طبق یک تحقیق جدید، «کرونا» مغز مردم را «پیر» کرده است
برپایه‌ی یافته‌های جدید، زندگی در ماه‌های ابتدایی همه‌گیری برای تسریع روند پیری مغز کافی بوده است.
فرادید| مواجهه با تجربیات و روزهای سخت، می‌تواند احساسی در ما ایجاد کند که گویی در عرض چندماه، چند دهه پیر شده‌ایم. دو سه سالی که با همه‌گیری کووید-۱۹ همراه بود، بدون تردید برای بسیاری از ما همین احساس را ایجاد کرد. اکنون یک پژوهش جدید نشان داده که ممکن است این احساس در واقعیت درست باشد. همه‌گیری در واقع مغز انسان‌ها را پیر کرده، حتی مغز کسانی که هرگز به ویروس کرونا مبتلا نشده‌اند.
به گزارش فرادید، همان‌طور که انتظار می‌رفت، این نتایج جنجالی نظرات متفاوتی را میان کارشناسان به همراه داشت، اما همه آن‌ها در یک نکته توافق نظر دارند: این پژوهش شایسته‌ی بررسی دقیق‌تر است.
این پژوهش توسط دکتر علی‌رضا محمدی‌نژاد از دانشگاه ناتینگهام رهبری شده است. تیم پژوهشی او مدل‌های یادگیری ماشینی را با داده‌های بیش از ۱۵۰۰۰ شرکت‌کننده سالم از بانک اطلاعاتی عظیم UK Biobank آموزش دادند. سپس این مدل‌های آموزش‌دیده را روی اسکن‌های مغزی ۹۹۶ نفر دیگر اعمال کردند. این ۹۹۶ نفر به دو گروه تقسیم شدند: گروه کنترل (۵۶۴ نفر) که مغزشان دو بار پیش از همه‌گیری اسکن شده بود و گروه «همه‌گیری» (۴۳۲ نفر) که یک بار پیش از کووید و بار دوم پس از آغاز همه‌گیری اسکن مغزی شدند.
پژوهشگران با مقایسه‌ی این دو اسکن برای هر فرد، به دنبال نشانه‌های تغییراتی بودند که ممکن است پیریِ شتاب‌گرفته‌ی مغز را نشان دهد، از جمله کاهش حجم ماده خاکستری و سفید مغز.
در گروه «همه‌گیری»، تفاوت‌های قابل‌توجهی میان اسکن‌های پیش و پس از همه‌گیری مشاهده شد که حاکی از پیری سریع‌تر مغز بود. این تغییرات حتی در افرادی که زمان اسکن دوم هنوز به کووید مبتلا نشده بودند هم دیده شد. به بیان دیگر، خود بیماری مقصر اصلی نبود. نویسندگان باور دارند انزوا، اختلال در زندگی روزمره و استرس‌های سال ۲۰۲۰ ممکن است ساختار مغز را تغییر داده باشد.
آن‌ها می‌نویسند: «یافته‌های ما دیدگاه ارزشمندی درباره‌ی تأثیر همه‌گیری کووید-۱۹ بر سلامت مغز ارائه می‌دهند و نشان می‌دهند اثرات کلی ناشی از همه‌گیری، حتی بدون ابتلا، تأثیر مخربی بر سلامت مغز در جمعیت سالم میانسال و سالمند داشته‌اند.»
البته این به معنای بی‌تأثیر بودن خود ویروس نیست. کسانی که بین دو اسکن سابقه ابتلا به کووید داشتند، کاهش در برخی توانایی‌های شناختی از جمله سرعت پردازش ذهنی داشتند؛ کاهشی که در افراد بدون سابقه‌ی بیماری دیده نشد.
پیش از آنکه نگران شوید، مهم است بدانید این نتایج چه چیزی را نشان نمی‌دهند و محدودیت‌های چنین پژوهشی چیست.
پروفسور مسعود حسین از دانشگاه آکسفورد که عضو تیم پژوهشی نبود، گفته: «گرچه این تحلیل با دقت بالا انجام شده، در تفسیر نتایج باید با احتیاط عمل کرد. تفاوت سن مغز بین دو گروه (برپایه اسکن) به طور متوسط تنها ۵ ماه بوده و تفاوت در عملکرد شناختی تنها زمان تکمیل یکی از آزمون‌ها دیده شده. آیا این به راستی در زندگی روزمره تفاوت قابل‌توجهی ایجاد می‌کند؟»
همه‌ی ما در روزهای ابتدایی همه‌گیری استرس زیادی را تجربه کردیم، پس منطقیست این شرایط اثرات عمیقی بر بدن ما گذاشته باشند، اما این به معنای فاجعه نیست.
نویسندگان پژوهش نیز اشاره کردند که نشانه‌های پیری مشاهده‌شده‌ی مغز، ممکن است همیشگی نباشند. نویسنده‌ی ارشد، پروفسور دوروتی‌آور می‌گوید: «هنوز نمی‌توانیم بگوییم آیا این تغییرات برگشت‌پذیر هستند یا خیر، اما بدون‌شک فکر امیدوارکننده‌ای است.»
یافته‌های مربوط به افراد مبتلا به کووید-۱۹ شاید آموزنده‌تر باشد. دانشمندان مدت‌هاست پذیرفته‌اند که کووید-۱۹ چیزی فراتر از یک عفونت تنفسی معمولی است و می‌تواند بسیاری از اندام‌های بدن از جمله مغز را تحت تأثیر قرار دهد.
دکتر ماکسیم تَکِت از دانشگاه آکسفورد نیز گفته: «میان مبتلایان به کووید-۱۹، افزایش سن مغز با نمرات پایین‌تر در آزمون‌های مهارت‌های شناختی مانند توجه و حل مسئله همبستگی داشت. این شاید توضیحی برای ضعف شناختی در برخی افراد پس از ابتلا به کووید باشد.»
او افزود: «همچنین ممکن است ارتباط مشاهده‌شده در اصل زیستی و ناشی از عفونت‌های شناسایی‌نشده باشد.» عفونت‌های بدون علامت با ویروس SARS-CoV-2 رایج‌تر از آن چیزی هستند که در روزهای اول همه‌گیری درک شد و کمبود آزمایش‌ها شاید موجب شده بسیاری از موارد شناسایی نشوند. شاید کسانی که در این پژوهش سابقه ثبت‌شده‌ای از ابتلا نداشتند، به‌راستی در مقطعی به کووید مبتلا شده بودند. »
این یافته‌ها به مجموعه‌ی روبه‌رشدی از این دانش می‌افزایند که چگونه بحران‌های جهانی مانند همه‌گیری‌ها می‌توانند سلامت ما را تحت تأثیر قرار دهند، حتی فراتر از اثرات مستقیم بیماری. نویسندگان در پایان نتیجه گرفتند هرچند پژوهش‌های بیشتری لازم است، اما درس گرفتن از این تجربیات برای کاهش اثرات مشابه در آینده کاملاً ضروری است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
