علت بارش باران‌های خارق‌العاده امسال در صحرای بزرگ آفریقا چیست؟

فرادید| در صحرای بزرگ آفریقا، یکی از خشک‌ترین مناطق روی زمین، باران سیل‌آسای غیرمعمولی باریده است. دقیقاً روشن نیست چرا این اتفاق در صحرا افتاده است، اما دانشمندان می‌گویند ممکن است به فصل طوفان‌های موسمی آرام اقیانوس اطلس مرتبط باشد. 

به گزارش فرادید، باران به قدری شدید است که برخی از مناطق معمولاً خشک شمال آفریقا در حال حاضر با بارش باران‌های موسمی و سیل مواجه شدند و پیش‌بینی می‌شود بخش‌هایی از صحرای بزرگ آفریقا، شاهد پنج برابر میانگین بارندگی‌شان در سپتامبر باشند. 

موشه آرمون، دانشمند جوّی دانشگاه فنی فدرال (ETH) زوریخ، به لایو ساینس گفته که بارندگی در صحرای بزرگ آفریقا در کل غیرمعمول نیست. این منطقه بسیار بزرگ و متنوع است و برخی از قسمت‌ها مقادیر کمی باران را تجربه می‌کنند، اما اکنون بخش‌های بزرگ‌تری از صحرا، از جمله مناطق شمالی‌تر که معمولاً خشک‌تر هستند، سیل‌زده شده‌اند. 

برخی دانشمندان معتقدند این اتفاق، بخشی از نوسانات آب و هوایی طبیعی زمین است، در حالی که برخی دیگر می‌گویند این اتفاق نتیجه‌ی تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت‌های انسان است. آرمون می‌گوید: «پاسخ جایی بین دو حدس است.» 

این تغییر آب و هوایی در صحرای بزرگ آفریقا ممکن است به فصل طوفان ضعیف‌تر اقیانوس اطلس مرتبط باشد. فصل طوفان امسال با وجود پیش‌بینی‌های اوایل تابستان در مورد فعالیت شدید طوفان به دلیل دمای بالای اقیانوس‌ها، تاکنون آرام بوده است. هواشناسان خاطرنشان کردند این نخستین تعطیلات آخر هفته‌ی روز کارگر در ۲۷ سال گذشته بدون طوفان مشخص در اقیانوس اطلس است. 

جِیسون دانیون، هواشناس اداره ملی اقیانوسی و جوّی (NOAA) به لایو سایِنس گفته: «بیش از نیمی از طوفان‌های مشخص و ۸۰ تا ۸۵ درصد از طوفان‌های بزرگ اقیانوس اطلس هر سال معمولاً از منطقه‌ای درست در جنوب صحرای بزرگ آفریقا می‌آیند.» 

در طول یک فصل طوفان معمولی، امواج جوّی از سواحل غربی آفریقا به سمت اقیانوس اطلس شمالی حرکت می‌کنند، در امتداد آنچه «منطقه همگرایی درون‌حاره‌ای (ITCZ)» نامیده می‌شود، کمربندی که نزدیک خط استوا می‌چرخد، جایی که هوا از نیمکره شمالی و جنوبی به هم می‌رسد. کمربند ITCZ می‌تواند حامل ابر، باران و طوفان باشد. امواج جوّی که در امتداد ITCZ بر فراز اقیانوس اطلس به غرب منتقل شدند، همراه با آب‌های گرم اقیانوس اطلس، به طوفان‌های گرمسیری و تندباد تبدیل می‌شوند. 

اما بخشی از ITCZ در سال جاری به سمت شمال، بالای صحرای بزرگ آفریقا، تغییر مکان داده است. دانشمندان به طور کامل دلیل این اتفاق را نمی‌دانند، هرچند مدل‌های آب و هوایی پیش از این پیش‌بینی کرده بودند ITCZ به دلیل گرم شدن اقیانوس‌ها و دمای هوای گرم‌تر به سمت شمال حرکت می‌کند، زیرا انتشار کربن نیمکره شمالی را سریع‌تر از نیمکره جنوبی گرم می‌کند. 

تأثیر تغییر فعلی به سمت شمال اینست که ITCZ باران را بیشتر از حد معمول در آفریقا به سمت شمال در سراسر صحرای بزرگ آفریقا هدایت می‌کند، در حالی که آن امواج جوّی از آفریقا نیز به سمت شمال مسیر معمول خود جابجا می‌شوند. بدون حرکت رطوبت ITCZ بر فراز اقیانوس اطلس گرم، همه مواد برای ایجاد طوفان‌های شدید وجود ندارند. 

با این حال، اوج فصل طوفان اقیانوس اطلس معمولاً اواسط سپتامبر است، بنابراین آرامش در این فصل به این معنا نیست که طوفان شدید و خطرناک اقیانوس اطلس رخ نمی‌دهد. 

در همین حال، مقادیر غیرعادی باران در صحرای بزرگ آفریقا می‌تواند به دلیل آب‌های گرم‌تر از حد معمول در اقیانوس اطلس شمالی و دریای مدیترانه باشد. اگر یکی از این رویدادهای نادر بارشی رخ دهد و سیستم آب و هوا اتفاقاً روی اقیانوس یا زمین بسیار گرمتر حرکت کند، احتمال بارش شدید افزایش می‌یابد و صحرای بزرگ ممکن است در آینده شرایط مرطوب‌تری را تجربه کند.

فعالیت‌های انسانی، به ویژه انتشار گازهای گلخانه‌ای، اقیانوس‌ها را به سمت جذب گرمای بیشتر سوق می‌دهد. برخی مدل‌های اقلیمی پیش‌بینی می‌کنند اقیانوس‌های گرم‌تر، باران‌های موسمی را تا سال ۲۱۰۰ به سمت شمال آفریقا منتقل می‌کنند، به این معنا که ممکن است در مناطق معمولاً خشک‌تر باران بیشتری ببارد. همچنین مدل‌های آب و هوایی پیش‌بینی می‌کنند افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌تواند صحرای بزرگ آفریقا را در آینده بارانی‌تر کند.

مترجم: زهرا ذوالقدر