(عکس) تابلوهای مرغوب و پرطرفدار با امضای «سائل‌خانه»
درباره این موضوع که نخستین بار چه کسی تابلوفرش بافت و بعد از آن باب شد که بسیاری از فرش به‌عنوان یک کالای تجملی استفاده کنند، سندرسمی موجود نیست.اما با توجه به اینکه اصولاً کار فرش و قالی و فرایند بافت آن با رنج زحمت کشیدن گره خورده است،قصه تابلوفرش هم برگرفته از این ماجراست.
بسیاری از خانواده‌ها علاقه‌مند بودند تا دسترنج چشمنواز مادر، همسر یا خواهرشان را روی دیوار نصب کنند و مایه فخرشان باشد. قنبر سیف‌محمدی، از استادان و پژوهشگران حوزه فرش، با بیان این نکته می‌گوید: «بافت فرش مسیر پرزحمتی داشت و ایرانیان علاقه‌مند به حمایت و حفظ این کالای هنری ارزشمند حاصل زحمت عزیزانشان بودند. به همین دلیل اغلب کاسبان بر اساس سلیقه و علاقه شخصی تابلوفرشی را بر دیوار مغازه یا محل کسب و کار یا خانه‌شان نصب می‌کردند.»
سیف‌محمدی می‌افزاید: «این تابلو ممکن بود تصویری ساده از یک منظره یا درخت باشد. در واقع، با مهاجرت هنرمندان قالی‌باف به تهران، به‌ویژه در دوران قاجار،هرکدام هنر فرش‌بافی شهرش را با طرح و نقشی متفاوت برای پایتخت‌نشینان سوغات آورد. تقریباً هنر تابلوفرش‌بافی و فرش‌بافی در تهران به‌صورت تلفیقی در آمد.»
یکی از نکات مهمی که سیف‌محمدی از آن یاد می‌کند طرح و تصاویر تابلوفرش‌ها و سیر تغییرات در آن است. به عنوان مثال، ابتدا برای تابلوفرش‌ها از تصاویر مناظر زیبای طبیعت یا کپی از کوبلن‌های فرانسوی طرح می‌زدند. اما این تصویرسازی‌ها به مرور زمان به سمت بافت تصاویر تمثال ائمه، آیات قرآنی، تصاویر پادشاهان و تصاویر خانوادگی رفت.
این پژوهشگر حوزه فرش درباره معروف‌ترین تابلوفرش‌های باقیمانده با نقش چهره پادشاهان و شخصیت‌های سیاسی اضافه می‌کند: «در ساختمان شهربانی تهران قدیم در مجموعه میدان مشق، دو تابلوفرش قدیمی هست با تصویر دو چهره سیاسی که عمر آنها به بیش از ۱۵۰ سال می‌رسد. همچنین تمثال رضاشاه که زندانیان زندان قصر بافتند هم در موزه فرش نگهداری می‌شود.»
به گفته قنبر سیف‌محمدی، در زمان محمدعلی‌شاه قاجار در تهران برای نگهداری و ساماندهی متکدیان، خانه‌هایی که عامه مردم به آنها گداخانه می‌گفتند راه‌اندازی شد که در آنها قالی‌بافی هم انجام می‌شد و جالب این بود که فرش‌های بافته شده در این خانه‌ها یکی از بهترین نوع فرش‌ها محسوب می‌شدند و گوشه هر کدام از آنها علامت «سائل‌خانه» حک می‌شد.
منبع: همشهری
