معماری دیدنی دروازه غار با نقش رستم و دیو؛ وقتی زیبایی دروازه‌ها جهانگردان را مبهوت می‌کرد
دروازه غار نتیجه مهندسی جدیدی بود که شکل محیطی شهر را از حالت ذوزنقه، با ۵ دروازه در دوره حصار صفوی، به شکل هشت‌ضلعی، با ۱۲ دروازه در دوره قاجار، تغییر داد. دروازه غار، به‌عنوان دروازه ورودی بازار و اتراقگاه مسافران، بر اساس همان مهندسی جدید تهران ساخته شد.
در دوره قاجار، خندق‌ها و حصارهای دور شهر برگرفته از سبک معماری فرانسوی بود. کیانوش معتقدی، پژوهشگر تهران، دراین‌باره می‌نویسد: «خندق و حصار تهران را با الهام از سبک معمار برجسته فرانسوی، سباستین ووبن، و شبیه به نقشه خندق پاریس، به‌صورت هندسی، ساختند. محیط شهر جدید بالغ بر بیست‌ودو کیلومتر گردید و دوازده دروازه، شاید برای تبرک جستن به نام دوازده امام، انتخاب شد. این دروازه‌ها با سبک معماری نو و تزیینات کاشیکاری زینت یافت و در نوع خود حتی برخی از جهانگردان و یا سیاسیون خارجی را تحت تأثیر قرارداد.»
ناصرالدین‌شاه از توسعه تهران و افزایش دروازه‌هایش بسیار خرسند بود، آن گونه که در روزنامه خاطرات روز دوشنبه ۱۵ جمادی‌الثانی ۱۲۸۴ قمری می‌نویسد: «از دروازۀ ناصری داخل شهر شده، دروازه و خیابان بسیار خوب شده، هیچ شبیه به طهران نیست؛ شهر دیگری است، بسیار قشنگ.»
دروازه غار یکی از این دوازده دروازه بود که به دروازه غربی شهر معروف بود و برای ورود به بازار و کاروانسراها از آن استفاده می‌شد و حوالی مکانی که امروزه در آن میدان غار (شهید هرندی) بنا شده، واقع بود.
دهانه ورودی قوسی‌شکل دروازه در وسط قرار داشت و دو برج در کناره‌های آن قد برافراشته بود و مناره‌هایی نیز آن را مزین می‌کرد. کاشیکاری زیبای دروازه به شکوه آن افزوده بود. از آنجا که محل ورود و خروج کالاها و تجار بود و روزانه کاروان‌های زیادی از آن عبور می‌کردند، در معماری آن سلیقه جذابی به کار رفته بود.
استفاده از نمای کاشی با نقوش متنوع از مهم‌ترین خصوصیات معماری دروازه‌های حصار ناصری بود و در این میان، تصویر نبرد رستم و دیو سفید که بر کاشیکاری دروازه غار نقش بسته بود از جلوه و شکوهی خاص برخوردار بود.
این بخش از نمای کاشیکاری دروازه غار تا زمان تخریب این دروازه در دوره پهلوی بسیار سالم و دست‌نخورده باقی مانده بود. این کاشی‌های نقاشی‌شده غار، به موزه ایران باستان انتقال یافتند تا برای آیندگان محفوظ بماند.
منبع: همشهری
