بوده است. در بین خزندگان ماقبل تاریخ باز هم گردن‌های بلند داشته‌ایم اما نسبت‌های موجود در بدن این خزندۀ خاص بسیار غیرمعمول بوده است.

تحقیقات نشان داده‌اند که تانیستروفئوس شناگر بسیار ماهری هم بوده که در اعماق آب شکار می‌کرده است و در همان‌جا بوده که گردن بلندش به ضررش تمام می‌شده. در آن‌جا شکارچیان بسیار بزرگی حضور داشته‌اند که گردن تانیستروفئوس برایشان یک هدف بسیار مناسب به نظر می‌رسیده.

علاوه بر فسیل سرهای قطع شده، محققان حتی شواهدی از «جای گازگرفتگی» را نیز بر روی فسیل‌های به جا مانده از این جانور تشخیص داده‌اند؛ شکستگی‌ها، سوراخ‌ها و خراش‌هایی روی این فسیل‌ها به چشم می‌خورد که محققان می‌گویند در زمان حیات جانور ایجاد شده‌اند و نه در جریان فرایند فسیل شدن.

از روی این نشانه‌ها محققان سعی کرده‌اند تصویر دقیقی از شیوۀ کشته شدن تانیستروفئوس‌ها را مجسم کنند. شواهد نشان می‌دهد که جانور شکارچی از بالا و پشت سر به سمت تانیستروفئوس حمله می‌کرده و بلافاصله گردن این جانور را گاز می‌گرفته و به سمت بالا یا عقب می‌کشیده است.

یک طراحی قرن نوزدهمی از نبرد هیولاهای دریایی

محققان هنوز مطمئن نیستند که کدام جانور مسئول قطع کردن سرهای تانیستروفئوس‌ها است. از نظر آن‌ها جانوران شکارچی زیادی بوده‌اند که می‌توانستند چنین بلایی را سر این خزندۀ گردن‌دراز بیاورند. اما از روی فاصلۀ بین دندان‌های شکارچیان می‌توان حدس زد که یک خزندۀ گردن دراز دیگر مثل نوتوساروس یا یک جور ایکتیوسور دلفین‌مانند و یا حتی شکارچی مارمولک‌شکلی مثل هلوتیکوسوروس بوده که گردن تانیستروفئوس‌ها را قطع می‌کرده است.

در هر صورت این تحقیق تصویر ترسناک و هراس‌انگیزی از دریاهای خشن و هولناک دورۀ تریاسه را به ما نشان می‌دهد.