بلایی که رضاپهلوی سر خندق های تهران آورد

حفر خندق در اطراف پایتخت که از دوره صفویه کلید خورد در نوع خودش اتفاق جالبی است. در آن سال‌ها که خطر حمله و تصرف پایتخت از جانب نیروهای بیگانه احساس می شد، گودال‌های بزرگ و عمیقی دورتادور شهر حفر کردند تا مانع لشکر کشی دشمنان به داخل تهران شوند.

خیابان شاهپور  از معدود خیابان‌هایی به شمار می‌رفت که بین دو خندق بزرگ و اصلی تهران قرار داشت و به همین دلیل تا دوره قاجار و قبل از پر کردن خندق‌های تهران از اهمیت فراوانی برخوردار بود.

این خیابان تا اوایل حکومت رضا پهلوی بین دو خندقی که برای جلوگیری از حمله احتمالی دشمن و ایجاد مانع بر سر راه سیلاب ایجاد شده بود قرار داشت.

خندق ناصری در آذرماه سال ۱۲۴۶ حفر شد اما بین سال‌های ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۹ پر شد تا خیابان شوش سر و شکل بگیرد. در واقع خیابان شوش روی خندق دوران ناصری قرار دارد که تا میدان حسن‌آباد ادامه پیدا کرد.

در میدان حسن‌آباد هم خندق شاه طهماسبی ساخته شده بود که در دوره حکومت شاه طهماسب و در سال ۹۳۳ شمسی حفر شد و ۱۷ آذرماه ۱۲۴۶ به‌عنوان خندق شمالی تهران شناخته می‌شد.

بنابراین خیابان شاهپور به واسطه قرارگرفتن بین دو خندق شمالی و جنوبی تهران از اهمیت خاصی برخوردار بود. محدوده حصار طهماسبی از شمال به خیابان سپه قدیم و امام خمینی(ره) فعلی، از غرب به خیابان شاپور، از جنوب به خیابان مولوی و از شرق به خیابان ری راه پیدا می‌کرد.

حصار ناصری هم از شمال به خیابان انقلاب، از غرب به خیابان کارگر از جنوب به خیابان شوش و از شرق به خیابان ۱۷شهریور فعلی منتهی می‌شد. بین سال‌های ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۹ بود که رضا پهلوی به کریم آقا بوذرجمهری، کفیل بلدیه تهران دستور داد که بعد از تخریب دروازه‌های تهران، خندق‌های ناصری را پر کند. بعد از تخریب دروازه‌ها و پر کردن خندق ناصری، خیابان‌های شوش، انقلاب، کارگر و ۱۷شهریور فعلی در تهران شکل گرفت.

داستان خیابان ۴۰ گزی

 بعد از ایجاد ۴ خیابان جدید در تهران، خیابان شاهپور هم حیات تازه‌اش را شروع کرد و در مقاطع مختلف با نام‌های مختلفی شناخته شده است.

در نخستین روزهای حیات خیابان شاهپور، نام قوام‌الدوله را که از ملاکان به نام دوره قاجار و صاحب بخش وسیعی از زمین‌های این محدوده بود روی این خیابان گذاشتند و بعدها نام عبدالحسین میرزا فرمانفرما، یکی از دیگر از ملاکان مشهور دربار قاجار روی آن گذاشته شد.

در دوره پهلوی نام شاهپور روی تابلوی این خیابان حک شد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و به مناسبت هفته وحدت و بنا به روایت دیگری با پیشنهاد برخی علما، نام وحدت اسلامی برای این خیابان برگزیده شد تا نماد همبستگی شیعه و سنی باشد.

نکته جالب اینکه خیابان شاهپور در برهه کوتاهی به نام خیابان چهل گزی تهران هم شناخته می‌شد که نام چندان بامسمایی نبوده است. هر گز ۱۰۴ سانتیمتر است اما طول و عرض خیابان شاهپور در هیچ دوره‌ای در این ابعاد نبوده و معلوم نیست چرا چنین نامی را روی آن گذاشتند.

منبع: همشهری